Έντονες αμερικανοβρετανικές πιέσεις στην ελληνική πλευρά για νέα «διευκόλυνση» της Τουρκίας στην Ε.Ε.

Το κλίμα φιλίας όμως δεν εμπόδισε τον τούρκο πρωθυπουργό να στείλει τον υπουργό Εξωτερικών κ. Γκιουλ στους πανηγυρισμούς στην κατεχόμενη Κύπρο για την 31η επέτειο του «Αττίλα». Δεν εμπόδισε επίσης τον ίδιο να επιδιώξει και να επιτύχει συνάντηση με τον ρώσο Πρόεδρο Πούτιν, για τέταρτη φορά τους τελευταίους μήνες, με κύριο στόχο να αλλάξει τη στάση του στο Κυπριακό.

Ο κ. Ερντογάν γνωρίζει ότι δεν αρκεί η υποστήριξη των ΗΠΑ για την ανατροπή της διεθνούς θέσεως της Κύπρου στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπως επιχειρήθηκε, μετά την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, από τον Γεν. Γραμματέα του ΟΗΕ κ. Κόφι Ανάν, με την περίφημη έκθεσή του, ενεργώντας κατ’ εντολήν του αμερικανοβρετανικού παράγοντα. Η έκθεσή του προσέκρουσε κυρίως στο ρωσικό βέτο. Το ίδιο έγινε προσφάτως, όταν ο κ. Κόφι Ανάν προσφέρθηκε πάλι να επαναφέρει προς συζήτηση την έκθεσή του για το Κυπριακό στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Ο κ. Ερντογάν κατόρθωσε να διαφοροποιήσει σημαντικά τη ρωσική θέση, με άξονα την περιβόητη «άρση του οικονομικού αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων», που χρησιμοποιείται ως άλλοθι και από τον αμερικανοβρετανικό παράγοντα.

2 Η ρωσική πλευρά έσπευσε να διαβεβαιώσει τη Λευκωσία ότι δεν υπάρχει αλλαγή θέσεως, με αναφορά τα όσα συζητήθηκαν στην Κύπρο κατά την πρόσφατη επίσκεψη του ρώσου υπουργού Εξωτερικών κ. Λαβρόφ. Η πλήρης αλήθεια όμως είναι ότι ο συνεχιζόμενος εγκλωβισμός της ελληνικής πλευράς στη στρατηγική του Σχεδίου Ανάν, για αναζήτηση δηλαδή λύσεως με βάση το Σχέδιο Ανάν, δημιουργεί σύγχυση. Υποσκάπτει τη διεθνή υποστήριξη της Κύπρου, εφόσον προβάλλεται ως δεδομένο αποδεκτό από την ελληνική πλευρά η αναγνώριση δύο συστατικών «κρατών», όπως προβλέπει το Σχέδιο Ανάν.

3 Τα προβλήματα όμως που θα είχε ν’ αντιμετωπίσει στην Άγκυρα ο πρωθυπουργός δεν περιορίζονταν σ’ αυτά. Η Άγκυρα έχει επιδοθεί από μήνες σ’ έναν αγώνα δρόμου για να τροποποιήσει, με τη βοήθεια νέων ελληνικών υποχωρήσεων, το περιεχόμενο και την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου Τελωνειακής Συνδέσεως της Τουρκίας με τις νέες χώρες-μέλη της Ε.Ε., όπως επίσης για να προωθήσει, με ενεργητική αμερικανοβρετανική υποστήριξη το «απευθείας εμπόριο» με τα κατεχόμενα.

Προσφάτως, ο αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Μάθιου Ρέινολντς, απαντώντας σε επερώτηση του βουλευτή Ρόμπερτ Μενέντες, ο οποίος έθεσε θέμα νομιμότητας για την άφιξη αμερικανών γερουσιαστών σε αεροδρόμιο των κατεχομένων, επανέλαβε την επίσημη αμερικανική θέση, ότι δεν τίθεται θέμα νομιμότητας.

Η ανακοίνωση αυτή έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς άλλων προσπαθειών, που έχουν ως στόχο την προώθηση της λεγόμενης «άρσεως του οικονομικού αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων» και την ντε φάκτο αναβάθμιση του ψευδοκράτους.

