Υπουργείο Εξω(φρεν)ικών

Γράφαμε, μόλις την περασμένη εβδομάδα από αυτήν εδώ τη στήλη για τους συνεχείς αιφνιδιασμούς, τις απανωτές «σφαλιάρες» που δέχεται τελευταίως η ελληνική διπλωματία… Και ότι θα πρέπει να προσέξει πριν πέσει… η επόμενη. Και δυστυχώς μας ήλθε, αυτήν τη φορά από τη γειτονική Αλβανία… Άρον άρον αποχώρησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Παπούλιας από το Αργυρόκαστρο, όταν αντιλήφθηκε τι είδους «υποδοχή» και φιλοξενία τον περίμενε στους Αγίους Σαράντα, κατά την ανεπίσημη ανταποδοτική επίσκεψη, καλεσμένος από τον αλβανό ομόλογό του Α. Μοϊσίου. Πάντα φιλόξενος και πάντα εύπιστος και γενναιόδωρος ο ελληνικός λαός, άνοιξε τα σύνορά του και δέχθηκε τα τελευταία χρόνια εξαψήφιο αριθμό αλβανών μεταναστών, να έλθουν να εργασθούν στη χώρα μας μόνιμα ή εποχιακά, να εγκατασταθούν με τις οικογένειές τους, να σπουδάσουν τα παιδιά τους και να επιστρέψουν κάποτε πίσω στην πατρίδα τους, ευγνώμονες προς τους Έλληνες, που σε μια δύσκολη περίοδο τους βοήθησαν και τους στήριξαν…

Το επεισόδιο με την εσπευσμένη επιστροφή του Προέδρου της Δημοκρατίας «θεωρείται λήξαν» (η επίσημη τοποθέτηση του υπουργείου Εξωτερικών), αφού έγιναν και τα έντονα διπλωματικά διαβήματα διαμαρτυρίας, χωρίς βεβαίως να εισπράξουμε, ούτε στο προφορικό, μία έστω ελαφρά έκφραση συγγνώμης… Το επεισόδιο, όμως, αυτό αποκάλυψε πολλά… Και τις απόκρυφες επιδιώξεις των Τιράνων και τις «κόκκινες γραμμές» που έχουν θέσει και από τις οποίες παραμένουν ανυποχώρητα και επίμονα διεκδικητικά… Το περιστατικό αυτό ας μη βιασθούν να το χαρακτηρίσουν ορισμένοι, ελαφρά τη καρδία και αιθεροβάμονες, μεμονωμένο, ας παραμείνει ως προειδοποιητικό μήνυμα με πολλούς αποδέκτες εντός της ελληνικής επικράτειας…

«Στρατηγικό εταίρο» έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένα την Ελλάδα σε επίσημες συναντήσεις η αλβανική ηγεσία, υπογραμμίζοντας τη σημασία που αποδίδει στις διμερείς μας σχέσεις… Στρατηγικό εταίρο μάς αποκαλούν και οι ΗΠΑ, δεν ξέρω βεβαίως εάν η κωδική αυτή ορολογία έχει και κάποια έννοια… περιπαικτική, αν κρίνω από τους «αιφνιδιασμούς» που δεχόμαστε και τη γενικότερη στάση τους σε θέματα σημαντικά για τη χώρα μας…

Εντυπωσιακή ομοφωνία σε αρνητικούς χαρακτηρισμούς για τις επιδόσεις του υπουργείου Εξωτερικών στα περισσότερα δημοσιεύματα της περασμένης εβδομάδας, μετά και το επεισόδιο στην Αλβανία, εις βάρος του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κ. Παπούλια. Σταχυολογώ από φιλοκυβερνητική εφημερίδα «εικόνα προτεκτοράτου σε καίρια θέματα διπλωματίας» (ούτε ο «Ριζοσπάστης» να ήταν…) και από αντιπολιτευόμενη «συνεχείς ήττες της ελληνικής διπλωματίας»… Γενική πλέον είναι η εκτίμηση ότι η ελληνική διπλωματία παρακολουθεί πια ως… θεατής τα δρώμενα στον βαλκανικό περίγυρο, τρέχει πίσω από τις εξελίξεις αντί να συμμετέχει ενεργά και να συνδιαμορφώνει με άλλους διεθνείς παράγοντες καταστάσεις που να έχουν, σε βάθος χρόνου, τις λιγότερες δυσμενείς προοπτικές για τα ζωτικά ενδιαφέροντα της χώρας μας… Και βεβαίως, σε αυτό το πλαίσιο των αιφνιδιασμών και «επιδόσεων», ο επόμενος κυβερνητικός ανασχηματισμός, που φαίνεται ότι επισπεύδεται για γενικότερους λόγους, «ακουμπάει» πιο δυνατά και στο υπουργείο Εξωτερικών…

