Σοβαρή νομική προσπάθεια…
Σε διαφορετικό μήκος κύματος από τις προεκλογικές δεσμεύσεις οι ιδιοκτήτες ενισχύουν τις θέσεις τους στα μίντια, χωρίς ωστόσο η κυβέρνηση να έχει εξασφαλίσει ακόμη κάποιο χειροπιαστό αντάλλαγμα. Ως αντιστάθμισμα στον γιγαντισμό των Μέσων, η κυβέρνηση περνάει τον οικονομικό έλεγχο των ΜΜΕ στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, αφήνοντας στο ΕΣΡ την αδειοδότηση και τον έλεγχο του περιεχομένου.
Η αλήθεια είναι πως για πρώτη φορά έγινε τόσο ολοκληρωμένη εργασία, πλην όμως οι κανόνες περί δεσπόζουσας θέσης που φέρνει ο Θ. Ρουσόπουλος έπρεπε να υπήρχαν στα ελληνικά μίντια από την περασμένη δεκαετία. Από την άλλη πλευρά, οι ρυθμίσεις θα έχουν μεταβατικό χαρακτήρα, καθώς η ψηφιακή τηλεόραση θα αλλάξει εκ νέου τον χάρτη. Ήταν η μεγάλη ευκαιρία που έχασε ο Θ. Ρουσόπουλος. Οι αναγνώστες του «Π», πάντως, δεν θα πρέπει να αισθάνονται μεγάλη έκπληξη, καθώς τα περισσότερα είχαν καταγραφεί αναλυτικά από τη στήλη.
Βασικό σημείο αναφοράς είναι η δεσπόζουσα θέση των ομίλων. Ως τέτοια θεωρείται η δυνατότητα άσκησης ελέγχου στη διαμόρφωση της αγοράς, περιορίζοντας ουσιαστικά τον ανταγωνισμό της εθνικής αγοράς.
1. Εισέρχεται το μερίδιο εσόδων. Ως «κατώφλι», όπως ορίστηκε από τον Θ. Ρουσόπουλο η οικονομική επιρροή ΜΜΕ, στη σχετική αγορά θα μπορούσε να οριστεί στο 1/3 των εσόδων-δαπανών-κύκλου εργασιών. Όταν μια επιχείρηση υπερβεί το όριο, παρεμβαίνουν οι αρμόδιες αρχές (Ανταγωνισμού, ΕΣΡ).
2. Κριτήριο μεριδίου τηλεθέασης, ακροαματικότητας ή κυκλοφορίας. Η κυβέρνηση προτείνει την ίδρυση, κατά τα πρότυπα της Επιτροπής Έρευνας Ελέγχου Τηλεθέασης, μιας εταιρείας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της ΕΕΔΕ, του ΣΔΕ, του ΣΕΔΕΑ, εκπροσώπων των αδειούχων ραδιοτηλεοπτικών σταθμών ελεύθερων και συνδρομητικών, του συλλογικού τους φορέα και εκπροσώπων ιδιοκτητών εφημερίδων και περιοδικών. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι πως στην τηλεόραση υπάρχει μία μόνη εταιρεία μετρήσεων που πραγματοποιεί και την επιλογή του δείγματος και δεν υπόκειται σε κρατικό έλεγχο. Αντίστοιχα στο ραδιόφωνο μόλις πρόσφατα επελέγη η Focus από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς για την πραγματοποίηση αποκλειστικών μετρήσεων. Και εδώ δεν υπάρχει κρατικός έλεγχος. Στις εφημερίδες δεν υπάρχουν πιστοποιημένες κυκλοφορίες, ενώ εκδηλώνονται φόβοι για «μαύρες κυκλοφορίες» και καταγγελίες για «καπέλα».
Αυτό το κριτήριο θα είναι από τα βασικά για την προσμέτρηση της δεσπόζουσας θέσης.
3. Τα υπόλοιπα κριτήρια είναι η διαφημιστική δαπάνη, η γεωγραφική εμβέλεια (πανελλαδική, περιφερειακή, τοπική), η ειδικότερη κατηγορία Μέσου (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφημερίδες, περιοδικά), ο τρόπος διανομής ή εκπομπής του περιεχομένου (ελεύθερος ή συνδρομητικός) και η κατηγοριοποίηση του περιεχομένου (ενημερωτικό ή μη ΜΜΕ). Ακόμη ο έλεγχος θα επεκτείνεται και σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις του ιδιοκτήτη, αλλά και στη συμμετοχή σε περισσότερες από μία επιχειρήσεις ΜΜΕ.