Στο πλαίσιο αυτό, η αμερικανική πλευρά έδωσε στη δημοσιότητα την ανάθεση έργου ύψους 10 εκατ. δολ. προς την εταιρεία Bearing Point, μεγάλη εταιρεία συμβούλων, με σκοπό «την ενίσχυση της οικονομικής αναπτύξεως των Τουρκοκυπρίων». Τα χρήματα προέρχονται από τον Οργανισμό Διεθνούς Βοήθειας των ΗΠΑ (USAID) και τίθεται γι’ αυτά ως στόχος, μεταξύ άλλων, «η συμβολή στη δημιουργία κλίματος που θα οδηγήσει στην επανένωση του νησιού». Είναι η ίδια φρασεολογία και ο ίδιος στόχος που χρησιμοποιήθηκαν κατά την περίοδο πριν από το δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν, για τη χρηματοδότηση, μέσω ποικιλώνυμων μη κυβερνητικών οργανώσεων, της προπαγάνδας υπέρ του σχεδίου Ανάν.

4 Στο ίδιο πνεύμα, η Άγκυρα έχει αποδυθεί σε μια πραγματική εκστρατεία για την αναβάθμιση του ψευδοκράτους, με αιχμή του δόρατος τις ισλαμικές χώρες, με προεξάρχουσα το γειτονικό και ιδιαίτερα φιλικό προς αυτήν Αζερμπαϊτζάν. Αντιπροσωπεία του τελευταίου στην κατεχόμενη Λευκωσία υπεσχέθη έναρξη αεροπορικών πτήσεων, γεγονός που προκάλεσε, με επερώτηση ευρωβουλευτών, την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η Συνθήκη Προσχωρήσεως της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρεται ρητά στην Κυπριακή Δημοκρατία και αποτελεί εκ των πραγμάτων ασπίδα της Κύπρου. Η θέση αυτή δεν πρέπει να υπονομευθεί με υποχωρήσεις της ελληνικής πλευράς, είτε με δόλωμα το Σχέδιο Ανάν είτε με επανάληψη του γνωστού ιδεολογήματος ότι η ελληνική πλευρά πρέπει να εξαντλήσει κάθε όριο, σε βάρος ακόμη ζωτικών της συμφερόντων, για να προωθήσει την τουρκική ευρωπαϊκή προοπτική, γιατί δήθεν αυτή εξυπηρετεί σε βάθος χρόνου τα ελληνικά συμφέροντα.

5 Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, υπό τις σημερινές περιστάσεις, κατά τις οποίες τίθεται το θέμα όχι μόνο της υπογραφής του Πρωτοκόλλου, αλλά και της εγκρίσεως από τους «25» του διαπραγματευτικού πλαισίου εν όψει της προγραμματισμένης ενάρξεως των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Άγκυρας με την Ε.Ε. τον Οκτώβριο.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες τελευταίες πληροφορίες, η Άγκυρα επανέρχεται στην πρότασή της για υπογραφή του Πρωτοκόλλου με ανταλλαγή επιστολών, μεταξύ αυτής και της Ευρωπαϊκής Προεδρίας. Η πρόταση αυτή δεν ανταποκρίνεται στους όρους που ετέθησαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο κύπριος υπουργός Εξωτερικών κ. Ιακώβου, κατά το τελευταίο Γενικό Συμβούλιο Υπουργών, έκανε σαφές ότι η Κύπρος δεν προτίθεται να εγκρίνει το διαπραγματευτικό πλαίσιο με την Τουρκία πριν από την υπογραφή του Πρωτοκόλλου. Εκ των πραγμάτων, η έγκριση του διαπραγματευτικού πλαισίου ανεβλήθη για τον Σεπτέμβριο. Ο κύπριος υπουργός έκανε επίσης σαφές ότι η Κύπρος δεν θα δεχθεί οτιδήποτε λιγότερο για το Πρωτόκολλο από εκείνο που ενέκρινε ομόφωνα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Την υπογραφή δηλαδή χωρίς όρους από την Τουρκία του Πρωτοκόλλου, η εφαρμογή του οποίου πρέπει να ανοίξει τους τουρκικούς λιμένες και τον τουρκικό εναέριο χώρο στα πλοία και τα αεροπλάνα με κυπριακή σημαία.

6 Η Μεγάλη Βρετανία συμβουλεύει φιλικά την Άγκυρα να μη δημιουργεί προβλήματα με το Πρωτόκολλο, γιατί αυτό, μέσα στο νέο κλίμα που έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη, μπορεί να γίνει μπούμερανγκ γι’ αυτήν. Χώρες όπως η Γαλλία και η Αυστρία και πολύ πιθανόν, μετά από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου, η Γερμανία καραδοκούν και επιδιώκουν είτε να θέσουν σαφώς θέμα αναβολής επ’ αόριστον της ενάρξεως των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Τουρκία, εφόσον υπάρχει θεσμικό κενό με την εκκρεμότητα στο Ευρωσύνταγμα, είτε να θέσουν πολύ αυστηρότερο διαπραγματευτικό πλαίσιο και να τονίσουν σαφέστερα ότι στόχος των διαπραγματεύσεων δεν είναι εξ ορισμού η πλήρης ένταξη.

7 Τα περιθώρια ελιγμών της Άγκυρας είναι γι’ αυτό περιορισμένα στο θέμα του Πρωτοκόλλου και επιδιώκει, ως αντιστάθμισμα, να εξαφσαλίσει πρόοδο προς την κατέυθυνση του «απευθείας εμπορίου», που παραπέμπει εκ των πραγμάτων σε προοπτική επιβολής ντε φάκτο του Σχεδίου Ανάν.

8Προς την κατεύθυνση αυτή έχει αμέριστη τη συμπαράσταση και τη συνεργασία του αμερικανοβρετανικού παράγοντα, που επιδιώκει ταυτόχρονα λύση τύπου Ανάν στο Κυπριακό και προώθηση, για τους γνωστούς γεωπολιτικούς λόγους, της τουρκικής πορείας προς την Ευρώπη.

9 Ιδιαίτερη σημασία έχουν από την άποψη αυτή οι επισκέψεις αντιστοίχως τη Δευτέρα και την Τρίτη του υπουργού Εξωτερικών της Κύπρου κ. Ιακώβου στις ΗΠΑ, για συνάντηση με την Κοντολίζα Ράις και του Προέδρου Παπαδόπουλου στο Λονδίνο για συνάντησή του με τον βρετανό πρωθυπουργό Μπλερ.

Οι προσκλήσεις και οι συναντήσεις έρχονται αφ’ ενός για να κλείσουν ένα κεφάλαιο ηθελημένης τιμωρίας της κυπριακής ηγεσίας και προσπάθειας διεθνούς απομονώσεως, που απέτυχε παταγωδώς. Η Κύπρος, ως χώρα-μέλος της Ε.Ε., είναι θεσμικά και νομικά συνδεδεμένη, σε ισότιμη βάση, με τις άλλες 24 χώρες και είναι δύσκολο να περιθωριοποιηθεί, να υποβαθμισθεί ή να απομονωθεί. Η Αχίλλειος πτέρνα της Κύπρου από την άποψη αυτή είναι η επιθυμία της για λύση του Κυπριακού, που χρησιμοποιείται σαν δόλωμα από την άλλη πλευρά για να την παρασύρει σε ολισθηρό έδαφος και σε δυσκολίες ατραπούς τύπου Σχεδίου Ανάν.

Είναι βέβαιο ότι στις συναντήσεις αυτές θα ασκηθούν πιέσεις προς την κυπριακή ηγεσία για να δείξει μεγαλύτερη «ευελιξία» τόσο στο θέμα του Πρωτοκόλλου Τελωνειακής Συνδέσεως όσο και στο θέμα του «απευθείας εμπορίου», για να «διευκολυνθεί» η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και η «λύση» του Κυπριακού!

Οι συναντήσεις είναι ταυτόχρονα μια ευκαιρία για την κυπριακή ηγεσία να εκθέσει τις απόψεις της και να εξηγήσει ότι δεν μπορεί κανείς να ζητά από μια χώρα και έναν λαό να διαπράξει ουσιαστικά εθνική αυτοχειρία. Η ελληνική πλευρά έχει προβεί σε αδιανόητες υποχωρήσεις μέχρι τώρα και δεν έχει κανένα περιθώριο ελιγμών. Είναι μονόδρομος γι’ αυτήν η υπεράσπιση, με σθένος και αποφασιστικότητα, της θέσεως που κατέχει σήμερα η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας οι θεμελιακές αρχές και η έννομη τάξη παρέχουν το αυστηρότερο δυνατό πλαίσιο για την υπεράσπιση των νομίμων δικαιωμάτων όλων των Κυπρίων, χωρίς εθνική η θρησκευτική διάκριση. Αυτή είναι η ουσία της ευρωπαϊκής λύσεως προς την οποία πρέπει να προσανατολισθεί η ελληνική πλευρά, απεγκλωβιζόμενη από τη λογική του Σχεδίου Ανάν, που δεν επιδέχεται διόρθωση ή τροποποιήσεις, γιατί είναι στον πυρήνα της διχοτομική, καταστρεπτική για τον Ελληνισμό και απαράδεκτη.

10 Το Λονδίνο βρίσκεται τις μέρες αυτές κάτω από την αναστάτωση και το άγχος που προκάλεσαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις των τελευταίων ημερών. Η βρετανική προεδρία έχει όμως ταυτόχρονα να διαχειρισθεί ένα βαρύ φορτίο, που περιλαμβάνει την εκκρεμότητα στο Ευρωσύνταγμα, τον κοινοτικό προϋπολογισμό των ετών 2007 – 2014 και την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας τον Οκτώβριο, μέσα σε ένα σκηνικό ολοένα πιο αρνητικό για την τελευταία. Η πρόσφατη δημοσκόπηση του Ευρωβαρόμετρου έδωσε μια ιδέα όχι μόνο για το τί σκέπτονται οι άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί για την ένταξη της Τουρκίας, αλλά και ο ίδιος ο ελληνικός λαός. Παρά την ομόφωνη σχεδόν θέση των μεγάλων κομμάτων, διαφόρων ειδικών και πανεπιστημιακών και της μεγάλης πλειοψηφίας των ΜΜΕ, ο ελληνικός λαός δεν πείθεται. Διαβλέπει με ευκρίνεια και διορατικότητα δύο πράγματα. Πρώτον, ότι η πολιτική της άνευ όρων υποστηρίξεως της τουρκικής εντάξεως είναι άκριτη και αντιπαραγωγική. Αντί να μετριάσει, κλιμακώνει τις τουρκικές διεκδικήσεις και προκλήσεις, ενώ ακυρώνει ένα στρατηγικό διπλωματικό χαρτί της Ελλάδας.

Δεύτερον, ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας, ιδιαίτερα υπό τους όρους αυτούς, θα καταλήξει σε γεωπολιτική ανατροπή εις βάρος της Ελλάδος, παράλληλα με τις άλλες επιπτώσεις που θα έχει για ολόκληρη την Ευρώπη και για την ιδέα της Ευρώπης.

Αυτά τα αυτονόητα για τον ελληνικό λαό αντιμετωπίζονται με ιδεολογήματα και ευσεβείς πόθους από τις ηγεσίες ιδίως των δύο μεγάλων κομμάτων. Η υπερφίαλη γεωπολιτική φιλοδοξία των ΗΠΑ να εντάξουν την Τουρκία στην Ε.Ε., για γνωστούς λόγους, δεν χρειάζεται να γίνεται άκριτα δεκτή από τις ευρωπαϊκές χώρες, εκείνες τουλάχιστον που συμμερίζονται και επιδιώκουν, έστω και σε προοπτική, μια Ευρώπη γεωπολιτικά αυτόνομη και ανεξάρτητη. Πολύ περισσότερο όμως δεν χρειάζεται να τη συμμερίζεται με τον ίδιο τρόπο μια χώρα που είναι σήμερα γεωγραφικό και πολιτιστικό σύνορο της Ευρώπης και η οποία θα υποστεί, πρώτη και περισσότερο απ’ όλες τις άλλες, τις επιπτώσεις από μια περαιτέρω διεύρυνση χωρίς λογικά όρια της Ευρώπης. Η λογική επιτάσσει στενές και προνομιακές σχέσεις μεταξύ της Ευρώπης και της Τουρκίας και όχι πλήρη ένταξη. Η Ελλάδα μπορεί να έχει και σ’ αυτό το πλαίσιο πολύ σημαντκό ρόλο στις διαπραγματεύσεις και να αποτελέσει πραγματική γέφυρα μεταξύ της Ευρώπης, της Τουρκίας και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.

* Ο Περικλής Νεάρχου διετέλεσε σύμβουλος επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής του Ανδρέα Παπανδρέου.