Πώς η Ευρώπη υπονομεύει λόγω αδυναμίας το μέλλον και τον ρόλο της
Ωραία. Ξεκίνησαν οι διαπραγματευτικές διαδικασίες για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν πέρασαν οι ενστάσεις, ο σκεπτικισμός, οι επιφυλάξεις για τη δυνατότητα συνύπαρξης Τουρκίας και Ευρώπης και επικράτησε η προσχηματική λογική «αφού τους το υποσχεθήκαμε το 1999, πρέπει να το κάνουμε, να κρατήσουμε τον λόγο μας». Λογική που σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να διακρίνεται από εντιμότητα και καθαρότητα, παρά το όποιο κόστος προκύπτει από την τουρκική (μελλοντική πάντως) ένταξη, αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνει τίποτε άλλο από το να υπηρετεί την υποκρισία.
Η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν θέλει την Τουρκία στην ΕΕ, ακόμα και αυτοί που με σαφήνεια στήριξαν την υπόθεση ένταξής της, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, ελπίζοντας σε εθνικά, δικά τους οφέλη. Αν ερωτηθούν για το καλό που κομίζει στην Ευρωπαϊκή Ένωση η τουρκική ένταξη, θα παραδεχθούν ότι μάλλον αποσταθεροποιητικά θα λειτουργήσει για την ΕΕ η παρουσία μίας πολυπληθούς, φτωχής, εκτός ευρωπαϊκού πολιτισμού Τουρκία παρά ισχυροποιητικά. Οι μόνες χώρες που επεδίωκαν την ένταξη της Τουρκίας στην ενωμένη Ευρώπη είναι η Αγγλία και τα νέα μέλη της ΕΕ-δορυφόροι των ΗΠΑ. Οι χώρες, δηλαδή, που χρησιμοποίησαν τη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ ως προθάλαμο για την Ευρώπη, ακόμα και αν η Ευρώπη δεν ήθελε τη διεύρυνση. Εδώ υπήρξε καθοριστικός ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών που άσκησαν επιτυχώς (όπως αποδείχθηκε) όσες πιέσεις χρειάστηκε για να διογκωθεί η ΕΕ σε 25μελές «βαρύ» και αναποτελεσματικό σχήμα. Και την επεδίωκαν ακριβώς για την αποσταθεροποίηση. Οι εκφραστές της ατλαντικής πολιτικής και φυσικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ δεν έχουν καμιά διάθεση να αναπτυχθεί μια άλλη δύναμη-αντίβαρο στην παγκόσμια εξουσία των ΗΠΑ, έτσι θα κάνουν ό,τι μπορούν για να αποτρέψουν την ισχυροποίηση της ΕΕ.
Σωστά επεσήμανε ο πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν ότι η συγκεκριμένη αντιμετώπιση της Τουρκίας οδηγεί την Ευρωπαϊκή Ένωση στη μεταβολή της σε μια μεγάλη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών. Δηλαδή σε ένα χαλαρό σχήμα που δεν θα έχει κανέναν λόγο να αποκτήσει κοινά σημεία αναφοράς (σύνταγμα, εξωτερική πολιτική κ.λπ.), αφού δεν θα έχει αποκτήσει κοινές αξίες και στόχους. Έτσι υποβαθμίζεται η ίδια η ένωση, αφού κυρίαρχο στόχο θα έχει να εκπαιδεύσει πρώτα τα νεοεισερχόμενα κράτη σε βασικές και αυτονόητες για τους άλλους αξίες (δημοκρατία, πολυφωνία, ανθρώπινα δικαιώματα) και μετά να παρουσιάσει στη διεθνή κοινότητα μια ενιαία στάση και αντίληψη για σειρά σημαντικών ζητημάτων, τέτοια που θα την προσδιορίζει στις συνειδήσεις όλων ως συγκροτημένο σώμα, αλλά και νέα δύναμη στον παγκόσμιο χάρτη.
Έχουν δίκιο ακόμα και όσοι προβλέπουν ότι εκ των πραγμάτων θα δημιουργηθούν δύο και τρεις ταχύτητες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στον βαθμό που δεν θα μπορεί η Λετονία π.χ. να ακολουθήσει τους ρυθμούς των «15», ενώ την ίδια ώρα η Τουρκία θα δίνει εξετάσεις κριτηρίων για το αν και πότε θα αποτελέσει το 26ο μέλος ή το 29ο, αν προηγηθούν στο μεταξύ άλλες εντάξεις όπως αυτές της Κροατίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Είναι πολύ πιθανό η Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλωθεί σε μια διευρυνσιακή διαδικασία σε βάρος της ουσίας που είναι η εμβάθυνση των όρων και συνθηκών συνύπαρξης των χωρών-μελών, κάτι που χωρίς αμφιβολία θα τη μεταβάλει σε ένα διαδικαστικό όργανο που δεν θα αποφασίζει για ουσιαστικά ζητήματα ή, αν αποφασίζει, οι αποφάσεις δεν θα εκτελούνται, επειδή δεν θα έχουν αντιστοίχηση με τις ανάγκες και τον πολιτισμό των πολλών χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι συνθήκες που δημιουργούνται για την ΕΕ είναι πολύ πιθανό να την οδηγήσουν στην άτυπη σύγκλιση μίας ομάδας χωρών (ίσως εκείνων που τη δημιούργησαν τη δεκαετία του ’50) με απολύτως συμπίπτοντα και κοινά συμφέροντα, κάτι σαν την «Ένωση για τον Άνθρακα και τον Χάλυβα». Και γύρω από αυτόν τον πυρήνα να οικοδομηθεί μία άλλη, μεγαλύτερη ομάδα χωρών, που θα έχει κοινά ενδιαφέροντα με τις πρώτες και θα θελήσει να προστατεύσει την ταυτότητα και την προοπτική της «γηραιάς ηπείρου». Αν βαδίσουμε σε μια τέτοια οδό, είναι περισσότερο από προφανές ότι η Ευρώπη θα αποτελέσει ένα αμυντικό σχήμα στην πολιτισμική και οικονομική επίθεση που θα δεχθεί από χώρες της ηπείρου-εκπροσώπους όμως άλλων δυνάμεων και συγκεκριμένα των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ασφαλώς είναι νωρίς για ανάπτυξη σεναρίων, αν σκεφθεί κανείς ότι σε μερικά χρόνια είναι εξαιρετικά πιθανό να μην έχει η ΕΕ τη μορφή που έχει σήμερα. Ούτε τους ίδιους στόχους. Όπως όλοι συμφωνούν (ακόμα και οι τούρκοι πολιτικοί) οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας να διαρκέσουν περισσότερο από 10 χρόνια, ίσως και περισσότερο από 15 χρόνια, κάτι που σημαίνει ότι η ΕΕ έχει όλο τον χρόνο να μετασχηματισθεί, αποφασίζοντας για το μέλλον και τον ρόλο της, πριν αποφασίσουν γι’ αυτήν οι ίδιες οι αντικειμενικές συνθήκες, μία από τις οποίες είναι και ο όγκος των εθνικών πληθυσμών που την αποτελούν…