Γιατί επίσκεψη Γκιουλ τώρα στην Αθήνα;

Έδειξαν επίσης τον δρόμο προς τον οποίο πρέπει η ελληνική πλευρά να κινηθεί σταθερά για ν’ αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις κλιμακούμενες και απαράδεκτες πιέσεις σε βάρος της από τον αγγλοαμερικανικό παράγοντα, που επιδιώκει ταυτόχρονα δύο κύριους στόχους. Πρώτον, να παραμερίσει το Κυπριακό ως εμπόδιο στον ευρωπαϊκό δρόμο της Τουρκίας. Δεύτερον, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την υπόσκαψη της διεθνούς θέσεως της Κύπρου και την ντε φάκτο προώθηση «λύσεως» τύπου Ανάν, υπό την παραπλανητική σημαία της δήθεν «επανενώσεως» της Κύπρου.

Τόσο η Άγκυρα όσο και η Ουάσινγκτον και το Λονδίνο δεν έκρυψαν τη δυσφορία τους για το πώς εξελίχθηκε η συνάντηση Κόφι Ανάν και Τάσσου Παπαδόπουλου στο Παρίσι. Στο πλαίσιο των στόχων που αναφέρθηκαν παραπάνω, η αγγλοαμερικανική πολιτική δεν ήθελε οι τεχνικές επιτροπές, που συμφωνήθηκε στο Παρίσι να ενεργοποιηθούν, να ασχοληθούν με τα ουσιαστικά θέματα του Κυπριακού, αλλά με «θέματα καθημερινότητας». Θέματα δηλαδή που θα προήγαν απλώς τις διακοινοτικές σχέσεις και θα παρέπεμπαν στην ιδέα μιας «εξομάλυνσης» των σχέσεων των δύο μερών, χωρίς να επέλθει οποιαδήποτε αλλαγή στα τετελεσμένα.

Μια τέτοια πολιτική είναι ολέθρια για την ελληνική πλευρά. Οδηγεί σταδιακά στη σιωπηρή παραγραφή της κατοχής και σε μια «εξομάλυνση» με βάση τα τετελεσμένα.

Ενόχλησε, επομένως, το κοινό ανακοινωθέν των Παρισίων, που καθορίζει θέματα ουσίας ως αντικείμενο του έργου των τεχνικών επιτροπών.

Κινητοποιώντας τους γνωστούς μηχανισμούς επιρροής στο περιβάλλον του Γ. Γραμματέα, ο αγγλοαμερικανικός παράγων επεχείρησε να διορθώσει εκ των υστέρων το «λάθος». Ο εκπρόσωπος τύπου του Γ. Γραμματέα προέβη σε δήλωση ότι αντικείμενο των τεχνικών επιτροπών θα είναι «θέματα καθημερινότητας». Ενώπιον όμως της αντιδράσεως της κυπριακής πλευράς, ο εκπρόσωπος, προφανώς κατ’ εντολήν του Γ.Γ. του ΟΗΕ, αναδιπλώθηκε και δήλωσε ότι το αντικείμενο των τεχνικών επιτροπών αναφέρεται σαφώς στο κοινό ανακοινωθέν των Παρισίων.

Τι συνέβη με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ που, δυστυχώς, με τη γνωστή επιδιαιτησία του στο Κυπριακό διέσυρε όχι μόνο την προσωπική του ανεξαρτησία, αλλά και κάθε ίχνος γοήτρου και κύρους που απέμεινε στον ΟΗΕ; Η εξήγηση δεν βρίσκεται μόνο στο ότι ο Κόφι Ανάν οδεύει προς το τέλος της θητείας του και δεν έχει τους ίδιους λόγους ν’ ανταποκρίνεται με άκριτη προθυμία στις πιέσεις και στις επινεύσεις της υπερατλαντικής υπερδυνάμεως.

Βρίσκεται επίσης στο γεγονός ότι μετά από δραστήριες ενέργειες και επαφές της Λευκωσίας εμπλέκονται στη σημερινή φάση του Κυπριακού και τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα). Ο Κόφι Ανάν είχε μάλιστα επαφές και συζητήσεις και με τα άλλα μέλη, εκτός από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, πριν τη συνάντησή του με τον Τ. Παπαδόπουλο στο Παρίσι.

Η εμπλοκή και των άλλων τριών μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι μια σωστή διπλωματική κίνηση της Λευκωσίας. Προφανώς, θέτει κάποια όρια και εμπόδια στην ασύδοτη χρησιμοποίηση του πλαισίου του Συμβουλίου Ασφαλείας από τον αγγλοαμερικανικό παράγοντα ως διπλωματικού όπλου κατά της ελληνικής πλευράς.

