Η διά βίου εκπαίδευση στο Δημόσιο κλειδί για την αλλαγή νοοτροπίας

Δυστυχώς, για χρόνια, εξαγγέλθηκαν πολλά και πραγματοποιήθηκαν πολύ λίγα. Η δημόσια διοίκηση, βασισμένη σε απηρχαιωμένα συστήματα λειτουργίας, γραφειοκρατία, συγκεντρωτισμό, υψηλά ποσοστά διαφθοράς και κάκιστη ποιότητα παροχής υπηρεσιών, απαξιώθηκε πλήρως και ταυτίστηκε με τη στασιμότητα και την αναποτελεσματικότητα, με δυσοίωνες προοπτικές για το μέλλον.

Αυτές οι δυσλειτουργίες κατέστησαν επιβεβλημένη μια ριζική αλλαγή προς τρεις κατευθύνσεις: α) την οργανωτική αναδιάρθρωση, β) την αποκέντρωση και γ) την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού. Πρώτο μέλημα της κυβερνητικής πολιτικής ήταν να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μέτρα τέτοια ώστε να δώσει στη δημόσια διοίκηση το χαμένο της κύρος, εφαρμόζοντας το στρατηγικό όραμα που θα την καταστήσει σύγχρονη, ευέλικτη και αποδοτική. Αυτή η μεγάλη και δύσκολη προσπάθεια, που βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη, ήδη έχει σηματοδοτηθεί από ένα ιδιαίτερα σημαντικό νομοθετικό έργο που έχει παραχθεί με νόμους που εισήγαγε ο υπουργός ΕΣ.Δ.Δ.Α., καθηγητής Προκόπης Παυλόπουλος και ψήφισε η Βουλή.

Είναι βέβαια κοινή πεποίθηση και αυταπόδεικτη αλήθεια ότι καμιά νομοθετική ή οργανωτική προσπάθεια και μεταρρύθμιση δεν μπορεί να έχει τα βέλτιστα αποτελέσματα, αν το ανθρώπινο δυναμικό που καλείται να την εφαρμόσει δεν έχει προετοιμασθεί σωστά, δεν έχει επιμορφωθεί, δεν έχει παρακολουθήσει τις τελευταίες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις στον χώρο του.

Το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης έχει ακριβώς, μεταξύ άλλων, αυτήν την αποστολή, τη διαρκή δηλαδή βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και αυτοδιοίκησης, μέσω της εκπαίδευσης και της διαρκούς επιμόρφωσης του ανθρώπινου δυναμικού της.

Στον τομέα αυτό, από την άνοιξη του 2004, χαράξαμε μια πολιτική που προσπαθούμε να ακολουθήσουμε πιστά. Η πολιτική αυτή έχει τρεις άξονες:

• Την ανταπόκριση της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης στις πραγματικές ανάγκες της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης, λαμβανομένων υπόψη των διεθνών τάσεων.

• Την αποκέντρωση των εκπαιδευτικών δράσεων.

• Τη συμμετοχή των ίδιων των υπαλλήλων στην επιμόρφωσή τους.

Σε ό,τι αφορά τον πρώτο άξονα: Προκειμένου η επιμόρφωση να επιφέρει αποτελέσματα, καθιερώνεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα μοντέλο ανίχνευσης εκπαιδευτικών αναγκών κατά τα πρότυπα της σύγχρονης επιστημονικής μεθοδολογίας. Αναβαθμίζονται οι μέχρι σήμερα ανενεργοί διευθύνσεις εκπαίδευσης των υπουργείων και των οργανισμών του Δημοσίου και αναλαμβάνουν καίριο ρόλο στον προσδιορισμό ανίχνευσης εκπαιδευτικών αναγκών. Η κατάλληλη τεχνογνωσία εξασφαλίζεται με την παρακολούθηση ειδικού προγράμματος επιμόρφωσης, ειδικά σχεδιασμένου για τον σκοπό αυτό από το Ε.Κ.Δ.Δ.Α. Έτσι καταργείται το απηρχαιωμένο σύστημα που υπήρχε, στο πλαίσιο του οποίου η δυνατότητα επιλογής των επιμορφωθέντων περιοριζόταν μόνο στην επιλογή ενός έτοιμου προγράμματος, ανεξαρτήτως του κατά πόσον κάλυπτε τις ανάγκες τους, πολύ δε περισσότερο τις ανάγκες των υπηρεσιών τους. Με το νέο σύστημα η εκπαιδευτική πολιτική κάθε υπηρεσίας χαράσσεται στη βάση συγκεκριμένων στόχων, οι οποίοι προσδιορίζουν επακριβώς ποιοι και πόσοι χρειάζονται εκπαίδευση, για ποιο λόγο και με ποιο περιεχόμενο.

Σε ό,τι αφορά την αποκέντρωση προχωρήσαμε σε ένα σύστημα ανάπτυξης δικτύου Περιφερειακών Ινστιτούτων Επιμόρφωσης (Π.ΙΝ.ΕΠ.), το οποίο εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Στόχος είναι να λειτουργήσει ένα σε κάθε διοικητική Περιφέρεια της χώρας. Ήδη από την άνοιξη του 2005 εγκαινιάσθηκαν και λειτουργούν τα Π.ΙΝ.ΕΠ. στις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας με έδρα την Κοζάνη, Πελοποννήσου με έδρα την Τρίπολη και Ν. Αιγαίου με έδρα τη Σύρο. Στις 15 Οκτωβρίου εγκαινιάζεται από τον υπουργό ΕΣ.Δ.Δ.Α. καθηγητή Προκόπη Παυλόπουλο το Π.ΙΝ.ΕΠ. της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος στην Πάτρα και μέχρι τέλος του 2005 θα έχουν τεθεί σε λειτουργία τα Π.ΙΝ.ΕΠ. στις Περιφέρειες Θεσσαλίας με έδρα τη Λάρισα, Στερεάς Ελλάδος με έδρα τη Λαμία, Ηπείρου με έδρα τα Ιωάννινα και Κρήτης με έδρα το Ηράκλειο. Μέχρι την άνοιξη του 2006 θα έχει ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του δικτύου των Π.ΙΝ.ΕΠ. σε όλη τη χώρα.

