Νέοι τυχοδιωκτισμοί των ΗΠΑ στα Βαλκάνια

Τα γενέθλια της Συνθήκης του Ντέιτον δεν μπορούσαν να γιορταστούν με πιο αντιφατικό τρόπο.

Από τη μια μεριά, όλοι όσοι ήθελαν να υπεραμυνθούν του δικαιώματος των Αμερικανών αλλά και των Ευρωπαίων να επεμβαίνουν στρατιωτικά και να παρεμβαίνουν πολιτικά έσπευσαν να υπογραμμίσουν όσα πέτυχε η Συνθήκη του Ντέιτον, πλέκοντας το εγκώμιό της. Εκδηλωτικότερος όλων ήταν ο πρώην πρωθυπουργός της Σουηδίας και πρώτος ύπατος αρμοστής που εγκαταστάθηκε στο Σεράγεβο με σκοπό να επιβάλει την εφαρμογή της Συνθήκης του Ντέιτον, Καρλ Μπλιντ. Έγραφε στη «Χέραλντ Τρίμπιουν» της Δευτέρας: «Η Συνθήκη του Ντέιτον αποτέλεσε τη γενέθλια πράξη των σύγχρονων προσπαθειών οικοδόμησης κράτους στη μεταπολεμική περίοδο. Παρ’ ότι η εδραίωση της ασφάλειας αποτελεί το ύψιστο αγαθό και σίγουρα απαιτεί στρατιωτική δύναμη, η βαθύτερη ουσία της διαδικασίας οικοδόμησης κράτους είναι πολιτική και ο πυρήνας των προσπαθειών οικοδόμησης πραγματικής ειρήνης είναι συχνά οικονομικός. Κοιτάζοντας προς τα πίσω, οι επιτυχίες είναι προφανείς. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες έχουν επιστρέψει στην πατρίδα τους. Υπάρχει ελευθερία μετακινήσεων … Σε εμφανή αντίθεση με το Κόσοβο, η βία κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων ήταν στην πραγματικότητα ανύπαρκτη. Οι μαζικές προσπάθειες ανοικοδόμησης έχουν απομακρύνει τις περισσότερες πληγές του πολέμου».

Το κλίμα που επικρατούσε στο Σεράγεβο την προηγούμενη Δευτέρα ήταν σε πλήρη αναντιστοιχία με τις μεγαλοστομίες του αποικιακού κυβερνήτη που πολλές φορές είχε καταργήσει από τις θέσεις ακόμη και εκλεγμένους πολιτικούς. Όσο και αν φανεί παράξενο, δεν οργανώθηκε ούτε μία δημόσια γιορτή, έστω τελετή, για να γιορταστεί η συμφωνία που σηματοδότησε τη λήξη του πιο αιματηρού πολέμου που σημειώθηκε επί ευρωπαϊκού εδάφους μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αφήνοντας πίσω του περισσότερους από 200.000 νεκρούς και 2.000.000 πρόσφυγες. Πιθανώς επειδή το ενδιαφέρον όλων ήταν στην αμερικανική πρωτεύουσα, όπου εκείνη την ημέρα βρίσκονταν και οι τρεις Πρόεδροι της Βοσνίας Ερζεγοβίνης -καταπώς είχε οριστεί από τη Συνθήκη ώστε με κυκλικό τρόπο να εκπροσωπούνται στο πολιτειακό αξίωμα και οι τρεις εθνότητες: οι Βόσνιοι, που αποτελούν το 48% του πληθυσμού, οι Σέρβοι (37%) και οι Κροάτες (14%). Μια επίσκεψη που κατά τη διακριτική διατύπωση των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» της Δευτέρας έρχεται να «υπενθυμίσει πως η αμερικανική διπλωματία συνεχίζει να παίζει έναν αποφασιστικό ρόλο στη Βοσνία και οπουδήποτε αλλού στην πρώην Γιουγκοσλαβία».

