ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΟ ΘΕΩΡΕΙΟ
Ακόμη και αν καταφέρει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης να βρει τον «κοινό τόπο» των βουλευτών του στις προτάσεις που θα υποβάλει ή στις θέσεις που θα λάβει έναντι των προτάσεων που θα τεθούν από την κυβερνητική πλειοψηφία, τα διλήμματα που θα έχει στις ψηφοφορίες που θα γίνουν θα είναι ισχυρά.
Κι αυτό γιατί στην περίπτωση που συναινέσει στην αλλαγή π.χ. του άρθρου για τα ΑΕΙ, τότε θα δώσει εκ των προτέρων το «πράσινο φως» στην επόμενη κυβέρνηση να το διατυπώσει όπως νομίζει εκείνη, αφού σύμφωνα με την ερμηνεία που δόθηκε στην προηγούμενη αναθεώρηση κυρίως από τον Ε. Βενιζέλο, η Βουλή που αποφασίζει την αναθεώρηση χρίζει τις αναθεωρητέες διατάξεις, ενώ η Αναθεωρητική Βουλή είναι εκείνη που διαμορφώνει την τελική μορφή των διατάξεων.
Έτσι, λέγοντας τώρα «ναι» το ΠΑΣΟΚ στις κυβερνητικές προτάσεις, οι διατάξεις που θα λάβουν περισσότερες από 180 ψήφους στην Αναθεωρητική Βουλή θα διατυπωθούν από πλειοψηφία 151 βουλευτών. Αλλά και το να πουν «όχι» πάλι δεν θα είναι εύκολο —στις διατάξεις που εννοείται ότι και εκείνοι συμφωνούν ότι πρέπει να τροποποιηθούν, αλλά σε διαφορετική κατεύθυνση από αυτήν που προτείνει η κυβέρνηση- διότι θα παραδέχονται έτσι ότι δεν πιστεύουν κι εκείνοι ότι θα είναι η επόμενη κυβέρνηση.
Οι μεγάλες εκκρεμότητες μιας πολιτικά καθοριστικήςχρονιάς, που μόλις ξεκινάει
Με πολλές και σημαντικές εκκρεμότητες ξεκινάει αύριο η νέα κοινοβουλευτική χρονιά, η πιο καθοριστική, όπως από πολλές πλευρές αναγνωρίζεται, για τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις. Το 2006 είναι ο τρίτος χρόνος, άρα και ο πιο ουσιαστικός, αφού η επόμενη χρονιά θα είναι προεκλογική, για να κριθεί η διακυβέρνηση της χώρας από τη ΝΔ, και να «μετρηθούν» τα αποτελέσματά της.
Συμβαίνει όμως ταυτόχρονα το 2006 να είναι και έτος εκλογών, άρα της πρώτης κρίσης από τους πολίτες των πολιτικών δυνάμεων, αφού μπορεί οι κάλπες που θα στηθούν τον προσεχή Οκτώβριο να είναι για τους τοπικούς άρχοντες (δημάρχους και νομάρχες), ο αντίκτυπος όμως που θα έχουν στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο θα είναι πιο άμεσος ίσως από κάθε προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Αν σε όλα αυτά προστεθεί και το ζήτημα της συνταγματικής αναθεώρησης που «άνοιξε» η κυβέρνηση, η νέα χρονιά αποκτά ακόμη μεγαλύτερο πολιτικό ενδιαφέρον. Ανεξαρτήτως των προθέσεων που πιθανώς υποκρύπτει η πρόωρη ανακίνηση της τροποποίησης του καταστατικού χάρτη της ελληνικής πολιτείας, μια τέτοια πρωτοβουλία έρχεται, στο διακηρυκτικό τουλάχιστον πεδίο, να δείξει ότι η κυβέρνηση θα παίξει και τον χρόνο που τώρα αρχίζει το «χαρτί των μεταρρυθμίσεων».