Στον ιδιωτικό τομέα, στις μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, το πιο πολύτιμο στοιχείο θεωρείται στις περισσότερες περιπτώσεις η ανθρώπινη επένδυση, το ανθρώπινο δυναμικό τους. Και γι’ αυτό φροντίζουν και λαμβάνουν συνεχώς μέτρα και δίνουν κίνητρα για τη μέγιστη απόδοση των στελεχών τους. Στην Ελλάδα, στον δημόσιο τομέα, το στοιχείο αυτό δεν αποτελεί προτεραιότητα, όπως άλλωστε φαίνεται από την καθημερινή πρακτική και όχι βεβαίως από τις εκάστοτε κυβερνητικές εξαγγελίες. Το υπουργείο Εξωτερικών δεν αποτελεί εξαίρεση. Μόνο που κάποτε σε σύγκριση με τα περισσότερα υπουργεία ήταν ιδιαίτερα αναβαθμισμένο, ελκυστικό και κάπως ελιτίστικο, ενώ τα τελευταία χρόνια, όπως διαπιστώνουν νεότερα και παλαιότερα στελέχη του, ακόμη και απόμαχοι διπλωμάτες, είναι εμφανέστατη μια γενικότερη πτώση στην απόδοση, στο ηθικό των υπαλλήλων, που έχει, όπως λέγεται, άμεση σχέση με την αβεβαιότητα για την απρόσκοπτη επαγγελματική τους εξέλιξη, με όρους πραγματικής αξιοκρατίας και διαφάνειας. Τα αισθήματα αβεβαιότητας, ανησυχίας και επαγγελματικού άγχους είναι πολύ έντονα και ορατά κυρίως στους διπλωματικούς.

Πώς, όμως, να πετύχει το υπουργείο Εξωτερικών στην προώθηση των εθνικών θεμάτων, αλλά και στη γενικότερη προαγωγή των σχέσεων με όλες τις χώρες, όταν το κλίμα που επικρατεί σήμερα εκεί μέσα, σε γραφεία και διαδρόμους, είναι έντονα… εμφυλιοπολεμικό, ορατό διά γυμνού οφθαλμού μεταξύ των διπλωματών και μάλιστα των υψηλόβαθμων στελεχών του… Αιτία αυτής της υπόγειας αντιπαράθεσης και των «συντροφικών μαχαιρωμάτων» είναι οι προαγωγές και οι μεταθέσεις, οι προηγούμενες και οι επόμενες… Γενική είναι η διαπίστωση ότι έχει αναπτυχθεί και έχει πλέον ριζώσει, με ευθύνη της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας, ένα κλίμα άκρας ευνοιοκρατίας και ανεξέλεγκτου φαβοριτισμού, που για να επιβιώσεις πλέον θα πρέπει να χρησιμοποιήσεις τις ίδιες μεθοδεύσεις αναρρίχησης. Διπλωμάτες αδοκίμαστοι και χωρίς δείγμα γραφής επαγγελματικής επάρκειας, αναγνωρισμένης πρωτίστως από τους ίδιους τους συναδέλφους τους, που σε κάθε επάγγελμα αποτελούν τους αυστηρότερους κριτές, τοποθετούνται τελευταίως, όπως μάθαμε, σε σημαντικές πρεσβείες, όταν άλλοι εμπειρότεροι πρέσβεις, που έχουν υπηρετήσει σε σημαντικές χώρες, με συσσωρευμένη πείρα, αδρανοποιούνται ή περιθωριοποιούνται σε «νεκρές θέσεις» στην κεντρική υπηρεσία… Μόνη ηθική ικανοποίηση, η γενικότερη εκτίμηση στο πρόσωπό τους από τους περισσότερους συναδέλφους τους… Όταν όμως η όλη απόδοση του υπουργείου περιορίζεται στην ενεργητική συμμετοχή 10-15 ευνοουμένων, ενώ η μεγάλη πλειονότητα τηρεί στάση «αγρανάπαυσης», διότι θεωρεί εαυτήν αδικημένη από αυτό το νοσηρό κλίμα επιλεκτικής προώθησης ορισμένων, η γενικότερη απόδοση είναι κατώτερη των προσδοκιών… Η διπλωματική υπηρεσία είναι σχετικά ολιγάριθμη, στον διπλωματικό κλάδο εισέρχονται, μετά από δύσκολες εξετάσεις νέοι άνθρωποι με φιλοδοξίες να επιτύχουν… Η ευνοιοκρατία και ο παραγοντισμός, που πολύ γρήγορα διαπιστώνουν ότι βασιλεύουν στο νεοκλασικό της Βασ. Σοφίας, τους αποκαρδιώνουν… Στο υπουργείο Εξωτερικών «δεν περισσεύει κανείς», θα πρέπει να είναι το βασικό σκεπτικό της πολιτικής ηγεσίας και να αποφεύγονται περιπτώσεις δακτυλοδεικτούμενες ως φαινόμενα ακραίου φαβοριτισμού και προσωπικών συμπαθειών. Στις περιπτώσεις αυτές ένας ευνοείται και δεκάδες απογοητεύονται… Ο υπουργός Εξωτερικών Π. Μολυβιάτης, ως πρώην διπλωματικός, διότι διπλωμάτης παραμένει πάντα, θα πρέπει να μην έχει ξεχάσει τη σημασία που αποδίδουν όλοι οι διπλωματικοί στο θέμα της μετάθεσης και της προαγωγής… Και η «σημαδεμένη» εκ των προτέρων τράπουλα με προαγωγές και μεταθέσεις «ευνοουμένων» έχει ευρύτερες επιπτώσεις και παρενέργειες στη συλλογική απόδοση αυτής της νευραλγικής υπηρεσίας. Θα επανέλθουμε και με ονόματα…

Α. Κ.