Ο νέος αυτός παράγων, σε συνδυασμό με τη φιλική αυστριακή προεδρία στην ΕΕ, παρέχουν ένα σχετικό πλεονέκτημα στην ελληνική πλευρά, η οποία πρέπει να το εκμεταλλευθεί όσο μπορεί πριν από τη λήξη της αυστριακής προεδρίας τον ερχόμενο Ιούλιο.

Η Τουρκία αρνήθηκε να επιτρέψει στον ειδικό εκπρόσωπο του Κόφι Ανάν Μάικλ Μόλερ να επισκεφθεί την Άγκυρα

Η Άγκυρα, εκφράζοντας κατά τον γνωστό δικό της τρόπο τη δυσφορία και την ενόχλησή της για τις τελευταίες διπλωματικές εξελίξεις, αρνήθηκε να επιτρέψει επίσκεψη στην Άγκυρα του ειδικού εκπροσώπου του Κόφι Ανάν Μάικλ Μόλερ. Προσπάθησε με την ενέργεια αυτή να επιτύχει ταυτοχρόνως δύο στόχους. Πρώτον, να ακυρώσει τον Δανό Μάικλ Μόλερ ως ειδικό εκπρόσωπο του Κόφι Ανάν στο Κυπριακό. Δεύτερον, να τον διαχωρίσει από τον Γ.Γ. και να τον καταστήσει αποδιοπομπαίο τράγο και υπεύθυνο για την τροπή που πήρε η νέα παρέμβαση του Γ.Γ. του ΟΗΕ στο Κυπριακό.

Ειδικότερα, η Άγκυρα κατελόγισε στον Μόλερ, πρώτον, το γεγονός ότι είναι Ευρωπαίος! Η ιδιότητά του αυτή παραπέμπει σ’ αυτό που η Άγκυρα θεωρεί ανάθεμα, την εμπλοκή δηλαδή της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις για τη λύση του Κυπριακού. Δεύτερον, του κατελόγισε το περιεχόμενο του κοινού ανακοινωθέντος και γενικά την εξέλιξη που είχε η συνάντηση Κόφι Ανάν και Τάσσου Παπαδόπουλου στο Παρίσι.

Η Άγκυρα ενοχλήθηκε σφόδρα από την εκπομπή από το Παρίσι μιας ενισχυμένης εικόνας της Κυπριακής Δημοκρατίας, που αντιμάχεται τη μόνιμη επιδίωξη της Άγκυρας να προβάλλει στη θέση της Κύπρου και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας την ιδέα και την εικόνα «των ηγετών των δύο κοινοτήτων»!

Η Άγκυρα καταλογίζει επίσης στον Μόλερ το γεγονός ότι διέμεινε για μια περίοδο στην Ελλάδα, όπου ο πατέρας του υπηρέτησε ως πρέσβης, και μιλά ελληνικά.

Η Άγκυρα ελπίζει ότι οι ισχυροί σύμμαχοί της θα πιέσουν την Αθήνα να «βοηθήσει» την Τουρκία και στη σημερινή συγκυρία

Η Άγκυρα ελπίζει ότι θα κατορθώσει και αυτή τη φορά να εξέλθει από τη δύσκολη θέση, χωρίς να κάνει οποιαδήποτε παραχώρηση, με την υποστήριξη των ισχυρών συμμάχων της που προβάλλουν τους γνωστούς γεωπολιτικούς λόγους και σκοπιμότητες, για να μην ανακοπεί σε καμία περίπτωση η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας.

Ελπίζουν ειδικότερα ότι θα πιέσουν την Αθήνα να «βοηθήσει» την Άγκυρα, παίρνοντας αποστάσεις από τη Λευκωσία και συνεργαζόμενη για την προώθηση του κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο» στην ΕΕ. Μόνιμη επωδός και δικαιολογία γι’ αυτό είναι η μη διατάραξη της ελληνοτουρκικής «φιλίας» και η ευρωπαϊκή πορεία της Άγκυρας που δήθεν «συμφέρει στρατηγικά την Ελλάδα»!

Η έκθεση της «Ομάδας Διεθνών Κρίσεων», που δημοσιεύθηκε στις 8 Μαρτίου, δίνει μια αρκετά σαφή εικόνα των σκέψεων που κυριαρχούν στο παρασκήνιο και των προσδοκιών που καλλιεργεί ο αγγλοαμερικανικός παράγων σε σχέση με την Αθήνα, συνυπολογίζοντας σε αυτό την αλλαγή στο υπουργείο Εξωτερικών.

Κατά την τελευταία επίσκεψη του κύπριου Προέδρου στην Αθήνα συμφωνήθηκε ως κοινή γραμμή η σταθερή υποστήριξη και προβολή στο κρίσιμο θέμα του κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο» των προτάσεων της Λευκωσίας. Συμφωνήθηκε παραλλήλως η σταθερή εμμονή στην εκπλήρωση από την Άγκυρα της υποχρεώσεώς της για το Πρωτόκολλο Τελωνειακής Ενώσεως.