Με τη λειτουργία των Π.ΙΝ.ΕΠ. αφενός θα αυξηθεί ο αριθμός των προγραμμάτων επιμόρφωσης, που το 2005 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 1.600 και οι επιμορφωνόμενοι να ανέλθουν στις 51.000 (60% περισσότεροι από το 2004), και αφετέρου θα συμβάλει στην ευρύτερη απήχησή τους, αφού θα έχει πρόσβαση σε αυτά κάθε δημόσιος υπάλληλος από κάθε γωνιά της Ελλάδας. Επιπλέον θα αξιοποιηθεί το επιστημονικό δυναμικό της περιφέρειας και θα μειωθεί το κόστος της επιμόρφωσης από δαπάνες που δεν προσφέρουν στην ποιότητα των προγραμμάτων.

Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία-συνέργεια, το Ε.Κ.Δ.Δ.Α. θεωρεί απαραίτητη τη συμμετοχή των δημοσίων υπαλλήλων στη διαδικασία επιλογής των εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Έτσι προχωράει μαζί με τις υπηρεσίες, μαζί με τους δημόσιους υπάλληλους. Με αυτό το πνεύμα οικοδομήσαμε μια πολλαπλά χρήσιμη εταιρική σχέση με την Α.Δ.Ε.Δ.Υ. στην αντιμετώπιση των θεμάτων επιμόρφωσης του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης. Η υπογραφή της προγραμματικής συμφωνίας τον Νοέμβριο του 2004 ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. – Ε.Κ.Δ.Δ.Α. – Α.Δ.Ε.Δ.Υ. θα πρέπει να θεωρείται κορυφαία στιγμή για τα θέματα εκπαίδευσης των δημοσίων υπαλλήλων. Και όχι μόνον επειδή υπήρξε για πρώτη φορά τέτοια συμφωνία, αλλά και γιατί περιλαμβάνει έναν καταστατικό χάρτη επιμόρφωσης με αμοιβαίες δεσμεύσεις και κοινούς στόχους. Η βελτίωση της εισαγωγικής εκπαίδευσης, η καθιέρωση της προαγωγικής εκπαίδευσης, η πιστοποίηση της επιμόρφωσης και η συμμετοχή της επιμόρφωσης στην προαγωγική εξέλιξη των υπαλλήλων είναι μερικά από τα σημαντικά θέματα της συμφωνίας.

Στο πλαίσιο της προαναφερθείσας προγραμματικής συμφωνίας εντάσσεται και η ίδρυση μεταπτυχιακού τμήματος δημόσιας διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, το οποίο απευθύνεται σε δημοσίους υπαλλήλους πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και στηρίζεται οικονομικά από κοινού από το Ε.Κ.Δ.Δ.Α και την Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Ζητούμενο αποτελεί η παραγωγή στελεχών υψηλής εξειδίκευσης που θα ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και όχι διαιωνίζοντας απηρχαιωμένες πολιτικές και πρακτικές.

Μια άλλη καινοτομία με ιδιαίτερη σημασία είναι η προετοιμασία επιμορφωτικών σεμιναρίων για τους αιρετούς της αυτοδιοίκησης. Τα σεμινάρια αυτά θα αποτελέσουν μέρος ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού της τοπικής αυτοδιοίκησης που έχει εκπονηθεί από το Ε.Κ.Δ.Δ.Α.

Η επιμόρφωση των αιρετών θα αφορά όχι μόνο σε ζητήματα θεσμικά, οργανωτικά, οικονομικά και αναπτυξιακά, αλλά και σε θέματα που άπτονται της σύγχρονης λειτουργίας των ΟΤΑ όπως είναι η πολιτική προστασία, η μετανάστευση, η προστασία του περιβάλλοντος, ο κοινωνικός εθελοντισμός, οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα κ.ά.

Παράλληλα, στο πλαίσιο των διεθνών συνεργειών, μόλις στις 6 Οκτωβρίου υπογράψαμε στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας πρωτόκολλο συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δημόσιας Διοίκησης (EIPA), στο πλαίσιο της οποίας, μεταξύ άλλων, θα δοθεί η δυνατότητα στα στελέχη της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης να παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα σε βέλτιστες πρακτικές που έχουν καταγραφεί στον χώρο της δημόσιας διοίκησης των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα ιδιαίτερη βαρύτητα θα δοθεί στην από κοινού οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και μεταφορά τεχνογνωσίας για τις ανάγκες της δημόσιας διοίκησης τρίτων χωρών.

Είναι φανερό ότι το Ε.Κ.Δ.Δ.Α., βελτιώνοντας και εμπλουτίζοντας διαρκώς τις εκπαιδευτικές δράσεις του, με προσεκτικό στρατηγικό σχεδιασμό και προγραμματισμένο πλαίσιο προτεραιοτήτων, πάντα με γνώμονα την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη, αποβλέπει σε μια πιο φιλική, αξιόπιστη, αποτελεσματική και αποκεντρωμένη δημόσια διοίκηση και αυτοδιοίκηση, στη στήριξη των τοπικών κοινωνιών και την περιφερειακή ενδυνάμωση.