5,4 δισ. ευρώ έχασε η Τράπεζα της Ελλάδος!

Όμως ως ανεξάρτητη η κεντρική τράπεζα δεν είναι και ανεξέλεγκτη. Όταν η διοίκησή της παρεκτρέπεται του θεσμικού της ρόλου, πρέπει να υπάρχουν, και υπάρχουν, συνέπειες. Δύο παραδείγματα πιστοποιούν του λόγου το αληθές εν προκειμένω. Ο κ. Weltcke, διοικητής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας (της γνωστής Bundesbank), πριν από δύο περίπου χρόνια αναγκάσθηκε να παραιτηθεί, όταν κατηγορήθηκε ότι δέχθηκε, εν είδει δώρου, την πληρωμή της διαμονής του σε σουίτα ξενοδοχείου του Βερολίνου από μεγάλη γερμανική τράπεζα που τον είχε προσκαλέσει σε εκδήλωσή της. Αυτή η συμπεριφορά θεωρήθηκε ότι έπληττε σοβαρά το κύρος της Bundesbank και προκάλεσε την παραίτηση του γερμανού κεντρικού τραπεζίτη. Ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας κ. Fazio έχει προκαλέσει την μήνιν του συνόλου του πολιτικού κόσμου της χώρας του και πιέζεται αφόρητα να παραιτηθεί, διότι σε υπόθεση συγχώνευσης τραπεζών θεωρήθηκε ότι τήρησε μεροληπτική στάση υπέρ συγκεκριμένης τράπεζας. Αλλά φαίνεται πως το κύρος και η εικόνα της κεντρικής τράπεζας αποτελούν σοβαρή υπόθεση μόνο για τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και όχι για την Ελλάδα. Δεν εξηγείται διαφορετικά το γεγονός ότι ο Νικόλαος Γκαργκάνας και οι υποδιοικητές Παναγιώτης Θωμόπουλος και Νικόλαος Παλαιοκρασσάς, που αποτελούν τη σημερινή διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος και τοποθετήθηκαν χάρη στην αφοσίωσή τους στην ηγεσία του αμαρτωλού εκσυγχρονιστικού μπλοκ (Σημίτης – Παπαντωνίου – Χριστοδουλάκης), παραμένουν, παρά τα όσα έχουν συμβεί και συμβαίνουν, στη θέση τους. Και είναι υπεύθυνοι για πολύ σοβαρά γεγονότα και χειρισμούς που σε άλλη χώρα δεν θα είχαν επιφέρει απλώς την αλλαγή της διοίκησης, αλλά θα είχαν προκαλέσει, χωρίς υπερβολή, κοινωνικό σάλο.

Η κλοπή στο υποκατάστημα της Καλαμάτας

Το 2004 αποκαλύφθηκε η υπεξαίρεση ποσού 6 εκατ. ευρώ από το υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος στην Καλαμάτα. Η κλοπή από θησαυροφυλάκιο της κεντρικής τράπεζας αποτελεί γεγονός που δεν έχει προηγούμενο παγκοσμίως. Η Αστυνομία συνέλαβε κάποιους φυσικούς αυτουργούς και κατάφερε να βρει μόνο ένα πολύ μικρό ποσό από τα χρήματα που υπεξαιρέθηκαν. Επίσης, επιβλήθηκαν και κάποιες γελοίες πειθαρχικές ποινές σε στελέχη του υποκαταστήματος για πλημμελή άσκηση καθηκόντων. Αυτό ήταν όλο; Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι έρευνες σήμερα; Η αλήθεια είναι ότι κανείς πλέον επισήμως δεν μιλάει για το θέμα αυτό και μοιάζει σαν να επιχειρείται η συγκάλυψή του. Η τοπική κοινωνία της Καλαμάτας, πάντως, βοά και όλοι μιλούν για πολύ σκοτεινή υπόθεση, όπου τα αποθέματα του υποκαταστήματος φαίνεται να χρηματοδοτούσαν σε συνεχή βάση κυκλώματα τοκογλυφίας και παράνομες δραστηριότητες. Και ενώ το κύρος της ΤτΕ επλήγη ανεπανόρθωτα, η διοίκησή της ουδέποτε ανέλαβε τις ευθύνες της. Τη στιγμή μάλιστα που η ίδια φέρει βαρύτατες ευθύνες για την παραλυτική διοικητική κατάσταση που άφησε να επικρατεί στο εν λόγω υποκατάστημα, γεγονός που είχε επισημάνει εγκαίρως και ο εσωτερικός έλεγχος της τράπεζας. Ούτε όμως και κανείς τής ζήτησε ευθύνες! Σιγής βοηθούσης, παραμένει στη θέση της, σαν το εξευτελιστικό αυτό γεγονός να μη συνέβη ποτέ ή να συνέβη αλλού εκτός του κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος της χώρας.

