Σε έξαρση η δουλεία και η εξαναγκαστική εργασία

Τα κέρδη του όμως είναι τεράστια και φυσικά χωρίς ιδιαίτερες και χρηματοβόρες επενδύσεις, Ο τζίρος φτάνει τα 30 δισ. δολάρια ετησίως. Αυτά μας λέει η πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (International Labour Organization – ILO). Πάνω από 12 εκατ. άνθρωποι εργάζονται σήμερα σαν σκλάβοι και περίπου 2,5 εκατ. είναι θύματα δουλεμπόρων. Ποτέ οι δουλέμποροι δεν διέθεταν τόσο μεγάλη ποσότητα «εμπορεύματος». Και φυσικά ποτέ δεν είχαν τόσο υψηλή κερδοφορία. Η έκθεση του ILO μας προειδοποιεί ότι οι αριθμοί αυτοί θα αυξηθούν, εάν οι τοπικές κοινωνίες δεν αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά το πρόβλημα της δουλείας και της εξαναγκαστικής εργασίας.

Πώς όμως είναι δυνατόν τα εξαθλιωμένα από την πείνα και τις στερήσεις μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα της Ασίας, της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής να λάβουν μέτρα περιορισμού της δουλείας και της εξαναγκαστικής εργασίας; Αφού με αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να δώσουν διέξοδο στην εξαθλίωση που μαστίζει τις τοπικές κοινωνίες των φτωχών υπανάπτυκτων χωρών. Η απελπισία τροφοδοτεί το δουλεμπόριο και την εξαναγκαστική εργασία. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι γίνονται σκλάβοι με μοναδική ανταμοιβή την εξασφάλιση λίγης ελεεινής διατροφής.

Τα φαινόμενα αυτά, που αποτελούν κόλαφο για τον πολιτισμό μας, εμφανίζονται εντονότερα στις φτωχές χώρες της Ασίας, της Νότιας Αμερικής και της Αφρικής. Όμως βρέθηκαν και τέτοιες περιπτώσεις και στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες! Σύμφωνα με την έκθεση στην Ασία η σκλαβιά παρουσιάζει έξαρση κυρίως στην Ινδία, στο Πακιστάν και στο Νεπάλ. Στη Νότια Αμερική είναι διάσπαρτη σχεδόν σε όλες τις χώρες, ενώ στην Αφρική «ανθεί» στην υποσαχάρια περιοχή. Η καταμέτρηση του φαινομένου από τους ερευνητές του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας έδειξε ότι στην Ασία υπάρχουν 9,5 εκατ. σκλάβοι και απασχολούμενοι σε εξαναγκαστική εργασία, στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής 1,3 εκατ., στις χώρες της Αφρικής 920.000 και στις βιομηχανικές χώρες 350.000. Απογραφή που αμαυρώνει το πολιτιστικό μας επίπεδο. Ξαναγυρίζουμε και πάλι στις απάνθρωπες συνθήκες του παρελθόντος. Τι και αν όλες σχεδόν οι νομοθεσίες απαγορεύουν το δουλεμπόριο, τη δουλεία και την εξαναγκαστική εργασία; Η εξαθλίωση στρατολογεί στρατιές σκλάβων και ανθρώπων που εκμεταλλεύονται την κατάσταση αυτή και θησαυρίζουν, δυστυχώς ανενόχλητοι!

Και η έκθεση του ILO επισημαίνει ότι το 80% περίπου των σκλάβων είναι παιδιά και γυναίκες. Τα παιδιά εργάζονται 16-18 ώρες το εικοσιτετράωρο κάτω από ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνθήκες με μοναδική ανταμοιβή ένα πιάτο ελεεινής τροφής, απλώς για να είναι σε θέση να αποδίδουν στην απασχόλησή τους. Πολλά από αυτά «αξιοποιούνται» από τους εργοδότες αφέντες τους στην παιδοπορνεία. Οι εργοδότες εξασφαλίζουν την εξαναγκαστική εργασία των παιδιών προσφέροντας στους εξαθλιωμένους γονείς ένα εφάπαξ πενιχρό ποσό, το ύψος του οποίου σε πολλές περιπτώσεις δεν υπερβαίνει τα 100 δολάρια!

