Επικίνδυνα «παιχνίδια» με τη μειονότητα

Η απόφαση του Γ. Παπανδρέου να διορίσει ως υποψήφια υπερνομάρχη την κ. Καραχασάν -μια αμφιλεγόμενη κατά πολλούς επιλογή- δεν αποτελεί απλώς μια κίνηση εντυπωσιασμού, που εντάσσεται τυπικά στο πλαίσιο του κομματικού ανταγωνισμού. Αντίθετα ενεργοποιεί μια σειρά κρίσιμων ερωτημάτων, τα οποία αφορούν αφενός το πρόβλημα της ομαλής ενσωμάτωσης της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης στον εθνικό πληθυσμό και αφετέρου τον τρόπο με τον οποίο ασκούνται εθνικού τύπου επιλογές από την πλευρά της Τουρκίας, επιλογές οι οποίες χρησιμοποιούν ως «μέσον» ή ως πρόσχημα τη μειονότητα αυτή.

Η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης έχει τη δική της ιστορική «ταυτότητα», γιατί συγκροτήθηκε μέσα από διεθνείς συμφωνίες που προέκυψαν από πολεμικές αναμετρήσεις και συγκρούσεις με την Τουρκία. Επιβίωσε και αναπτύχθηκε μέσα σε δύσκολες συνθήκες όλες τις τελευταίες δεκαετίες. Όμως σήμερα διαμορφώνει τη δική της δυναμική, κοινωνική και οικονομική στον εθνικό μας χώρο.

Σε αντίθεση με την εξαφανισμένη πια ελληνική μειονότητα στην Πόλη, την Ίμβρο, την Τένεδο. Που έσβησε σχεδόν από τον «πληθυσμιακό» χάρτη μέσα από μια αλλεπάλληλη και μεθοδευμένη σειρά απηνών, συχνά εγκληματικών διώξεων.

Δεν υπάρχει σίγουρα άλλος δρόμος για την ομαλή ενσωμάτωση της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης από την ισότιμη κοινωνικοοικονομική, πολιτική και θεσμική ένταξή της στον εθνικό «κορμό». Μια ενσωμάτωση που θα πρέπει να σεβαστεί ασφαλώς τις θρησκευτικές ελευθερίες, τον τρόπο οργάνωσης της ζωής, το «κοσμοείδωλο» των μουσουλμάνων πολιτών.

Τα προβλήματα όμως δεν επιλύονται ούτε με επίκληση γενικών αρχών ούτε με τους αφορισμούς. Γιατί το πρόβλημα της απόκτησης της «ταυτότητας» του ατόμου, δηλαδή του τρόπου με τον οποίον ο ίδιος αναγνωρίζει τον εαυτό του, δεν εξαντλείται στην τυπική ιδιότητα του πολίτη, στην αναγνώριση των ατομικών και πολιτικών του δικαιωμάτων.

Γιατί στην περίπτωση μιας εθνοτικού – φυλετικού χαρακτήρα μειονότητας, όπως και μιας θρησκευτικού τύπου μειονότητας, η οποία θεωρεί ότι οι νόμοι και οι κοινωνικές σχέσεις πρέπει να ακολουθούν τον πυρήνα των θρησκευτικών επιταγών, η πολιτική ταυτότητα μπορεί να καθίσταται δευτερεύουσα έναντι της φυλετικής ή της θρησκευτικής «ταυτότητας».

Δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε ότι ένα τέτοιου τύπου πρόβλημα εμφανίζεται, σε έναν βαθμό, και στην περίπτωση της μουσουλμανικής μειονότητας. Η εθνοτική-φυλετική καταγωγή αποτελεί, για κάποιους, την «ουσιώδη» τους ατομική ταυτότητα, ενώ η πολιτική τους ταυτότητα αποτελεί ένα «μεσολαβητικό στοιχείο» για την ένταξή τους στο θεσμικοοικονομικό πλαίσιο της τοπικής ζωής.

Αυτό ακριβώς το στοιχείο καλλιεργεί εδώ και πολλές δεκαετίες η τουρκική πολιτική σε στρατηγική βάση. Αποκαλώντας τη μειονότητα «τουρκική» επιδιώκει να ενεργοποιεί και να διατηρεί εναργή τη φυλετική-εθνοτική «ταυτότητα». Έχοντας ταυτόχρονα οργανώσει ένα ευρύ πλαίσιο παρεμβάσεων και «κέντρων επιρροής» στο «εσωτερικό» της μειονότητας, μπορεί να καθοδηγεί ένα σοβαρό τμήμα της μουσουλμανικής μειονότητας σε συγκεκριμένες κομματικές επιλογές, ανάλογα με τη συγκυρία.

Τα πολιτικά κόμματα αναγκάζονται να «προσαρμοστούν» στους συσχετισμούς που διαμορφώνουν οι επιρροές της πολιτικής στρατηγικής της Τουρκίας. Πολλές φορές εκλεγέντες βουλευτές, τόσο με το ΠΑΣΟΚ όσο και με τη ΝΔ, αναφέρθηκαν σε «τουρκική μειονότητα» και ανέπτυξαν στενές σχέσεις με την τουρκική κυβέρνηση.

Δεν μπορούμε, συνακόλουθα, να αποσυνδέσουμε τις εθνικές-πολιτικές μας επιλογές από τις στρατηγικές της τουρκικής πολιτικής. Μια τέτοια στάση συνιστά ασύγγνωστη και εγκληματικά ανεύθυνη πράξη, που έχει σοβαρές συνέπειες. Σε μια εποχή αποδυνάμωσης του εθνικού κράτους και ανάδειξης περιφερειακών ή εθνοτικών «ιδιαιτεροτήτων» που επιδιώκουν τη δική τους αυτόνομη «υπόσταση», δεν επιτρέπονται επιπολαιότητες.

Μήπως έχουμε ήδη ξεχάσει την πρόταση της Τουρκίας για τη δημιουργία «τριεθνούς», δηλαδή μιας αυτόνομης περιοχής στο σημείο «συνάντησης» των ορίων Ελλάδας – Βουλγαρίας – Τουρκίας; Μήπως επιμένουμε να αγνοούμε και να εθελοτυφλούμε μπροστά σε μια στρατηγική που εκτυλίσσεται «βήμα προς βήμα» μπροστά στα μάτια μας;

Ο Γ. Παπανδρέου επιδιώκει να προσδώσει στην επιλογή του συμβολικό χαρακτήρα, ικανό να απεγκλωβίσει τη μειονότητα από την επιρροή της τουρκικής στρατηγικής, αναδεικνύοντας με την υποψηφιότητα την πολιτική «ταυτότητα» της κυρίας Καραχασάν και κατά προέκταση όλων των μελών της μειονότητας.

Όμως με την κίνησή του παρέβλεψε ο ίδιος δύο σημαντικές παραμέτρους: Πρώτον ότι η τουρκική στρατηγική θα επιδιώξει να αξιοποιήσει από τη δική τους πλευρά την υποψηφιότητα, ενεργοποιώντας την π.χ. προς την πλευρά διεκδίκησης δικαιωμάτων και ελευθεριών της μειονότητας.

Κατά δεύτερον αγνόησε ότι η -κρίσιμη- αυτή υποψηφιότητα, για να αποκτήσει ισχυρή πολιτική ταυτότητα, θα έπρεπε να προκύψει από δημοκρατικές-κομματικές διαδικασίες και να διαθέτει την κοινωνική αναγνώριση και νομιμοποίηση.

Με τον «άνωθεν» διορισμό ακύρωσε ο ίδιος ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τον κοινωνικό-δημοκρατικό χαρακτήρα της επιλογής του και υπερτόνισε τη συμβολική-επικοινωνιακή διάσταση της υποψηφιότητας της κυρίας Καραχασάν.

Δεν γνωρίζουμε εάν η υποψήφια υπερνομάρχης του Γ. Παπανδρέου θα έχει την «τύχη» της επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ…

… Φαίνεται ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θέτει σε δεύτερη μοίρα κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά κριτήρια, ενώ, αντίθετα, αρέσκεται σε αιφνιδιασμούς και «ιδιαιτερότητες»…

Εκείνο πάντως που πρέπει να αποφευχθεί είναι η μεταφορά της κομματικής αντιπαράθεσης στο εσωτερικό της μουσουλμανικής μειονότητας με την «πλειοδοσία» υποψηφιοτήτων που θα μας εμφανίσουν εκ των υστέρων φυλετικές-εθνοτικές «ταυτότητες». Γιατί τα όποια βήματα προόδου έγιναν τα τελευταία χρόνια στον χώρο της μουσουλμανικής μειονότητας θα κινδυνεύσουν να ακυρωθούν.