Ιδιαίτερα σημαντικό θέμα είναι επίσης η σύνδεση της επιλύσεως του Κυπριακού με τις ευρωπαϊκές αρχές και το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο περιελήφθη άλλωστε, έστω και ακροθιγώς, στο κείμενο του διαπραγματευτικού πλαισίου ΕΕ και Τουρκίας.

Προκαλεί εντύπωση το γεγονός της απουσίας, προσφάτως, από τις επίσημες δηλώσεις της υπουργού Εξωτερικών, αλλά και του πρωθυπουργού, οποιασδήποτε αναφοράς στην ανάγκη η λύση του Κυπριακού να είναι σύμφωνη με τις ευρωπαϊκές αρχές, αλλά και στον ρόλο που μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει η ΕΕ στη λύση του Κυπριακού. Τι σημαίνει αυτή η σιωπή; Ευθυγραμμιζόμαστε με την τουρκική αξίωση ν’ αποκλεισθεί η ΕΕ από οποιαδήποτε εμπλοκή στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, πέραν εκείνης του ουραγού και επικούρου των αμερικανοβρετανικών μεθοδεύσεων;

Είναι προφανές ότι η Άγκυρα έχει κάθε λόγο και κάθε συμφέρον να επιδιώκει την παράταση του εγκλωβισμού του Κυπριακού στην παρωχημένη και καθόλου ευνοϊκή για την ελληνική πλευρά στρατηγική του Σχεδίου Ανάν, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, ενώ έχει συντελεσθεί μια τεράστια στρατηγική αλλαγή στα δεδομένα του Κυπριακού με την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ.

Τι νόημα έχει η πρόσκληση σήμερα του τούρκου υπουργού Εξωτερικών στην Αθήνα;

Απορία επίσης και ερωτηματικά προκαλεί η πρόσκληση στην Αθήνα του τούρκου υπουργού Εξωτερικών κ. Γκιουλ. Η Άγκυρα αρνείται με τον πιο αδιάλλακτο τρόπο να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο Τελωνειακής Συνδέσεως. Ζητά ως αντάλλαγμα το «απευθείας εμπόριο». Τι νόημα θα έχει, λοιπόν, η επίσκεψη Γκιουλ στην Αθήνα τώρα;

Το ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί ο αμερικανοβρετανικός παράγων ασκεί παρασκηνιακά στην ΕΕ ισχυρές πιέσεις για παράκαμψη των όρων που έθεσε η Λευκωσία σχετικά με τον κανονισμό για το «απευθείας εμπόριο». Επιδιώκει, συγκεκριμένα, τη σύνδεση της αποδοχής από την ελληνική πλευρά του κανονισμού για το «απευθείας εμπόριο» μόνο με την επιστροφή της περιφραγμένης πόλεως της Αμμοχώστου. Πρόκειται για παλαιά πρόταση της τουρκικής πλευράς που έγινε επί λουξεμβουργιανής προεδρίας.

Μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορεί να γίνει δεκτή από την ελληνική πλευρά, γιατί θα επέτρεπε να χρησιμοποιηθεί η Αμμόχωστος ως μοχλός για την αναγνώριση του ψευδοκράτους και την ντε φάκτο εξίσωσή του με την κυπριακή κυβέρνηση.

Υπενθυμίζεται ότι η κυπριακή πρόταση συνδέει τον κανονισμό για το απευθείας εμπόριο με τρεις όρους. Πρώτον, την επιστροφή της Αμμοχώστου. Δεύτερον, το πάγωμα στην εκμετάλλευση των κατεχόμενων ελληνοκυπριακών περιουσιών. Τρίτον, το άνοιγμα του λιμένος της Αμμοχώστου (μόνον) υπό διακοινοτική συνδιαχείριση και εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το μήνυμα που πρέπει να στείλει στη συγκυρία αυτή η ελληνική πλευρά πρέπει να είναι μήνυμα σταθερότητας. Πάνω σε αυτή τη βάση μπορεί και πρέπει να επικαλεσθεί την αλληλεγγύη των εταίρων της, εφόσον πρόκειται για θέμα αρχής και ευρωπαϊκού κεκτημένου. Θα ήταν εκπληκτικό και αυτοϋπονομευτικό να εμφανισθεί πάλι η ελληνική πλευρά ως προεξάρχουσα και επισπεύδουσα υπέρ της απρόσκοπτης ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, αφού η τελευταία επιμένει αδιάλλακτα να μην εκπληρώνει τις ρητές και συμβατικές υποχρεώσεις που ανέλαβε έναντι της ΕΕ, όταν έλαβε ως αντάλλαγμα την έναρξη των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων.

* Ο Περικλής Νεάρχου διετέλεσε σύμβουλος επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής του Ανδρέα Παπανδρέου