Τρομοκρατία: Αίτια, επιπτώσεις και η επαλήθευση της προφητείας

Προβλήματα και συγκρούσεις που υπέβοσκαν στο διεθνές σύστημα ήρθαν στην επιφάνεια με τρόπο δυναμικό, θα λέγαμε επαναστατικό, αφού επιχειρούν να ανατρέψουν δομές. Ο δυτικός πολιτικός πολιτισμός, που σημαίνει δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος δικαίου και ατομικές ελευθερίες, που σημαίνει φιλελεύθερη οικονομία της αγοράς, αμφισβητείται εμπράκτως και τρομοκρατικά βιαίως από μερίδα του ισλαμικού-μουσουλμανικού κόσμου, ο οποίος εμφανίζεται ως η άλλη πλευρά σε ένα νέο δίπολο Ανατολής – Δύσης. Ο Samuel Hantington ανέπτυξε, στο πλαίσιο αυτής ακριβώς της ασύμμετρης, πλην όμως ορατής ως προς τα αποτελέσματά της σύγκρουσης, τη θεωρία του νέου είδους πολέμου: της εποχής της σύγκρουσης των πολιτισμών.

Ο μεγάλος θεωρητικός της ειρήνης, Νορβηγός Johan Galtung, είχε επισημάνει ήδη από τη δεκαετία του ’70, στη θεωρία του για τη «δομική βία», πως η φτώχεια, ο αναλφαβητισμός, η παντοειδής καταπίεση, η πολιτιστική αλλοτρίωση και η εν γένει εξαθλίωση μεγάλης μερίδας του πληθυσμού της ανθρωπότητας θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε ανεξέλεγκτες εκρήξεις κοινωνικών ομάδων που δεν συμφιλιώνονται με την αντίληψη που διακατέχει τις ηγέτιδες ομάδες του κόσμου και τους κυβερνώντες να επιβάλλουν με τη δύναμη αυταρχικά καθεστώτα διακυβέρνησης, ξένα προς τον πολιτισμό και τις παραδόσεις των λαών που τα υφίστανται, να επιβάλλουν διά της βίας όχι μόνο τη φτώχεια και την εξαθλίωση, αλλά κυρίως τη στέρηση ελπίδας σε λαούς και σε μεγάλες ομάδες του ανθρώπινου πληθυσμού. Η Αλ Κάιντα -ή όποιοι κρύβονται πίσω από τις τρομοκρατικές επιθέσεις- ξαναχτύπησε αυτή τη φορά στο Λονδίνο κατά τρόπο εγκληματικό και ασύδοτο. Eίναι προφανές πως θα επανέλθουν αλλού, όχι μόνο αυτοί, αλλά και άλλοι, όσο οι παγκόσμιοι κυβερνήτες δεν αντιλαμβάνονται πως πρέπει να επαναπροσδιορισθεί ο χάρτης της ανθρωπότητας με βάση ένα δικαιότερο σύστημα διανομής και ανακατανομής του παγκόσμιου πλούτου, των ευκαιριών ζωής και της δυνατότητας του ανθρώπου να ελπίζει στο αύριο, αλλά και του δικαιώματός του να προσδιορίζει ο ίδιος με τους συνανθρώπους του το σύστημα διακυβέρνησης, οργάνωσης της κοινωνίας και της πολιτείας στην οποία ζει, να συναποφασίζει ποιος και με ποιον τρόπο θα τον εξουσιάζει. Το κοινωνικό υπόστρωμα παραγωγής και αναπαραγωγής της βίας αποτελεί και «συνθήκη νομιμοποίησης» του τρομοκρατικού φαινομένου.

Το τελευταίο αποτελεί ένα θεμελιώδες ζήτημα, που απασχολεί την πολιτική, την επιστήμη και την παγκόσμια δημοσιότητα από υπάρξεως σύγχρονων, μοντέρνων κρατών, δηλαδή τα τελευταία τριακόσια χρόνια παγκόσμιας ιστορίας: το ζήτημα της οριοθέτησης μεταξύ απελευθερωτικού κινήματος και τρομοκρατικής οργάνωσης. Διότι όντως οι ξεσηκωμένοι εναντίον των δεσποτικών και αυταρχικών συστημάτων λαοί της Γηραιάς Ηπείρου, των Βαλκανίων και της Μεσογείου, οι Βορειοαμερικανική Επανάσταση και φυσικά τα αντιαποικιακά κινήματα χειραφέτησης ήταν κινήματα «εθνικής ανεξαρτησίας», όπως θα λέγαμε παλαιομοδίτικα, δημοκρατίας και ελευθερίας. Αυτά τα κινήματα νομιμοποιήθηκαν, αφού όμως πρώτα πέρασαν από τη φάση του στιγματισμού τους ως τρομοκρατικές οργανώσεις και κινήματα. Οι Άγγλοι αποκαλούσαν τον Τζορτζ Ουάσινγκτον «τρομοκράτη», οι Οθωμανοί τον Κολοκοτρώνη, τον Καραϊσκάκη, αλλά και τον Ρήγα Φεραίο, που προηγήθηκε, «τρομοκράτες», οι βρετανοί αποικιοκράτες τον Αυξεντίου και τον Παλληκαρίδη «τρομοκράτες», οι δε Γάλλοι τον Μπεν Μπελά της Αλγερίας επίσης «τρομοκράτη», όπως και χιλιάδες άλλες ίδιες και παρόμοιες περιπτώσεις στη σύγχρονη παγκόσμια ιστορία.

