Η εργατική τάξη θα «χάσει» τον… παράδεισο;
Στην Ευρώπη και την Αμερική η δύναμη των συνδικαλισμένων όχι μόνο κατόρθωσε να διασφαλίσει για την εργατική τάξη δικαιώματα (καμιά φορά και… προνόμια), αλλά αποσόβησε και το φάσμα μιας σοσιαλιστικής επανάστασης, ιδιαίτερα στην Ευρώπη μετά την ήττα της Γερμανίας του Κάιζερ και στην Αμερική μετά το μεγάλο κραχ της Γουόλ Στριτ!
Αυτό είναι το υπεραπλουστευμένο σενάριο, που περιέγραφε το σχετικά μακρινό χθες του 19ου και του 20ού αιώνα.
Στη συνέχεια η ανερχόμενη δύναμη της Μέκκας του καπιταλισμού καθιερώθηκε ως ο κυρίαρχος πόλος έλξης για εργατικό δυναμικό ΟΛΩΝ των επιπέδων ή σε απλή μαρξιστική γλώσσα, όχι μόνο για χειρώνακτες και κατόχους σωματικών δεξιοτήτων, αλλά και για κατόχους γνώσεων, για επιστήμονες και μικρομεσαία επιχειρηματικά στελέχη.
Η Ευρώπη κατά κύριον λόγο και ο υπόλοιπος κόσμος με φθίνουσα σημασία προσέφεραν στις ΗΠΑ το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό για να επιτύχει την κατάκτηση της ηγετικής της θέσης σε επιστήμες, εμπόριο και παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, λίγα χρόνια μετά τη λήξη του Βʼ΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Τελικά, με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ η Αμερική βγήκε μπροστά αδιαμφισβήτητος πλανητάρχης….
Από τα μέσα του 19ου αιώνα, όταν γράφτηκε το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, μέχρι και την προτελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα σε Ευρώπη και Αμερική, η εργατική τάξη, παρά την τόσο προσδιοριστικά επιτυχημένη άποψη του Μαρξ για «την αυταπάτη της μεσαίας τάξης», ότι αποτελεί δυνατή οικονομική οντότητα ικανή να αναστείλει την επέλαση του βάρβαρου κεφαλαίου στη μορφή του «άκρατου» φιλελευθερισμού της αγοράς, κατόρθωνε να… ακουμπά τον ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ της οικονομικής ευημερίας, εισπράττοντας αξιόλογες αμοιβές για την προσφερόμενη εργασία της, εφόσον ήταν ακόμη οικονομικά ενεργός και υποσχέσεις για επάρκεια οικονομικών πόρων όταν έμπαινε στο στάδιο της συνταξιοδότησης. Βέβαια μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες οι άνθρωποι δεν ζούσαμε όπως σήμερα, δεκαπέντε και είκοσι χρόνια μετά τη συνταξιοδότηση, και η ανταγωνιστικότητα των οικονομικών συστημάτων Ευρώπης και Αμερικής δεν αισθανόταν καμία έξωθεν απειλή….
Ο κόσμος, όμως, άλλαξε…
Η κριτική των ηγετικών συνδικαλιστικών στελεχών της Δύσης για τα αντίστοιχα στελέχη της Σοβιετικής Ένωσης ήταν ότι εκεί συνδικάτα και κορυφαίοι συνδικαλιστές κατείχαν θέσεις στην κομματική ηγεσία της ΕΣΣΔ, οπότε και δεν υπήρχαν προϋποθέσεις διαφοροποίησης.
Ενώ στη Δύση οι συνδικαλιστές φρόντιζαν την… εργατική τάξη και μόνον! Έως ότου το καπιταλιστικό κατεστημένο κατόρθωσε να αφομοιώσει, σταδιακά και μεθοδικά, κορυφαίους συνδικαλιστές. Από εκεί και πέρα, και μετά την πτώση του Τείχους, δεν χρειαζόταν να είναι κανείς μαθητευόμενος μάγος, κοινωνιολόγος, οικονομολόγος ή πολιτικός επιστήμονας υψηλού επιπέδου για να προβλέψει τι ερχόταν μπροστά μας…
Οι πρόσφατες «συγκρούσεις» ανάμεσα σε κυβέρνηση και εργατικά συνδικάτα προκαλούν ανεξέλεγκτα πλέον επίπεδα αηδίας σε ανθρώπους που κάποτε πίστεψαν και στήριξαν την ιδέα του συνδικαλισμού, θυμηδία σε άλλους που δεν μπορούν να περιμένουν ούτε ένα λεπτό περισσότερο για να αλώσουν και τους τελευταίους θύλακες αντίστασης και πολυποίκιλα ερωτήματα στην κοινή γνώμη, η οποία αδυνατεί να συλλάβει και να συνθέσει σε μια εικόνα από την οποία να… βγαίνει νόημα τα επιμέρους στοιχεία του ακατανόητου σύγχρονου εργασιακού αυτού παζλ!