Δεύτερη Συνθήκη του Ντέιτον

Στην Ουάσινγκτον, όμως, δεν είχε χαρές, ούτε πανηγύρια. Οι σημαντικότεροι, αντιθέτως, εκπρόσωποι της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής κατέβαλαν κάθε δυνατή προσπάθεια για να πείσουν και τους τρεις ηγέτες ότι η Συνθήκη του Ντέιτον, που όριζε ως συστατικά μέρη του κράτους τη Σερβική Δημοκρατία και τη Βοσνιοκροατική Ομοσπονδία, είναι παρωχημένη και πρέπει να αναθεωρηθεί! Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν» της Τετάρτης, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Νίκολας Μπερνς, υπεύθυνος για τα Βαλκάνια και επικεφαλής των διαπραγματεύσεων που έγιναν στην αμερικανική πρωτεύουσα, δήλωσε ότι «η βοσνιακή πλευρά είχε δεσμευτεί πως θα αλλάξει το σύνταγμα σε μια κατεύθυνση που θα οδηγούσε σε μια πιο συνεκτική και ισχυρή ηγεσία… Το Ντέιτον, είπε ο Μπερνς, έχει παγιώσει τις διαφορές, κάνοντας δύσκολη οποιαδήποτε περαιτέρω πρόοδο. “Δημιούργησε ένα κράτος με εσωτερικά τείχη του Βερολίνου”, δήλωσε σε ένα συνέδριο που οργανώθηκε υπό την αιγίδα του Αμερικανικού Ιδρύματος για την Ειρήνη. “Αυτά τα εσωτερικά τείχη πρέπει να γκρεμιστούν”», ήταν τα λόγια του. Στην ίδια κατεύθυνση στρέφονταν και όσα είπε η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Κοντολίζα Ράις: «Ήρθε η ώρα να μετασχηματίσουμε το Ντέιτον και να πιέσουμε να αναδυθεί ένα πιο ισχυρό και πιο δυνατό κράτος».

Αναμφισβήτητα η σπουδή που δείχνουν οι Αμερικανοί για να ισχυροποιηθεί το κράτος της Βοσνίας Ερζεγοβίνης εκπλήσσει. Προκαλεί ερωτηματικά, γιατί οι Αμερικανοί είναι που ανήγαγαν από την εποχή του Κλίντον ακόμη τις εθνικές μειονότητες σε μοχλό αποσταθεροποίησης των Βαλκανίων, με απώτερο στόχο να οδηγήσουν σε κατακερματισμό ισχυρά και μεγάλα κράτη που αρνούνταν να ενταχθούν στο άρμα της αμερικανοκρατίας -όπως συνέβη για παράδειγμα με τη Γιουγκοσλαβία.

Σε αυτήν την πορεία ανακαλύφθηκαν όροι όπως «στρατηγικές μειονότητες», ενθαρρύνθηκαν ακόμη και ένοπλα αποσχιστικά κινήματα και υποκινήθηκαν εμφύλιες συρράξεις. Τι άλλαξε ξαφνικά και εγκαταλείπεται η αρχή του «διαίρει και βασίλευε»;

Μία λεπτομέρεια στο τέλος του ρεπορτάζ που προαναφέραμε αποκάλυπτε πως οι αμερικανικοί σχεδιασμοί για την υπέρβαση αυτού του χαοτικού μωσαϊκού που δημιούργησαν με το Ντέιτον και έχει θέσει ποσοστώσεις στην εθνική εκπροσώπηση ακόμη και στο πιο χαμηλό επίπεδο της δημόσιας διοίκησης (δημιουργώντας πέρα από τους τρεις Προέδρους, 86 πολιτικά κόμματα, 10 καντόνια, 14 κοινοβούλια και 14 κυβερνήσεις) δεν μειώνουν αναλογικά την εκπροσώπηση όλων των εθνικών μειονοτήτων: «Ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, ο πρώην αμερικανός διπλωμάτης, που ήταν ο διαπραγματευτής της Συνθήκης του Ντέιτον, είχε καλέσει νωρίτερα τους Σέρβους -που κρατούσαν στάση αναμονής στις συνομιλίες- να υιοθετήσουν τη νέα συμφωνία. Δήλωσε ότι η Δημοκρατία της Σερβίας “πρέπει να αναγνωρίσει μια για πάντα ότι αποτελεί τμήμα μιας ενιαίας πατρίδας”. Ο Χόλμπρουκ φαινόταν να απευθύνει το σχόλιό του κατευθείαν στον Μπόρισλαβ Πάραβατς, τον σέρβο αντιπρόσωπο στο τριμερές προεδρείο που καθόταν κοντά».

