Φτάνουν τα λεφτά για το Ασφαλιστικό

«Η Επιτροπή που θα συσταθεί για την εξέταση της βιωσιμότητας του συστήματος δεν νομιμοποιείται να ασχοληθεί με αυτονόητες υποχρεώσεις της κυβέρνησης, όπως είναι για παράδειγμα η πάταξη της εισφοροδιαφυγής, η αξιοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών, η ενοποίηση ταμείων ή η ένταξή τους στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και στο ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ κ.λπ.». Μιλά στο «ΠΑΡΟΝ» ο πρώην υφυπουργός Απασχόλησης-Κοινωνικής Προστασίας Νικ. Αγγελόπουλος.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο πρώην υφυπουργός Απασχόλησης:

«Το μεγάλο στοίχημα δεν είναι να δαπανήσουμε περισσότερα χρήματα, αλλά με τα ίδια χρήματα που δίνει ο κρατικός προϋπολογισμός και τα οποία είναι πολλά να βελτιώσουμε το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης και να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητά του. Και μπορούμε να το κάνουμε».

Ο κ. Αγγελόπουλος υποστηρίζει: «συζητούμε το Ασφαλιστικό, όχι γιατί μας πιέζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά γιατί μας πιέζει η πραγματικότητα», και υπογραμμίζει πως «διάλογος δεν σημαίνει απαραίτητα αλλαγές προς το χειρότερο».

Ο πρώην υφυπουργός τονίζει ότι η Εθνική Επιτροπή για το Ασφαλιστικό δεν θα συζητήσει τα αυτονόητα όπως είναι:

Ο διοικητικός και λειτουργικός εκσυγχρονισμός των φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ρύθμιση 1 δισ. ευρώ ΟΤΑ προς τα νοσοκομεία, 400 εκατ. δρχ. στο Ταμείο Νομικών, 235 εκατ. δρχ. στο ΤΕΒΕ).

Η εφαρμογή των νόμων και η αξιοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών για την πάταξη της εισφοροδιαφυγής, η ενοποίηση ταμείων ή η ένταξή τους στο ΙΚΑ. Ή ακόμη, η εκπλήρωση των νομοθετημένων υποχρεώσεων του κράτους απέναντι στο σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ). Σημειώνεται ότι:

– Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς το ΣΚΑ στις 8.3.2004 ανέρχονταν στα 9,208 δισ. δρχ.

Όλα αυτά, σύμφωνα με τον κ. Αγγελόπουλο, δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης της Επιτροπής για το Ασφαλιστικό, γιατί αποτελούν υποχρέωση και καθήκον της κάθε κυβέρνησης.

Ο πρώην υφυπουργός, πριν διατυπώσει τις θέσεις του αναλυτικά, μας δίνει τα εξής στοιχεία που αφορούν το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΣΚΑ):

• Το αναλογιστικό έλλειμμα (ΑΕ) του ΣΚΑ εκτιμάται στα 350 δισ. ευρώ.
• Α.Ε. Ειδικών Ταμείων 22.600 δισ. ευρώ προ εθελούσιας εξόδου ΟΤΕ-ΕΤΕ, ΑΕ ΤΕΒΕ 28.675 δισ. ευρώ, ΑΕ ΤΠΔΥ 3 δισ. ευρώ, ΑΕ ΤΕΑΥΕ 2 δισ. ευρώ.
• Δαπάνη ασφαλιστικού 12,60 του ΑΕΠ, 2050 25% του ΑΕΠ.
• Ετήσια επιχορήγηση ΣΚΑ από τον προϋπολογισμό 5% του ΑΕΠ, 2050 15% του ΑΕΠ.
• Το 83,44% των δαπανών του Τακτικού Προϋπολογισμού διατίθεται για κοινωνικές δαπάνες (στοιχεία κοινωνικού προϋπολογισμού 2005).
• Σχέση εργαζόμενων-συνταξιούχων 1/4,5 με πλήρη ασφάλιση.
• Ποσοστό αναπλήρωσης (σχέση εισφορών-παροχών 1/3 στα 35 χρόνια).

Σύμφωνα με τον κ. Αγγελόπουλο:
Το κράτος έχει την υποχρέωση και την ευθύνη να διαμορφώσει ένα ομοιόμορφο (Ενιαίο) Ασφαλιστικό Σύστημα με ίδιους κανόνες Κοινωνικής Ασφάλισης για όλους τους Έλληνες, που θα διαπνέεται από τις αρχές της εξασφάλισης, της βεβαιότητας, της αποδοτικότητας, της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης των γενεών. Το Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης πρέπει να στοχεύει στην ίση μεταχείριση των ασφαλισμένων διαχρονικά, τόσο για τους ασφαλισμένους της ίδιας γενιάς όσο και μεταξύ των διαδοχικών γενεών.