Το αν θα της βγει ή όχι το «χαρτί» αυτό θα το ξέρουμε πιθανώς εκεί περί τα τέλη του χρόνου, οπότε, όπως όλα δείχνουν και εκτός εξαιρετικού απροόπτου, θα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της αναθεωρητικής διαδικασίας, και θα έχουμε τα πρώτα σαφή δείγματα για την προοπτική του συγκεκριμένου εγχειρήματος, αλλά και για τη γενικότερη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού.
Η σπουδή της αναθεώρησης και οι πρόωρες εκλογές
Η σπουδή του Πρωθυπουργού να ανακοινώσει στη συζήτηση του προϋπολογισμού την έναρξη της αναθεωρητικής διαδικασίας, όταν αυτή τυπικά δεν μπορεί να ανοίξει πριν από τον ερχόμενο Απρίλιο —οπότε συμπληρώνεται η πενταετία από την προηγούμενη αναθεώρηση— σε συνδυασμό με τις μετέπειτα ενδείξεις ότι η κυβέρνηση θα «ρίξει στο τραπέζι» από τώρα τις προτάσεις της για τις συνταγματικές αλλαγές, δημιούργησαν πολλές υποψίες για σύνδεση του εγχειρήματος με τον «εκλογικό χρόνο» και έδωσαν λαβές για σχόλια περί «επικοινωνιακού τρικ», που στόχο έχει τον αποπροσανατολισμό της πολιτικής ατζέντας.
Είναι αλήθεια ότι η ανακίνηση του ζητήματος μείωσε σημαντικά την ένταση της συζήτησης γύρω από τον ανασχηματισμό, ενώ περιόρισε τις συζητήσεις για τον, πανθμολογουμένως «δύσκολο», προϋπολογισμό του 2006. Σε ό,τι αφορά όμως τις εκλογικές στοχεύσεις της πρωτοβουλίας οι απόψεις διίστανται, καθώς το «άνοιγμα» της συζήτησης για την αναθεώρηση μάλλον απομακρύνει παρά επιταχύνει το σενάριο των πρόωρων εκλογών.
Παρότι στελέχη του ΠΑΣΟΚ, όπως ο Απ. Κακλαμάνης ή ο Ευ. Βενιζέλος έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να ανασύρουν στην επιφάνεια τα «σενάρια» για εσπευσμένες κάλπες, οι εκτιμήσεις αυτές δεν επιβεβαιώνονται από τα γεγονότα.
Τουναντίον, η αναθεωρητική διαδικασία μάλλον αποκλείει προσφυγή σε εκλογές εντός του 2006 και πάντως το πρώτο εξάμηνο του χρόνου για το οποίο μιλούσαν οι θιασώτες της «κεντροδεξιάς παρένθεσης», ενώ σε κάθε περίπτωση η δρομολόγηση αυτών των διαδικασιών αφαιρεί, εν πολλοίς, από την κυβέρνηση το «όπλο» του αιφνιδιαστικής προκήρυξης εκλογών.
Κι αυτό διότι για να είναι η επόμενη Βουλή Αναθεωρητική, θα πρέπει στην τωρινή Βουλή να γίνουν δύο διαδοχικές ψηφοφορίες, που να απέχουν μεταξύ τους ένα μήνα. Οπότε με το που θα οριστεί η πρώτη ψηφοφορία θα γίνουν πασιφανείς οι προθέσεις της κυβέρνησης, και η προεκλογική περίοδος θα «επισημοποιηθεί».
(Υπάρχει βέβαια το προηγούμενο της αιφνιδιαστικής προσφυγής στις κάλπες από τον Κώστα Σημίτη το 1996, οπότε ακύρωσε τις διαδικασίες αναθεώρησης που είχαν ξεκινήσει, αλλά τότε υπήρχε η δικαιολογία ότι η διαδικασία είχε ξεκινήσει από τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο τότε πρωθυπουργός ήθελε τη νομιμοποίηση από το λαό της εξουσίας του, αναλογίες που δεν μπορούν να ισχύσουν για τον Κώστα Καραμανλή).