Διώκονται οι Σέρβοι

Αυτό που συμβαίνει είναι πραγματικά πέρα από κάθε λογική! Αφού οι Αμερικανοί (αξιοποιώντας τα εγκλήματα του Βελιγραδίου) αποδέχθηκαν και νομιμοποίησαν το αίτημα των Βόσνιων να ανεξαρτητοποιηθούν από τη Γιουγκοσλαβία και στην κατεύθυνση εδραίωσης του νέου τους κράτους αναγνώρισαν τα δικαιώματα των Σέρβων, έρχονται τώρα ως σημαιοφόροι της ενιαίας και αδιαίρετης κρατικής υπόστασης, απαιτώντας από τους Σέρβους να αποποιηθούν τα ελάχιστα δικαιώματα που είχαν αποσπάσει με τη Συνθήκη του Ντέιτον. Οι επιπλήξεις του Χόλμπρουκ και οι αξιώσεις του Μπερνς μάλιστα αποτελούν έναν κρίκο μιας μακράς αλυσίδας πολυποίκιλων πιέσεων που έχουν δεχθεί οι Σέρβοι στην κατεύθυνση συρρίκνωσης των εξουσιών τους. Πλευρά αυτών των πιέσεων αποτελεί και το ακόλουθο γεγονός, όπως αναφέρεται στον «Εκόνομιστ» της 11ης Ιουνίου: «Υπό τη συνθήκη ειρήνης του Ντέιτον, που τερμάτισε τον πόλεμο πριν από δέκα χρόνια, η Βοσνία είναι χωρισμένη σε δύο κυρίως μέρη. Δίπλα από τη Σερβική Δημοκρατία υπάρχει η Βοσνιοκροατική Ομοσπονδία. Αυτή η διαιρεμένη χώρα επίσης, με έναν πληθυσμό 4 εκατομμυρίων κατοίκων, έχει περισσότερες από 16 αστυνομικές δυνάμεις. Τον Νοέμβριο του 2003 η ΕΕ έθεσε στη Βοσνία μια λίστα με 16 προϋποθέσεις, από τις οποίες έχουν όλες υλοποιηθεί -με εξαίρεση αυτήν που αφορά τη μεταρρύθμιση της αστυνομίας. Οι Σέρβοι εναντιώνονται, επειδή οι νέοι κανόνες θα αφαιρούσαν από τη Δημοκρατία τους τον έλεγχο επί της αστυνομίας της. Ο Ντράγκαν Κάβιτς, Πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας, δηλώνει πως για τον ίδιο το να προσπαθήσει να πλασάρει αυτό το πράγμα στον λαό του θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία». Το άρθρο του «Εκόνομιστ» συνέχιζε με τα εξής: «Πολλοί Σέρβοι πιστεύουν πως ο Πάντι Ασντάουν, ο ύπατος αρμοστής της Βοσνίας, θέλει να αφαιρέσει από τη Δημοκρατία τους όλες τις πραγματικές εξουσίες πριν λήξει η θητεία του στο τέλος του έτους»!

Ουσιαστικά, λοιπόν, δεν πρόκειται για μια αναθεώρηση της Συνθήκης του Ντέιτον σε προοδευτική κατεύθυνση υπέρβασης κάθε είδους εθνικών διακρίσεων, αλλά για μια επί τα χείρω τροποποίησή της, που θυσιάζει την ασφάλεια της σερβικής μειονότητας στον βωμό της ισχυροποίησης του κράτους της Βοσνίας Ερζεγοβίνης -που πρέπει να σημειωθεί ότι έχει στείλει στρατό στο Ιράκ, βοηθώντας τις αμερικανοβρετανικές δυνάμεις κατοχής.

Το πόσο επιλεκτικά εκμεταλλεύονται οι Αμερικανοί το ζήτημα των εθνικών μειονοτήτων φαίνεται άλλωστε και από το Κόσοβο. Ενώ στους Σέρβους της Βοσνίας επιβάλλουν να ενσωματωθούν πλήρως στο κράτος της Βοσνίας Ερζεγοβίνης και να αποποιηθούν όποιους ξεχωριστούς θεσμούς διέθεταν στο πλαίσιο του συντάγματος για να προστατεύονται, την ίδια στιγμή στηρίζουν απροκάλυπτα το αίτημα του Κοσόβου, που αποτελεί ακόμη τυπικά τμήμα της Σερβίας, να ανεξαρτητοποιηθεί από το Βελιγράδι. Ενθαρρύνουν την απόσχιση του Κοσόβου και ας αντίκειται στην πρόσφατη σχετικά απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, με αριθμό 1422, που αναφέρει πως το Κόσοβο αποτελεί τμήμα της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Στους Αλβανούς του Κοσόβου ουδέποτε πρόκειται να απευθυνθεί κανένας παράγοντας της Ουάσινγκτον, λέγοντάς τους ότι «πρέπει να αναγνωρίσουν μια για πάντα ότι αποτελούν τμήμα μιας ενιαίας πατρίδας», όπως έκανε ο Χόλμπρουκ στους Σέρβους της Βοσνίας. Ούτε φυσικά πρόκειται οι Βρυξέλλες να απαιτήσουν τη διάλυση των παράνομων ένοπλων συμμοριών τους.

Το αντίθετο συμβαίνει εδώ και χρόνια στο Κόσοβο! Οι δεκάδες χιλιάδες αμερικανοί στρατιώτες που εδρεύουν στην Πρίστινα, φορώντας είτε τα διακριτικά του ΟΗΕ είτε αυτά των ΗΠΑ, το μόνο που έχουν διασφαλίσει είναι η απόλυτη ελευθερία των κατσαπλιάδων μεν, καλά οπλισμένων δε Αλβανών να διώκουν συστηματικά τους 100.000 Σέρβους που κατοικούν ανάμεσά τους. Περιστατικά διώξεων και προπηλακισμών αναφέρονται καθημερινά, χωρίς φυσικά να ιδρώνει κανενός το αφτί, πείθοντας όμως όλους για τον καιροσκοπικό και εγκληματικό χαρακτήρα της αμερικανικής πολιτικής στα Βαλκάνια.