Η διεθνής κοινότητα και ο νομικός της πολιτισμός κατάφερε να διαχωρίσει ή να οριοθετήσει στο παράδειγμα των αντιαποικιακών απελευθερωτικών κινημάτων τη διαφορά μεταξύ τρομοκρατικού και απελευθερωτικού κινήματος. Λαοί και εθνικές ομάδες πληθυσμών, που αγωνίζονται εναντίον αποικιοκρατικών καθεστώτων και κατά προέκταση εναντίον ξένης κατοχικής ή αυταρχικής διακυβέρνησης, νομιμοποιούνται να διεκδικήσουν την εθνική τους ανεξαρτησία, τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, δηλαδή τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες.

Ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Πέτρος Μολυβιάτης, ευστόχως επεσήμανε στην πρόσφατη ομιλία του ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι οι «ανθρωπιστικές κρίσεις» αποτελούν και θα συνεχίσουν να αποτελούν και στο μέλλον οιονεί εκρηκτικό ζήτημα για την ανθρωπότητα και την οργανωμένη παγκόσμια κοινότητα. Αυτό σημαίνει καθεστώτα που στερούν από τους πολίτες τους στοιχειώδη δικαιώματα και ελευθερίες, όπου δεν λειτουργεί το κράτος δικαίου και όπου η φτώχεια και η ανέχεια οδηγεί τους λαούς σε εξαθλίωση και σε βίαιες αντιδράσεις, με πηγή τους την απόγνωση, αδιέξοδα και το χαμένο όνειρο ζωής. Η υπόθεση της τρομοκρατίας δεν είναι υπόθεση μόνο καταστολής, είναι κυρίως ζήτημα αντιμετώπισης της δέσμης αιτίων που την προκαλούν. Τα αίτια είναι πολλά, πολύπλευρα και ορατά. Καταπίεση, άνιση κατανομή του παγκόσμιου πλούτου, πολιτισμική και ευρύτερη αλλοτρίωση, πολιτικός καταναγκασμός, απουσία κράτους δικαίου, έλλειψη διαλόγου, ανοχής και ικανότητας συνύπαρξης.

Μιλούμε, δηλαδή, για τον σύγχρονο παγκόσμιο πολιτικό πολιτισμό, ο οποίος είναι εξαιρετικά άνισος ως προς την αντιμετώπιση ανθρώπων και λαών, άδικος ως προς τον καταμερισμό πλούτου και ευκαιριών και ισοπεδωτικά ομογενοποιητικός ως προς τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις της οικονομικής παγκοσμιοποίησης.

Στόχος των ηγετών που σκέπτονται το μέλλον πρέπει να είναι η διάψευση της προφητείας Hantington περί σύγκρουσης πολιτισμών, μέσα από την εκπόνηση ενός νέου σχεδίου για την επιβίωση, δηλαδή την ποιοτική ζωή του ανθρώπινου είδους στο διαστημόπλοιο Γη.

Όμως αντί του σχεδιασμού πολιτικής καταπολέμησης των αιτίων, απάλειψης δηλαδή του κοινωνικού υποστρώματος που γεννά τρομοκράτες, οι ευρωπαίοι ηγέτες, ακολουθώντας το αποικιοκρατικό σύνδρομο που διακατέχει τους Βρετανούς, αποφάσισαν δέσμη μέτρων προληπτικής καταστολής, με την οποία καταργούν ουσιαστικά τους κατακτητές πολιτικού και νομικού πολιτισμού της Ευρώπης των τελευταίων 300 χρόνων. Αυτό μας θυμίζει τη ρήση του Ταλεϊράνδου για τα λάθη των πολιτικών, ότι δηλαδή «στην πολιτική δεν μιλούμε για εγκλήματα, αλλά για λάθη»!