Με το ποσόν αυτό αγοράζεται ένα παιδί για εκμετάλλευση της δουλειάς του ή του σώματός του. Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στο δουλοπάζαρο των γυναικών. Με τη διαφορά ότι εδώ οι εργοδότες αφέντες προσφέρουν στους γονείς πολύ υψηλότερα ποσά για τα ανήλικα κοριτσάκια, καθώς προσδοκούν τεράστια κέρδη από την αξιοποίησή τους στην πορνεία. Στα νούμερα που μας δίνει η έκθεση θα πρέπει να προσθέσουμε την υποχρεωτική κατάταξη ανήλικων παιδιών στις ένοπλες δυνάμεις αμερικανικών χωρών, που από τα δώδεκα χρόνια τους αντί να μορφώνονται συμμετέχουν στις φυλετικές διενέξεις και στους εμφυλίους πολέμους που μαστίζουν τη μαύρη ήπειρο. Κι αυτά «παιδιά ενός κατώτερου Θεού».

Να γιατί από τις χώρες της Ασίας ξεκινούν τα καραβάνια των λαθρομεταναστών με την προσδοκία μιας περισσότερο ανθρώπινης ζωής. Θαλασσοπνίγονται με τα σαπιοκάραβα αναζητώντας ανθρωπιά. Η άλλη όψη της εξαθλίωσης, που δεν την έχουμε συνειδητοποιήσει όσο θα έπρεπε. Μπροστά στην κατάσταση αυτή οι πλούσιες χώρες έχουν κάθε συμφέρον να συνεισφέρουν για να περιοριστεί η εξαθλίωση αυτών των ανθρώπων, και να σταματήσουν έτσι και το δουλεμπόριο και η εξαναγκαστική εργασία και η λαθραία μετανάστευση.

Είναι φαινόμενα που τώρα προσβάλλουν το πολιτισμικό μας επίπεδο, όταν όμως πυκνώσουν και όλα δείχνουν ότι προς τα εκεί πορευόμαστε, θα προσβάλουν και το βιοτικό επίπεδο των πλούσιων χωρών. Και όμως οι ηγεσίες των ισχυρών κρατών δεν φαίνεται να ανησυχούν για το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον μια «επανάσταση των εξαθλιωμένων». Οι κραυγές λίγων ευαίσθητων για την εξάλειψη αυτών των απαράδεκτων φαινομένων δεν αρκούν. Η φτώχεια και η εξαθλίωση χρειάζονται πολύ περισσότερα για να περιοριστούν. Κι αυτά δεν τα βλέπουμε προς το παρόν.

Τώρα οι ηγεσίες των πλούσιων κρατών προτιμούν να ξοδεύουν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια ή ευρώ σε εξοπλιστικά προγράμματα και αδιαφορούν για τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων των φτωχών υπανάπτυκτων χωρών. Δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά επικρατεί σήμερα και ελπιδοφόρο σημείο δεν φαίνεται ακόμη στον ορίζοντα.

Βέβαια υπάρχουν και ορισμένα παραδείγματα κοινωνικής ευαισθησίας, όπως για παράδειγμα η προθυμία συνεισφοράς κρατών και ιδιωτών για την αντιμετώπιση των καταστροφών που προκάλεσε το περσινό «τσουνάμι» στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Όπως υπάρχουν και τα ειδικά προγράμματα βοήθειας σε φτωχές χώρες, που τα εκτελούν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ. Όμως αυτή η ευαισθησία εκδηλώνεται συνήθως είτε έπειτα από ένα συγκλονιστικό, καταστρεπτικό και απρόβλεπτο γεγονός (όπως ήταν το περσινό τσουνάμι ή οι σεισμοί στην Ανατολία) είτε εκτελούνται σε περιορισμένη κλίμακα από διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων.

Όμως η φτώχεια, η εξαθλίωση και τα σκλαβοπάζαρα δεν αντιμετωπίζονται με τέτοια μέτρα περιορισμένης απόδοσης. Οι καταστάσεις αυτές μπορούν να θεραπευτούν μόνο με την εφαρμογή ολοκληρωμένων προγραμμάτων οικονομικής ανάπτυξης των φτωχών χωρών. Τότε θα σταματήσουν και τα σκλαβοπάζαρα και η λαθρομετανάστευση. Χωρίς ανάπτυξη και μόνο με φιλανθρωπίες είναι αδύνατον να καταπολεμηθεί η φτώχεια. Αλλά γιατί η πορεία ανάπτυξης των φτωχών χωρών έχει γίνει ένα δύσβατο μονοπάτι; Άραγε οι χώρες αυτές δεν συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις ανάπτυξης; Όχι βέβαια, καθώς είναι διαπιστωμένο ότι σχεδόν όλες τους διαθέτουν αξιόλογες πλουτοπαραγωγικές πηγές, πολύ πλουσιότερες από τις πηγές που διαθέτουν πολλές από τις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες. Κεφάλαια και επενδύσεις χρειάζονται για να δώσουν ανάσα ζωής στις φτωχές χώρες του Νότου.

Γιατί λοιπόν βραδυπορούν τόσο πολύ στην αναπτυξιακή τους πορεία και η οικονομική τους πρόοδος χαρακτηρίζεται σαν μηδενική; Ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε το πρόβλημα. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 όταν η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών έφτασε σε πολύ υψηλά επίπεδα, ο καπιταλισμός κατανόησε ότι έπρεπε να διευρύνει την καταναλωτική κοινωνία, για να εξουδετερώνονται οι επιπτώσεις της υπερπαραγωγής στη διαμόρφωση των τιμών και των επιχειρηματικών κερδών. Έτσι δημιουργήθηκε το δίλημμα: συμφέρει στο σύστημα η ανάπτυξη των φτωχών χωρών του νότου και η διεύρυνση της καταναλωτικής κοινωνίας στις χώρες αυτές, ή μήπως είναι προτιμότερο η διεύρυνση της κατανάλωσης στις ήδη αναπτυγμένες χώρες; Τελικά προτιμήθηκε η δεύτερη λύση. Και οι φτωχές χώρες καταδικάστηκαν στη φτώχεια. Και τούτο γιατί η διεύρυνση της κατανάλωσης προϋποθέτει αύξηση των εισοδημάτων. Κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την επιτόπια βιομηχανοποίηση των πρώτων υλών που διαθέτουν οι χώρες αυτές. Όμως μια τέτοια λύση θα έπληττε την ευημερία των αναπτυγμένων χωρών. Οι χώρες του βιομηχανικού Βορρά έχουν σχεδόν εξαντλήσει τα δικά τους αποθέματα πρώτων υλών και ενέργειας. Συνεπώς στηρίζουν τη συνέχιση της παραγωγικής δραστηριότητάς τους στις εισαγωγές παρθένων πρώτων υλών και ενέργειας.

Δεν συμφέρει στις ανεπτυγμένες χώρες η ανάπτυξη των φτωχών χωρών και η επιτόπια βιομηχανοποίηση των πρώτων υλών τους. Άλλωστε αυτό το είχε πει ευθαρσώς στην ομιλία του στο Διεθνές Συνέδριο Οικονομολόγων στο Παρίσι (Σεπτέμβριος 1974) ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και ένας από τους αρχιτέκτονες της νέας τάξης πραγμάτων, ο πολύς Χένρι Κίσινγκερ. Μιλώντας στο συνέδριο μεταξύ άλλων είπε ότι «οι βιομηχανικές χώρες έχουν αποκτήσει ένα ζηλευτό επίπεδο ευημερίας, το οποίο πρέπει να διατηρηθεί πάση θυσία».

Λόγια που έφεραν απογοήτευση στους παριστάμενους εκπροσώπους των φτωχών υπανάπτυκτων χωρών, που ανοιχτά κατηγόρησαν τις πλούσιες χώρες της Δύσης για μια μορφή νεοαποικισμού. Η πείνα, η φτώχεια, τα σκλαβοπάζαρα και οι τοπικοί πόλεμου είναι υποπροϊόντα της δικής μας ευημερίας. Κάποιοι πρέπει να στερούνται για να απολαμβάνουν κάποιοι άλλοι. Αυτή η προσπάθεια διατήρησης «ζηλευτού επιπέδου ευημερίας» είναι που ενώνει τις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης -μεγάλες και μικρές- ΗΠΑ, ΕΕ, Ιαπωνία κ.λπ. είναι συστρατευμένες στον κοινό σκοπό. Να διατηρήσουν την ευημερία τους κρατώντας στη φτώχεια τις χώρες του Νότου.

Οι τάχα πολιτισμένες χώρες της Δύσης είναι που με τις επιλογές τους δημιούργησαν τα 12 εκατ. των σκλάβων, την παιδοπορνεία, τη λαθρομετανάστευση και όλα όσα αποτελούν στίγματα για το σημερινό πολιτισμικό επίπεδό μας. Ευημερία έχουμε, πολιτισμό και ανθρωπιά δεν πρόκειται να αποκτήσουμε. Οι στρατιές των εξαθλιωμένων της Ασίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής δείχνουν τον πολιτισμικό κατήφορο που έχουν πάρει τα ανεπτυγμένα κράτη.