Ασαφής αναδίπλωση της βρετανικής προεδρίας

Η ανοικτή μάλιστα επίκληση του βέτο από πλευράς Κύπρου (στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία στις 3 Οκτωβρίου) ανάγκασε το Λονδίνο να αναδιπλωθεί και να κάνει πίσω, βελτιώνοντας το αρχικό άνευρο και ευνοϊκό για την Τουρκία σχέδιο για την αντιδήλωση της ΕΕ προς την Τουρκία.

Η στάση της κυπριακής πλευράς ήταν ιδιαίτερα σθεναρή, όλα αυτά τα τελευταία εικοσιτετράωρα των κρίσιμων διαβουλεύσεων στα κοινοτικά όργανα και η αντίδρασή της έντονη, όσες φορές η βρετανική προεδρία επιχείρησε να περάσει ένα ανούσιο και άνευρο κείμενο το οποίο δεν λάμβανε υπ’ όψιν του τα θέματα που έθετε η κυπριακή πλευρά. Μάλιστα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Κύπρος Χρυσοστομίδης, επί δύο μέρες (και στη διάρκεια του COREPER, αλλά και την πρώτη μέρα της Συνόδου των ΥΠΕΞ), προειδοποίησε ανοικτά και δημόσια ότι η Κύπρος θα μπλοκάρει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, σε περίπτωση που δεν αλλάξει αισθητά το σχέδιο της βρετανικής προεδρίας.

Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες και ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Γιώργος Ιακώβου, ήλθε σε άγρια σύγκρουση με τον βρετανό ομόλογό του Τζακ Στρο, στη διάρκεια της Συνόδου των ΥΠΕΞ. «Ούτε που να το σκέφτεστε», φέρεται να είπε ο κ. Ιακώβου στον κ. Στρο, όταν είπε ότι το κείμενο της αντιδήλωσης είναι μεν τροποποιημένο, αλλά όχι αισθητά βελτιωμένο.

Πάντως έντονη ήταν και η αντίδραση του υπουργού Εξωτερικών Πέτρου Μολυβιάτη, ο οποίος τη μέρα που παρουσιάστηκε το πρώτο βρετανικό σχέδιο (στο COREPER), στον βρετανό ομόλογό του Τζακ Στρο και του ζήτησε να το αποσύρει, ενώ και την επομένη και από κοινού με τον κ. Ιακώβου ζήτησαν να υπάρξουν νέες βελτιώσεις και αλλαγές στο νέο βρετανικό σχέδιο.

Πάντως οι έντονες αντιδράσεις και οι επιφυλάξεις της ελληνικής και της κυπριακής πλευράς (και με την άμεση συμπαράσταση αρκετών ευρωπαίων εταίρων, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, το Λουξεμβούργο, η Σλοβακία κ.ά.) και στο νέο βελτιωμένο σχέδιο που παρουσίασε η βρετανική προεδρία, ανάγκασαν και πάλι τη βρετανική πλευρά να προχωρήσει σε ένα ακόμα πιο βελτιωμένο σχέδιο αντιδήλωσης, το οποίο θα συζητηθεί εκ νέου στο Συμβούλιο Μονίμων Αντιπροσώπων την ερχόμενη Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου.

Πάντως αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η διαπραγματευτική τακτική που ακολουθήθηκε σε αυτήν τη φάση από Λευκωσία και Αθήνα, που αρχικά μεν διασφάλισαν ότι θα υπάρξει αντίδραση της ΕΕ στη μονομερή δήλωση της Τουρκίας και στη συνέχεια επιχείρησαν και εξακολουθούν να επιχειρούν όχι μόνο δήλωση αποδοκιμασίας των Ευρωπαίων προς την Τουρκία, αλλά και σαφή αλλαγή των όρων διαπραγμάτευσης της ΕΕ προς την Τουρκία και ιδίως σε ό,τι αφορά το θέμα της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου. Ως τελική επιλογή για τη Λευκωσία απέμενε και απομένει η πλήρης σύνταξή της με τη γραμμή του Παρισιού για μπλοκάρισμα της έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, αν δεν ικανοποιηθούν οι όροι της.

Βασική παράμετρος της γραμμής πλεύσης της Λευκωσίας και της Αθήνας ήταν και παραμένει, για την ώρα, πέραν από μια σαφέστατη και οξύτατη καταδίκη εκ μέρους των «25» της Τουρκίας για τη μονομερή της δήλωση περί μη αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, σαφής και ξεκάθαρη μνεία για ανάγκη εφαρμογής του Πρωτοκόλλου σε ορισμένο χρόνο, αλλά και σαφής πρόβλεψη για το πώς θα γίνεται η επιτήρηση της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου, ένας διαρκής δηλαδή και αποτελεσματικός έλεγχος για το πώς και αν εφαρμόζει η Τουρκία το Πρωτόκολλο, ιδιαίτερα σε σχέση με το θέμα της προσέγγισης κυπριακών πλοίων ή αεροσκαφών σε τουρκικά λιμάνια ή αεροδρόμια.

Ειδικά σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα η κυπριακή και ελληνική πλευρά είχαν συνεχή υποστήριξη από αρκετά ευρωπαϊκά κράτη και πρωτίστως τη Γαλλία, αλλά και από την ίδια την Κομισιόν.

Η Γαλλία στη συνεδρίαση του Συμβουλίου των Μονίμων Αντιπροσώπων (την Τετάρτη το βράδυ) βρέθηκε απέναντι και κόντρα στη χλιαρή και ασαφή πρόταση της βρετανικής προεδρίας, καταθέτοντας μάλιστα και δέσμη προτάσεων για να μπουν στο βρετανικό κείμενο.

Οι προτάσεις της γαλλικής πλευράς έδιναν και δίνουν βάρος:

– Στην ανάγκη παρακολούθησης από την ΕΕ του τρόπου με τον οποίο θα εφαρμόσει η Τουρκία το Πρωτόκολλο για την Τελωνειακή Σύνδεση.

– Στην ανάγκη ομαλοποίησης των σχέσεων της Τουρκίας με την Κύπρο.

– Στο ότι η δήλωση της Τουρκίας στερείται νομικής υπόστασης.

Μάλιστα ο προβληματισμός της πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών χωρών για τη στάση της Τουρκίας με τη μονομερή της δήλωση εκφράστηκε έντονα και από την Κομισιόν, την ώρα που συνεδρίαζε το COREPER. «Αυτό που έχει σημασία για την Επιτροπή είναι να δει μια ολοκληρωτική και πλήρη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου και της Τελωνειακής Ένωσης», δήλωσε χαρακτηριστικά η Κριστίνα Νάγκι, εκπρόσωπος του αρμόδιου Επίτροπου για την διεύρυνση Όλι Ρεν, και τόνισε ότι «η Άγκυρα πρέπει να εγγυηθεί την πρόσβαση των κυπριακών πλοίων στα τουρκικά λιμάνια…».

Πάντως, ιδιαίτερη διάσταση αναμένεται να πάρει το θέμα της προσέγγισης κυπριακών πλοίων στα τουρκικά λιμάνια και μετά την αποκάλυψη του ευρωβουλευτή του ΠΑΣΟΚ, Πάνου Μπεγλίτη (που κατέθεσε μάλιστα και ερώτηση στην Κομισιόν και τις επόμενες μέρες αναμένεται απάντηση), ότι μία βδομάδα μετά την υπογραφή (στις 29 Ιουλίου 2005) από την Τουρκία του Πρωτοκόλλου, οι τουρκικές αρχές έσπευσαν και έκαναν πράξη τη μονομερή δήλωση, απαγορεύοντας σε πλοίο που είχε ναυλωθεί από Γερμανούς να φορτώσει βενζίνη για λογαριασμό βρετανικής εταιρείας, με το επιχείρημα ότι το πλοίο είχε τύχει τεχνικής υποστήριξης από υπεράκτια εταιρεία στη Λεμεσό και η πλοιοκτήτρια εταιρεία είναι εγγεγραμμένη στην Κύπρο.