Η πώληση αποθέματος χρυσού

Τον Αύγουστο του 2003 η Τράπεζα της Ελλάδος προέβη σε πώληση 20 τόνων χρυσού, ποσότητα που αντιστοιχούσε σε περίπου 15% του συνόλου του αποθέματός της. Το εισπραχθέν τίμημα ήταν 207 εκατ. ευρώ, ενώ η μέση τιμή πώλησης 365 δολ./ουγκιά. Με μια διαμορφωμένη μέση τιμή κτήσης περί τα 280 δολ./ουγκιά, προέκυψε τότε κέρδος για την ΤτΕ της τάξης των 47 εκατ. ευρώ περίπου. Η κίνηση αυτή είχε προκαλέσει τη σοβαρή αντίδραση εκ μέρους της ΝΔ που, από τη θέση της αντιπολίτευσης, κατέθεσε σειρά επερωτήσεων στη Βουλή για το θέμα. Δικαίως άλλωστε… Η τιμή του χρυσού κατέγραψε πρόσφατα στις διεθνείς αγορές το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας 18ετίας, ήτοι διαμορφώθηκε στα 480 δολ./ουγκιά. Η ανατίμηση του χρυσού συνεπώς στο διάστημα που μεσολάβησε (λαμβάνοντας επίσης υπόψη την εξέλιξη της ισοτιμίας ευρώ/δολαρίου το αντίστοιχο διάστημα) υπήρξε της τάξης του 18%. Αυτό σημαίνει ότι, από την ατυχή εκείνη κίνηση της διοίκησής της, η ΤτΕ έχασε με σημερινούς όρους υπεραξία ύψους 37 εκατ. ευρώ (κάπου 12,5 ΔΙΣ. δρχ.!) Το ποσό αυτό, δεδομένης και της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας, είναι μεγάλο και επισύρει σημαντικές διαχειριστικές ευθύνες για τη διοίκηση της τράπεζας. Όμως το θέμα δεν περιορίζεται σε αυτό, αλλά έχει πολύ μεγαλύτερη σοβαρότητα και βάθος. Σχετίζεται με τη σημασία που αποδίδεται από τους διαχειριστές στον χρυσό ως (εθνικό) περιουσιακό στοιχείο, δεδομένης της πολύ περιορισμένης ποσότητας χρυσού που κατέχει συνολικά η Τράπεζα της Ελλάδος. Είναι λανθασμένη και στενόμυαλη η αντίληψη ότι ο χρυσός είναι μορφή επένδυσης που δεν αποδίδει τόκο και εξ αυτού του λόγου είναι μειωμένου ενδιαφέροντος η διακράτησή του. Η κατοχή χρυσού προσδίδει σοβαρότητα και αξιοπιστία, ενώ είναι το μόνο περιουσιακό στοιχείο στο οποίο μπορεί να προσβλέπει για ασφάλεια κανείς σε δύσκολες (οικονομικές και εθνικές) περιστάσεις. Δεν είναι τυχαίο που η υπερδύναμη Αμερική, και όχι μόνο, ουδέποτε πούλησε χρυσό, παρά τα τεράστια αποθέματα που διαθέτει… Αλλά από τη διοίκηση της ΤτΕ, με τη στενόμυαλη αντίληψη και την τυχοδιωκτική νοοτροπία που τη διακρίνει, δεν θα περίμενε κανείς τίποτε διαφορετικό ούτε ως προς τα πεπραγμένα ούτε ως προς την ανάληψη ευθυνών. Το αξιοπερίεργο είναι ότι όπως εξελίχθηκε η κατάσταση ουδόλως σχολιάσθηκε και από την πλευρά του κυβερνώντος κόμματος που, όταν ήταν στην αντιπολίτευση, είχε αντιδράσει έντονα. Μήπως εντέλει τα στελέχη της ΝΔ πείστηκαν από τις εξηγήσεις που είχε δώσει τότε η διοίκηση της ΤτΕ; Και δικαίως μπορεί να αναρωτηθεί κανείς: Επικρατεί τελικά η λογική τού «ο γέγονε γέγονε» και της άφεσης αμαρτιών;

Η «εκσυγχρονιστική» εταιρική διακυβέρνηση

Με τη σημερινή διοίκηση είναι τουλάχιστον αστείο να μιλάμε για «νέα διακυβέρνηση» και αξιοκρατία στην Τράπεζα της Ελλάδος. Η ίδια έχει περίτρανα αποδείξει ότι αποστρέφεται κάθε έννοια αξιοκρατίας και έχει χειριστεί το θέμα της ανάδειξης στελεχών με κριτήρια νεποτισμού, ευνοιοκρατίας και εξυπηρέτησης ρουσφετιών. Οι άνθρωποι που ενισχύει ακόμα και σήμερα έχουν υπάρξει απολύτως ταυτισμένοι με το ύφος και το ήθος που εθριάμβευσε και διέβρωσε την κοινωνία κατά την περίοδο της εκσυγχρονιστικής λαίλαπας, έχουν δε διαπρέψει στην προώθηση των επιλογών και τη συγκάλυψη των ευθυνών για τα μεγάλα σκάνδαλα που συνέβησαν την εποχή εκείνη, όπως η ληστεία των μικροεπενδυτών μέσω του χρηματιστηρίου, η εξαπάτηση του ελληνικού λαού σχετικά με τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας, το ξεπούλημα στους κερδοσκόπους κατά την περίοδο σύγκλισης των επιτοκίων για την ένταξη στο ευρώ κ.λπ. Ένα πρόσφατο εφεύρημα της διοίκησης Γκαργκάνα είναι οι λεγόμενοι «αναντικατάστατοι» υπάλληλοι, στους οποίους επιφυλάσσει σκανδαλώδεις επί συμβάσει παρατάσεις υπηρεσίας, αποβλέποντας καθαρά σε ίδιον όφελος και αδιαφορώντας πλήρως για το νομικό προηγούμενο που δημιουργούν οι πρωτοφανείς αυτές μεθοδεύσεις της. Πρόκειται για μια διοίκηση που ζει μέσα σε μια «αυτοκρατορία των αισθήσεων», με προκλητικά παχυλούς μισθούς και προνόμια, πολυτελή τεθωρακισμένα αυτοκίνητα, συντηρώντας μια «αυλή» έμπιστων διευθυντών-πραιτωριανών. Ταυτόχρονα, όμως, ο κ. Γκαργκάνας δεν σταματάει να ζητάει λιτότητα για τον ελληνικό λαό. Εισηγείται στη Βουλή να περιοριστεί ο φωτισμός της Αθήνας για να γίνει οικονομία, ενώ ο ίδιος χρεώνει την τράπεζα με το ηλεκτρικό ρεύμα του φυλακίου έξω από το σπίτι του που τοποθετήθηκε με πρωτοβουλία του. Εκατομμύρια ευρώ ξοδεύτηκαν για τις κωμικές φιέστες για τα 75 χρόνια της ΤτΕ και πολλές άλλες περιστάσεις. Μόλις πρόσφατα η συνεδρίαση του βασικού οργάνου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην Αθήνα συνοδεύτηκε με επίδειξη χλιδής και εκδηλώσεων που στοίχισαν επίσης εκατομμύρια. Η προκλητικότητα έφτασε μέχρι το σημείο να παραχωρηθεί για δείπνο ο χώρος της Στοάς Αττάλου που κατά το παρελθόν έχει χρησιμοποιηθεί για αντίστοιχες εκδηλώσεις μόνο με αρχηγούς κρατών (κακώς, βέβαια, και σε εκείνη την περίπτωση). Μάλιστα τολμήθηκε να ζητηθεί και η θέρμανση του χώρου (!) ευτυχώς όμως που το εξωφρενικό αυτό αίτημα δεν έγινε τελικά δεκτό από την αρμόδια για τον χώρο υπηρεσία. Αυτός είναι ο τρόπος διοίκησης του κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος της χώρας: αναξιοκρατικός – αναποτελεσματικός – φαύλος – απίστευτα προκλητικός.

Η συρρίκνωση του ισολογισμού

Από τους δημοσιευμένους ισολογισμούς της Τράπεζας της Ελλάδος διαπιστώνεται ότι το σύνολο του ενεργητικού το 2002 ανήρχετο σε 35 δισ. ευρώ, ενώ το 2003 διαμορφώθηκε σε 32,8 δισ. ευρώ και το 2004 σε 29,6 δισ. ευρώ. Παρατηρείται συνεπώς μέσα σε μία διετία απώλεια περιουσιακών στοιχείων ύψους 5,4 δισ. ευρώ. Αν ληφθούν επίσης υπόψη οι τόκοι που το χαρτοφυλάκιο της ΤτΕ αποφέρει, που λογικά θα έπρεπε να επανεπενδύονται και που συντηρητικά υπολογιζόμενοι για τη διετία 2002-2004 ανέρχονται σε 1-1,5 δισ. ευρώ, τότε η συνολική απώλεια πλησιάζει τα 7 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό είναι τεράστιο, αφού ισοδυναμεί με το ήμισυ των κονδυλίων του Δʼ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης που η Ελλάδα εναγωνίως προσπαθεί να εξασφαλίσει από την ΕΕ. Φαίνεται, λοιπόν, πως υπάρχει στην ΤτΕ κάτι σαν «μαύρη τρύπα» που καταπίνει δισεκατομμύρια ευρώ. Θεωρούμε το θέμα μείζονος σημασίας, όμως επί του παρόντος θα αρκεσθούμε να θέσουμε τα εξής ερωτήματα και περιμένουμε απάντηση από τον κ. Γκαργκάνα:

Γιατί από το 2002 και μετά η περιουσία της Τράπεζας της Ελλάδος, όπως αυτή απεικονίζεται στον ισολογισμό της, συνεχώς μειώνεται; Αναμένεται η τάση αυτή να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια και, αν ναι, μέχρι πού θα φτάσει;