Είναι απαραίτητο να θυμηθούμε κάποια δεδομένα που θα βοηθήσουν στην κατανόηση της σημερινής πραγματικότητας.
Όταν τις περασμένες δύο δεκαετίες μάς έρχονταν από την Αμερική και την Ιαπωνία οι πρωτότυπες τότε ιδέες με νέα εργασιακά σχήματα που εξέφραζε ο ευρηματικός τίτλος «ελαστικά ωράρια εργασίας», κανείς δεν μπορούσε να φαντασθεί τις εξελίξεις που μας προκύπτουν ραγδαία και ξεπερνώντας τα προσχήματα απογυμνώνουν τον μύθο της «μεσαίας τάξης», η οποία στηριζόμενη στα ελαστικά ωράρια υποτίθεται ότι θα μπορούσε να απολαύσει «τον ελεύθερο χρόνο» δημιουργικά, να αναπτύξει καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις με μέλη της οικογένειας, να αποβεί περισσότερο ανταγωνιστική στην παραγωγική διαδικασία.
Τελικά, και πάλι ξεκινώντας από την Αμερική, η ευρεσιτεχνία των «ελαστικών ωραρίων» απασχόλησης μετουσιώθηκε σε έναν απίστευτα διψασμένο για κέρδη και αδηφάγα άπληστο ΔΡΑΚΟΥΛΑ που απομυζεί το αίμα της εργατικής τάξης, δικαιώνοντας την πράξη με το πρόσχημα της ανάγκης για αύξηση της ανταγωνιστικότητας μπροστά στην επέλαση του «κίτρινου κινδύνου», που -ΑΚΟΥΣΟΝ και… ΦΡΙΞΟΝ, φίλε μου διεθνιστή μαρξιστή- εκπορεύεται από την πατρίδα του Μάο, ανδρώνεται μέσα στα σπλάχνα της κομμουνιστικής ΚΙΝΑΣ και απειλεί όχι μόνο το οικοδόμημα του δυτικού καπιταλισμού (είδωλο του οποίου είναι και το ίδιο), αλλά τις ίδιες του τις ρίζες!
Σε σχετική του εργασία ο μακαρίτης αμερικανός κοινωνιολόγος Σ. Ράιτ Μιλς έγραφε πριν από μερικές δεκαετίες ότι από τη στιγμή που τα μέλη της μεγάλης κοινωνικής τάξης «του λευκού κολάρου» εντάσσονται παραγωγικά στο οικονομικό σύστημα, καταλήγουν να χάνουν όχι μόνο τον χρόνο και την ενέργεια για τα οποία και θα πάρουν στο δεκαπενθήμερο ή τον μήνα την αμοιβή τους, αλλά και πολλά από τα προσωπικά τους χαρακτηριστικά, όπως το χαμόγελο και την ευγένειά τους, τα οποία οφείλουν να προσφέρουν στον «πελάτη» ως κομμάτι του συμβολαίου εργασίας που συνυπογράφουν με τον εργοδότη τους (και με τις ευλογίες της Εθνικής του Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών!).
Η εικονική πραγματικότητα εξαφανίζεται με απίστευτα γοργούς ρυθμούς δίνοντας τη θέση της στη θλιβερή εικόaνα μιας μεσαίας τάξης που διαγράφεται από τον χάρτη του κοινωνικού συστήματος χωρίς κανείς να συνειδητοποιεί ότι μόλις εκλείψει η μεσαία τάξη αυτομάτως η εργατική τάξη θα «χάσει» τον παράδεισο!
Τελικά, άσχετα με τα ευφυολογήματα του Στέφανου Μάνου και τις κινήσεις των αρμοδίων υπουργών, με τις νέες (;) ρυθμίσεις στα εργασιακά θέματα ίσως ξαναδούμε παιδιά κάτω των δέκα ετών να εισέρχονται στον χώρο εργασίας μία ώρα πριν από την ανατολή του ήλιου και να εξέρχονται μία ώρα μετά τη δύση του! Κάποιοι έχουν ξεχάσει ΤΙ οδήγησε, 150 χρόνια πριν, τον Μαρξ και τον Ένγκελς να συνθέσουν το ανατρεπτικό κάλεσμα «…. εργάτες όλους του κόσμου ενωθείτε, δεν έχετε τίποτε να χάσετε παρά μόνο τις αλυσίδες σας…».
* Ο Γιώργος Πιπερόπουλος είναι δρ Κοινωνιολογίας-Ψυχολογίας, καθηγητής Επικοινωνίας και πρόεδρος στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη