Ας εξετασθεί και εφαρμογή αναλογικού φόρου…
Ίσως η πρόταση αυτή να ξαφνιάσει πολλούς. Αλλά έτσι, αντικοινωνική, αντιαναπτυξιακή και κοινωνικά άδικη, όπως έχει εξελιχθεί στη χώρα μας η φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, μετά την πρώτη γενναία και πραγματική μεταρρύθμιση πριν από μισό ακριβώς αιώνα, πρέπει να βρεθεί ένα σύστημα που να «απαντά» στον σημερινό φορολογικό ανταγωνισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην ανάγκη για ταχεία δημοσιονομική εξυγίανση και περιορισμό της τεράστιας παραοικονομίας και φοροδιαφυγής.
Η σχετική διάταξη του Συντάγματος είναι σαφής και κατοχυρώνει τη φορολογική ισότητα των πολιτών, ορίζοντας ότι «οι έλληνες πολίτες συνεισφέρουν αδιακρίτως στα δημόσια βάρη αναλόγως των δυνάμεών τους». Η διάταξη, όμως, αυτή παραβιάζεται συνεχώς στην πράξη, διότι δεν είναι δυνατόν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι να είναι τα υποζύγια ενός διαρκώς αυξανόμενου φορολογικού βάρους. Το γεγονός ότι η συμμετοχή των δύο αυτών κατηγοριών εργαζομένων και φορολογουμένων στον συνολικό φόρο από 59% περίπου το 1981 έφθασε έως 70% σε μερικά οικονομικά έτη επιβεβαιώνει την προκλητική αυτή διαπίστωση. Η τραγική αυτή εξέλιξη στη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων οφείλεται στην αγνόηση τα τελευταία τριάντα χρόνια βασικών αρχών που διέπουν τη φορολογία.
Οι αρχές αυτές, που χαρακτηρίζουν ένα δίκαιο και κοινωνικά αποδεκτό φορολογικό σύστημα, είναι η απλότητα και το χαμηλό διαχειριστικό και κοινωνικό κόστος, η ευκαμψία και η σταθερότητα, η ενίσχυση των κινήτρων για εργασία και αποταμίευση και, φυσικά, η δίκαιη κατανομή του φορολογικού βάρους, η οποία οδηγεί σε αναδιανομή του εισοδήματος. Αναγκαία, όμως, προϋπόθεση για την εξασφάλιση της δίκαιης κατανομής του φορολογικού βάρους είναι η κατάλληλη δομή της φορολογικής κλίμακας και ο τρόπος φορολογίας του εισοδήματος. Και μια φορολογική κλίμακα είναι δίκαιη και βιώσιμη, όταν εξασφαλίζει ομαλή εξέλιξη των φορολογικών συντελεστών και της φορολογικής επιβάρυνσης.
Όλα, όμως, αυτά δεν εξασφαλίζονται με όλες τις κλίμακες φορολογίας που έχουν «χτιστεί» στο παρελθόν, με τη σημερινή και με εκείνη που λέγεται ή εξετάζεται ότι θα περιληφθεί στην υπό μελέτη φορολογική μεταρρύθμιση. Γιατί, για παράδειγμα, μια φορολογική κλίμακα για να είναι δίκαιη και αντικειμενική πρέπει οι συντελεστές να αυξάνονται κατά δέκα μονάδες και το εύρος των κλιμακίων σταθερά κατά 80%.
Αλλά, πάλι, για να είναι δίκαιη και αντικειμενική και αυτή η φορολογική κλίμακα πρέπει να συνοδεύεται πάντοτε από ανάλογη τιμαριθμική αναπροσαρμογή, γεγονός σπάνιο στην ελληνική δημοσιονομική πραγματικότητα.
Έτσι, με την ονομαστική αύξηση των εισοδημάτων και την ένταξή τους σε κλιμάκιο με υψηλότερο συντελεστή φορολογούνταν και φορολογούνται στη χώρα μας ανύπαρκτα εισοδήματα, όπερ άδικο και κοινωνικώς προκλητικό.
Στην κοινωνικώς άδικη αυτή φορολογία του εισοδήματος φυσικών προσώπων στη χώρα μας οφείλεται και το υψηλό, το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ποσοστό παραοικονομίας και φοροδιαφυγής, το οποίο ο αείμνηστος καθηγητής και ακαδημαϊκός Άγγελος Αγγελόπουλος εκτιμούσε ότι ανέρχεται στο 40% ή (σήμερα) σε περίπου 70 δισ. ευρώ! «Η φοροδιαφυγή -είχε εκμυστηρευθεί στον γράφοντα ο Άγγελος Αγγελόπουλος- είναι πράγματι σημαντική στην Ελλάδα και πρέπει να παραδεχθούμε ότι αιτίες της είναι η υπερβολική επιβάρυνση του φόρου εισοδήματος, που είναι, όπως έχουν δείξει πολλές μελέτες, σημαντικά ανώτερη σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Και κατά τη σχετική συζήτηση είχε προτείνει την εφαρμογή ενός αναλογικού φόρου. «Αν -μας είχε πει- το τμήμα αυτό του εισοδήματος που φοροδιαφεύγει υπέκειτο σε μια φορολογία της τάξης του 10% μόνο, θα προέκυπτε ένα πρόσθετο έσοδο της τάξης περίπου των 340 δισ. δραχμών»! Σήμερα μια τέτοια αναλογική φορολογία θα εξασφάλιζε στο κράτος πρόσθετα έσοδα πάνω από 7 δισ. ευρώ!
Είναι, όμως, δίκαιη μια αναλογική φορολογία; Το σύνταγμα αυτό επιτάσσει.
Αλλά μήπως είναι δίκαιη και κοινωνικά αποδεκτή και η σημερινή, κατ’ ευφημισμόν, «προοδευτική» φορολογία, με τις φορομπηχτικές φορολογικές κλίμακες που ανακοινώνονται σχεδόν κάθε χρόνο και την επιμονή να φορολογούνται μόνο εκείνοι που δεν μπορούν να φοροδιαφεύγουν, όπως είναι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι;
Με αυτά τα ερωτήματα κλείνουμε την πρότασή μας για αναλογικό φόρο και για συζήτηση στο πλαίσιο της μελετώμενης φορολογικής μεταρρύθμισης.