Πού οφείλεται η κρίση

Για τα αίτια της κρίσης του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, ο πρώην υφυπουργός, αφού αναφέρει ότι ξεκινούν από παλιά, τα προσδιορίζει ως εξής: Υπονόμευση των κεφαλαιοποιητικών στοιχείων του συστήματος, τεράστια εισφοροδιαφυγή, ανεκπλήρωτες νομοθετημένες υποχρεώσεις του Δημοσίου, άσκηση κοινωνικής πολιτικής μέσω των αποθεματικών των Ταμείων, έλλειψη ενιαίων κανόνων ασφάλισης, οργανωτικές και διοικητικές αδυναμίες, πολυδιάσπαση και υψηλό κόστος διαχείρισής του.

Ταυτοχρόνως όμως ο κ. Αγγελόπουλος επισημαίνει ότι η κρίση της κοινωνικής ασφάλισης παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για τρεις κυρίως λόγους:
1. Τη γήρανση του πληθυσμού και την υπογεννητικότητα.
2. Την παρατεταμένη (μακροχρόνια) και με αυξητικές τάσεις ανεργία και
3. το μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα πολιτικής από χώρες της Ασίας, της Αφρικής, των Βαλκανίων και της πρώην ΕΣΣΔ και την παροχή ανασφάλιστης εργασίας από τους οικονομικούς μετανάστες.

Ως κύρια προβλήματα στο Σύστημα Κοινωνικής Ασφάλισης στη χώρα μας, ο κ. Αγγελόπουλος τα εντοπίζει στη δυσκολία εξασφάλισης των απαιτούμενων πόρων για τη χρηματοδότησή του και στις διαρθρωτικές και λειτουργικές αδυναμίες του.

Σοκάρει η απεικόνιση της λειτουργίας, των ελλείψεων και των παραλείψεων που χαρακτηρίζουν το ασφαλιστικό μας σύστημα, έτσι όπως τα αποτυπώνει ο κ. Αγγελόπουλος, που εκτιμά ότι η σωστή αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών θα δώσει εν πολλοίς και την -επιθυμητή- λύση στο σύστημα.

Λέει συγκεκριμένα ο πρώην υφυπουργός Απασχόλησης, ο οποίος στην πραγματικότητα προχωρεί σε «ανατομία» της Κοινωνικής Ασφάλισης.

«Το υψηλό διαχειριστικό κόστος, οι ξεπερασμένες δομές, ο μεγάλος αριθμός φορέων ασφάλισης, η διάσπαση στην εποπτεία του συστήματος, η πολυνομία και η αντιφατικότητα που διακρίνει πολλές από τις ρυθμίσεις που κατά καιρούς ψηφίζονται (κίνητρα για πρόωρη συνταξιοδότηση, τη στιγμή που όλοι μιλούμε για κίνητρα παραμονής στην εργασία, Ν.3371/2005) δημιουργούν στρεβλώσεις και επιβαρύνουν σε σημαντικό βαθμό την Κοινωνική Ασφάλιση.

Ενώ οι εκ των υστέρων ρυθμίσεις και χαριστικές πράξεις προεκλογικού χαρακτήρα κάθε άλλο παρά ασφαλιστική συνείδηση καλλιεργούν.

Η μηχανογράφηση του ΙΚΑ με ευθύνη των διοικήσεών του καθυστέρησε δεκαετίες. Ψηφίστηκε στη Βουλή μόλις στις 14.12.2001 για να ισχύσει από 1.1.2002 (μέχρι τις 8 Μαρτίου 2004 είχαν μηχανογραφηθεί μόλις 16 υποκ/τα του ΙΚΑ, τον Ιανουάριο του 2006 είχαν ενταχθεί 97, ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 2006 θα έχει ενταχθεί το σύνολο των υποκ/των).

1. Ο ΟΓΑ λειτουργεί με τον συστατικό νόμο του 1961, ενώ το ΟΠΣ του Οργανισμού προκηρύχθηκε πριν από λίγες ημέρες, αφού προηγούμενα είχε δοθεί σε δημόσια διαβούλευση.

Στις 8.3.2004 εκκρεμούσαν στο ΙΚΑ 127.900 αιτήσεις απονομής σύνταξης, ενώ για την απονομή των συντάξεων απαιτείται χρόνος 8-18 μηνών.

Τα περισσότερα Ταμεία έκλειναν τα λογιστικά τους βιβλία και τους Ισολογισμούς τους με καθυστέρηση μεγαλύτερη των 5 ετών.

Υπήρχαν Ταμεία χωρίς μηχανογράφηση, χωρίς μητρώα ασφαλισμένων, χωρίς κανονισμούς οικονομικής οργάνωσης και λογιστικής λειτουργίας (ΕΤΕΑΜ, ΤΕΑΔΥ, Εθνική Αναλογιστική Αρχή, ΤΠΔΥ, αρτοποιοί).

2. Εισφοροδιαφυγή. Εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 500 δισ. τον χρόνο.
• 1 στους 4 εργαζομένους δεν ασφαλίζεται.
• Το 80% των επιχειρήσεων είναι ανέλεγκτες πέραν της 5ετίας.
• Οι αγορές ενσήμων από τις Τράπεζες είναι ανέλεγκτες από το 1993.
• Σε 60 δισ. τον χρόνο ανέρχεται η απώλεια από τη μη ταυτόχρονη είσπραξη εισφορών και τελών εκπροθέσμου καταβολής.
Και βέβαια η αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής, της εισφοροκλοπής και της ανασφάλιστης, της μαύρης εργασίας δεν είναι τόσο θέμα νομοθεσίας ή επάρκειας και αναβάθμισης της λειτουργίας και της αποτελεσματικότητας των εντεταλμένων υπηρεσιών ελέγχου όσο διοικητικού και λειτουργικού εκσυγχρονισμού των φορέων κοινωνικής ασφάλισης (ενοποίηση ελεγκτικών μηχανισμών ασφαλιστικών ταμείων-σύσταση ΣΕΚΑ).

Με την ολοκλήρωση της μηχανογράφησης, του μητρώου εργοδοτών και ασφαλισμένων, τη διασταύρωση στοιχείων μέσω του TAXIS και την εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στην καθημερινή διεκπεραίωση των ασφαλιστικών υποθέσεων και η εισφοροδιαφυγή θα παταχθεί, και οι παρεχόμενες από τα ασφαλιστικά ταμεία υπηρεσίες θα βελτιωθούν.

3. Εξορθολογισμός του Συστήματος. Βαρέα Ανθυγιεινά – Αναπηρικές Συντάξεις – Εθνικής Αντίστασης – Διπλές Συντάξεις κ.λπ.
Ανισότητες-αδικίες συστήματος (προϋπόθεση συνταξιοδότησης ΒΑ 10.500 ένσημα, εκ των οποίων 7.500 ΒΑ, ενώ οι ασφαλισμένοι των ειδικών Ταμείων συνταξιοδοτούνται με 9.500 χωρίς όριο ηλικίας).
(ΛΑΦΚΑ-ΗΣΑΠ. Βοήθα με, φτωχέ, μη σου μοιάσω).

4. Ανεργία – Παράνομη Εργασία – Οικονομικοί Μετανάστες. Η ένταξή τους στο ΣΚΑ θα αποφέρει 300-500 δισ.

5. Δημογραφικό. Τα Ταμεία δεν ήταν βιώσιμα, ακριβώς επειδή δεν μπόρεσαν να εξασφαλίσουν τη σωστή σχέση ασφαλισμένων-συνταξιούχων μακροπρόθεσμα. Η διόγκωση της ανεργίας και οι αρνητικές δημογραφικές εξελίξεις θα επηρεάσουν δραματικά επί των δυσμενέστερων την εξέλιξη στο μέλλον.

Ο αριθμός των ατόμων στις ηλικίες συνταξιοδότησης, όπως υπολογίζεται, θα αυξηθεί κατά το 2040 περίπου κατά 50%.

Την ίδια περίοδο ο αριθμός των ατόμων που θα είναι στις ηλικίες εργασίας προβλέπεται να μειωθεί περίπου κατά 13%. Αποτέλεσμα αυτού θα είναι η δραματική μείωση της αναλογίας εργαζομένων προς συνταξιούχους από 2,1 που είναι σήμερα, κάτω από 1,2 μετά το 2010. Πρέπει να ληφθούν σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας.

(Ομόφωνη απόφαση της διακομματικής επιτροπής της Βουλής για το δημογραφικό)

6. Παραοικονομία: ανέρχεται στο 40% του ΑΕΠ. Απώλεια εσόδων περίπου 700 δισ.

7. Αξιοποίηση κινητής και ακίνητης περιουσίας των Ασφαλιστικών Ταμείων.

• Η ακίνητη περιουσία των ασφαλιστικών ταμείων εκτιμάται σε 5 τρισ., η οποία όμως εξακολουθεί να παραμένει αναξιοποίητη (μόλις τον Ιούλιο του 2004 καταρτίστηκε και δημοσιεύθηκε ο Κανονισμός Διαχείρισης και Αξιοποίησης της Κινητής και Ακίνητης Περιουσίας των Ασφαλιστικών Ταμείων).

• Επίσης, ιδιαίτερα χαμηλή είναι η ανταποδοτικότητα των εισφορών και η δυνατότητα αξιοποίησης των αποθεματικών των ταμείων.