Το νέο στοιχείο, που από την πρώτη στιγμή αποκάλυψε το «Π», είναι η διασταλτική ερμηνεία του Συντάγματος που απαγορεύει «τη συγκέντρωση του ελέγχου περισσοτέρων μέσων ενημέρωσης, αυτής ή άλλης μορφής» όπως και «ειδικότερα απαγορεύεται η συγκέντρωση περισσότερων του ενός ηλεκτρονικών μέσων ενημέρωσης αυτής της μορφής». Η κυβέρνηση, λοιπόν, θεωρεί τους μη ενημερωτικούς σταθμούς μέσα ενημέρωσης, χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία την ανάπτυξη της ψηφιακής τηλεόρασης και ορίζει:
= Ως «ενημερωτικά» τα μέσα που το ημερήσιο πρόγραμμά τους περιλαμβάνει τακτά δελτία ειδήσεων, πολιτικό σχολιασμό, εκπομπές, πολιτικής, οικονομικής και αθλητικής επικαιρότητας.
= Ως μη ενημερωτικά τα Μέσα χωρίς ενημερωτικό χαρακτήρα, αλλά με δελτία ειδήσεων ενός λεπτού ανά ώρα…
Με αυτή την ερμηνεία ένας επιχειρηματίας αποκτά:
= «Τη δυνατότητα ταυτόχρονης συμμετοχής σε έναν ενημερωτικό τηλεοπτικό και έναν ενημερωτικό ραδιοφωνικό σταθμό και στον Τύπο».
= «Τη συμμετοχή σε περισσότερους από έναν ενημερωτικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, εφόσον ο συμμετέχων δεν κατέχει τη δυνατότητα ελέγχου σε παραπάνω από ένα μέσο ενημέρωσης της αυτής μορφής».
– «Τη συμμετοχή σε παραπάνω από έναν μη ενημερωτικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς».
– «Την υπό προϋποθέσεις συμμετοχή στον Τύπο, ανάλογα με τη συμμετοχή σε άλλα μέσα ενημέρωσης».
Με τις παραπάνω διατάξεις, όπως προκύπτει και από τον διπλανό χάρτη, ικανοποιούνται τα αιτήματα όλων των ιδιοκτητών.
Στο κρίσιμο ζήτημα της αδειοδότησης ο Θ. Ρουσόπουλος προτείνει την απλοποίηση της διαγωνιστικής διαδικασίας με την καταβολή αντιτίμου για ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Προτείνει συγχωνεύσεις για την επαρχία και επανακαθορισμό των τοπικών και περιφερειακών αδειών. Οι άδειες θα είναι πανελλαδικές και περιφερειακές για τηλεόραση, τοπικές για ραδιόφωνο. Ο αριθμός τους και η χρονική διάρκεια ισχύος θα καθοριστούν από την προκήρυξη, άρα ο υπουργός θα έχει το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις.
Οι τηλεοπτικοί ενημερωτικοί σταθμοί γενικής θεματολογίας πρέπει να έχουν 24ωρο πρόγραμμα και οι ενημερωτικοί σταθμοί ειδικής θεματολογίας τουλάχιστον 16 ώρες προγράμματος. Αντίστοιχες ρυθμίσεις θα προβλέπονται για τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Ταυτόχρονα προτείνει και ερασιτεχνικές άδειες για πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα.
Στα κριτήρια αδειοδότησης των ραδιοτηλεοπτικών μέσων προβλέπονται:
– Οικονομική βιωσιμότητα, έλεγχος με βάση διεθνώς παραδεδεγμένους οικονομικούς δείκτες. Έλεγχος της «φερεγγυότητας» των μετόχων και των ιδίων κεφαλαίων.
– Προγραμματική πληρότητα: Πιθανή πριμοδότηση σε εκπομπές κοινωνικού, πολιτιστικού και επιμορφωτικού περιεχομένου, πέραν των προβλεπόμενων ποσοστών και ορίων.
– Προσωπικό: Αξιολόγηση με βάση τον μέσο όρο του προσπικού πλήρους απασχόλησης.
– Συγχώνευση: Πριμοδότησή της.
– Παλαιότητα: Αναγνώριση της δραστηριότητας των ραδιοφωνικών σταθμών με τις άδειες του ΠΔ 25/98 και του νόμου 2278/99 (άρθρο 53, παρ. 1). Στην τηλεόραση του 1866/89 και του 2644/98 (παρ. 1, άρθρο 17).
– Αρνητική βαθμολόγηση: Οι αποφάσεις του ΕΣΡ που δεν έχουν μερικώς ή ολικώς ανασταλεί προσμετρώνται αρνητικά.
Προβλέπει ακόμη την ανανέωση της άδειας για όσους αποδεχθούν τη μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση. Τέλος, ενισχύει το ΕΣΡ σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά πλέον σοβαρό ρόλο θα έχει η Επιτροπή Ανταγωνισμού.