Πώς θα «τρέξουν» διαδικασίες προς την αναθεώρηση
Εφόσον ακολουθηθούν κατά γράμμα, αλλά και σύμφωνα με την —έστω μικρή— παράδοση που έχει δημιουργηθεί, οι απαιτούμενες κοινοβουλευτικές διαδικασίες για την Αναθεώρηση, τότε οι πιθανότεροι χρόνοι μέσα τους οποίους θα «τρέξουν» οι εξελίξεις είναι οι ακόλουθοι:
• Τον Απρίλιο (και πάντως μετά τις 7 του μηνός) θα κατατεθούν στη Βουλή οι προτάσεις των κομμάτων και ουσιαστικά της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, που έχουν τέτοιο δικαίωμα, αφού κάθε εισήγηση πρέπει να υπογράφεται από 50 βουλευτές.
• Μέσα στον Μάιο —και αφού θα έχουν περάσει οι πασχαλινές διακοπές— θα γίνει η πρώτη συζήτηση στην Ολομέλεια της Βουλής, για να ληφθεί η απόφαση για τη συγκρότηση Επιτροπής Αναθεώρησης, που θα επεξεργαστεί τις προτάσεις.
• Τον Ιούνιο, οπότε θα κληθεί η Επιτροπή να ξεκινήσει τις εργασίες, η Ολομέλεια θα διακόψει τις εργασίες της για τις θερινές διακοπές, και άρα οι ουσιαστικές συζητήσεις θα ξεκινήσουν τον Οκτώβριο, αμέσως μετά τις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
• Το διάστημα από τα τέλη Οκτωβρίου έως τα μέσα Δεκεμβρίου ίσως αποδειχθεί επαρκές, ίσως όμως και όχι, για να περατωθεί η συζήτηση στην Επιτροπή, η οποία, υπό κανονικές τις τελικές εισηγήσεις της προς την Ολομέλεια, δεν αναμένεται να τις διαμορφώσει πριν από τις αρχές του 2007.
Αυτός θεωρείται και «πολιτικά» ο πλέον ενδεδειγμένος χρόνος για να τελειώσει η πρώτη φάση της αναθεώρησης, αφού είναι βέβαιο ότι από την μεθεπόμενη άνοιξη και καθώς η σημερινή κυβέρνηση θα συμπληρώνει τριετή παραμονή στην εξουσία, η χώρα θα έχει μπει ολοταχώς σε προεκλογική τροχιά.
Τα θέματα που θα διχάσουν κόμματα και βουλευτές
Ο τρόπος πάντως με τον οποίο «άνοιξε» τη συζήτηση περί αναθεώρησης η κυβέρνηση δεν προοιωνίζεται συναινετικές εξελίξεις. Και ίσως αυτό αποβεί βλαπτικό για το συνολικό εγχείρημα, για την ευόδωση του οποίου η συναίνεση είναι βασικό προαπαιτούμενο -πολιτικό, αλλά και… αριθμητικό (αφού για να αλλάξει όποια διάταξη του Συντάγματος, θα πρέπει είτε στην παρούσα είτε στην επόμενη Βουλή να ψηφιστεί από τουλάχιστον 180 βουλευτές).
Παρά το κατ’ αρχάς «ναι» που είπαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, οι τοποθετήσεις τους έχουν έντονα τα στοιχεία της επιφυλακτικότητας και της καχυποψίας.
Τα κόμματα της Αριστεράς, δεν έχουν αποφασιστικό λόγο στη διαδικασία, αφού οι προτάσεις τους, ακόμη κι αν διατυπωθούν, δεν θα μπορούν να μπουν σε ψηφοφορία, ενώ το ΠΑΣΟΚ γιατί πολλά στελέχη του έχουν την άποψη ότι στις προθέσεις της κυβέρνησης είναι να δημιουργήσει με αυτή την πρωτοβουλία της ρήγματα στο εσωτερικό τους. Οι φόβοι των στελεχών της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι αβάσιμοι, αφού είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ για ζητήματα όπως τα μη κρατικά πανεπιστήμια ή οι σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας, που όλα δείχνουν ότι είναι εκείνα που θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον αυτής της αναθεώρησης. Όπως ακριβώς έγινε και με την τελευταία αναθεώρηση του 2001, στην οποία μπορεί να ήταν πολλές διατάξεις που άλλαξαν, εκείνα όμως που έμειναν στη μνήμη των πολλών ήταν ο περίφημος «βασικός μέτοχος» και το επαγγελματικό ασυμβίβαστο των βουλευτών, που και τα δύο αποδείχθηκαν στην πράξη «ατυχείς εμπνεύσεις» και τώρα οι πρώτοι που ζητούν την κατάργησή τους είναι όσοι επέμειναν πεισματικά στην καθιέρωσή τους.
Δέκα νομοσχέδια κληρονομιά από τον… παλιό χρόνο
Πριν πάντως η Βουλή κληθεί να διαχειριστεί το ζήτημα τη αναθεώρησης, θα προηγηθούν τα τρέχοντα, που δεν είναι ούτε λίγα ούτε ασήμαντα.
Οι νομοθετικές εκκρεμότητες είναι πολλές, αφού εκτός από τις αρκετές προαναγγελίες για νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες που έγιναν από υπουργούς στη συζήτηση του προϋπολογισμού στη Βουλή υπάρχουν ήδη κατατεθειμένα δέκα νομοσχέδια, αριθμός ασυνήθιστα μεγάλος.
Βρίσκει όμως την εξήγησή του στο γεγονός ότι τελευταία και εν όψει ανασχηματισμού κυβερνητικά στελέχη… συνωστίζονταν για να προωθήσουν τις νομοθετικές τους πρωτοβουλίες σε μια προσπάθεια να επιδείξουν έργο που θα τους εξασφαλίσει ενδεχομένως τη διατήρηση του χαρτοφυλακίου τους.
Αναλυτικά τα νομοσχέδια που κληρονόμησε η νέα κοινοβουλευτική χρονιά από την προηγούμενη είναι:
• Τρία του υπουργού Εσωτερικών, Πρ. Παυλόπουλου, από τα οποία έτοιμα για την Ολομέλεια είναι τα δύο, για το 42% στην εκλογή δημάρχων και νομαρχών (που θα συζητηθεί την επόμενη ή ίσως και τη μεθεπόμενη εβδομάδα σε τρεις συνεδριάσεις) και για την επικύρωση της Πράξης Νομοθετικής Περιεχομένου για την παράταση ισχύος του ήδη καταργηθέντος νόμου για τον «βασικό μέτοχο» (σε μια συνεδρίαση), ενώ στην αρμόδια Επιτροπή εκκρεμεί το σχέδιο νόμου για τη «χρήση πληροφοριών από το δημόσιο».
• Δύο της υπουργού Παιδείας, Μαριέττας Γιαννάκου, από τα οποία αυτό για την εκκλησιαστική εκπαίδευση (που θα κάνει «ποδαρικό» στην Ολομέλεια και θα καλύψει ολόκληρη την πρώτη εβδομάδα), ενώ το δεύτερο για τα τοπικά συμβούλια νέων θα χρειαστεί να προηγηθεί η επεξεργασία του από την Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων.
• Έτοιμα για συζήτηση είναι ακόμη τρία σχέδια νόμου των υπουργών Μεταφορών, Μιχ. Λιάπη, για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (σε μια συνεδρίαση την άλλη εβδομάδα), Άμυνας, Σπ. Σπηλιωτόπουλου, για τις αμυντικές προμήθειες (επίσης σε μια συνεδρίαση), και Επικρατείας, Θ. Ρουσόπουλου, για το Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο (σε δύο συνεδριάσεις).
• Στις Επιτροπές τέλος εκκρεμούν νομοθετικές πρωτοβουλίες των υπουργών Υγείας, Ν. Κακλαμάνη, για την ενίσχυση των οικογενειών με τρία παιδιά, Οικονομίας, Γ. Αλογοσκούφη, για το φορολογικό καθεστώς των συνδεδεμένων επιχειρήσεων, και Ανάπτυξης, Δ. Σιούφα, για το ίδρυμα «Ορμυλία» της αγιορείτικης μονής Σιμωνόπετρας.