Η τρομοκρατημένη Ευρωπαϊκή Ένωση
Μπορεί οι Βρετανοί να στοιχίζονται (τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις επιλογές των κυβερνήσεών τους) με τους Αμερικανούς, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν είναι πρόθυμοι να πληρώνουν τίμημα σε ανθρώπινες ζωές γι’ αυτήν τους τη συμπαράταξη.
Στην Ευρώπη (στον «παλιό κόσμο», όπως θα ‘λεγε και ο αμερικανός υπουργός Άμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ) δεν προβαίνουν τόσο εύκολα οι λαοί σε ανθρωποθυσίες και δεν δίνουν ανθρώπινες ζωές σε αντάλλαγμα για την αντιτρομοκρατική εκστρατεία. Πολύ περισσότερο όταν αυτή είναι νεφελώδης και τόσο γενική που εύλογα μπορεί να υποθέσει κανείς ότι στρέφεται εναντίον όποιου τολμήσει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να αμφισβητήσει τις θέσεις των ΗΠΑ.
Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησαν θέσεις για τη λήψη σκληρότερων μέτρων κατά της τρομοκρατίας που υπονομεύουν ευθέως τα ατομικά δικαιώματα και τις προσωπικές ελευθερίες. Ενώ η Ευρώπη κρατά διαφορετική στάση από τις ΗΠΑ σε τέτοια ζητήματα, αυτή τη φορά θέλησε ίσως να δείξει ότι μπορεί και εκείνη να προχωρήσει σε εκτεταμένη αστυνόμευση της προσωπικής ζωής πολιτών, για τους οποίους υπάρχουν ενδείξεις ή υποψίες, στοιχεία που πηγάζουν από την ιδεολογική και πολιτική ένταξη των πολιτών αυτών. Αν στις ΗΠΑ η αστυνόμευση και η παρακολούθηση χωρίς άδεια οποιουδήποτε είναι ηθικά κατοχυρωμένη και εθιμικά αποδεκτή στο όνομα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, στην Ευρώπη μέχρι τώρα τέτοιες αντιλήψεις ήταν μειοψηφικές. Φαίνεται ότι η διεύρυνση (από 15 σε 25 οι χώρες-μέλη και ποιος ξέρει πόσες ακόμη…) οδηγεί και στην αμερικανική επικυριαρχία στην Ευρώπη, αφού οι μισές τουλάχιστον από τις χώρες-μέλη είναι πλήρως ταυτισμένες με τις αμερικανικές αρχές για τη δημοκρατία και τη διοίκηση. Ένα από τα δύο συμβαίνει: ΄Ή οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να δείξουν ότι μπορούν και αυτοί να πάρουν σκληρά (και κυρίως αποτελεσματικά) αντιτρομοκρατικά μέτρα (σε ένδειξη συμπαράστασης στη Βρετανία και λίγο πριν στην Ισπανία) ή η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεταβληθεί σε θλιβερή ουρά των ΗΠΑ, με την προσθήκη νέων μελών που επηρεάζονται κατευθείαν από την υπερδύναμη. Αν ισχύει το δεύτερο, έχουμε να κάνουμε με την επίσημη κατάργηση του ρόλου και της οντότητας της ΕΕ, κάτι που θα συμβεί, όταν μπουν και οι υπογραφές στη σχετική απόφαση. Αυτό μπορεί και να μη χρειαστεί να γίνει, αφού η ΕΕ μπορεί κάλλιστα να διατηρηθεί ως ένας ελεγχόμενος οργανισμός οικονομικών συναλλαγών και εμπορίου που δεν θα απειλήσει ποτέ ουσιαστικά τις ΗΠΑ, μια και δεν θα αποκτήσει οντότητα και ρόλο.
Η Ευρώπη δεν αποφασίζει να αναπτύξει η ίδια την άμυνά της απέναντι στην τρομοκρατία και την τυφλή βία (όπως δεν αποφάσισε -ίσως γιατί δεν μπόρεσε- τη διαμόρφωση δικής της πολιτικής κατά την αμερικανική επίθεση στην ευρωπαϊκή χώρα Γιουγκοσλαβία), επιλέγοντας να κολλήσει δίπλα στο αμερικανικό άρμα. Με την επιλογή αυτή ταυτίζει την τύχη της με εκείνη των ΗΠΑ αποδεχόμενη στην πραγματικότητα το σύνολο των αμερικανικών θέσεων.
Είναι προφανές ότι η αμερικανική επιρροή στη Γηραιά Ήπειρο είναι ισχυρότερη από ποτέ, κάτι που γίνεται ακόμα πιο εύκολο να συμβαίνει στον βαθμό που η ΕΕ αδυνατεί να διαμορφώσει δική της θέση για σημαντικά ζητήματα. Η έλλειψη κοινών στόχων οδηγεί στην παγίωση της απόστασης μεταξύ των χωρών-μελών και εδώ οι ΗΠΑ χωρίς μεγάλη κούραση επεμβαίνουν στο κενό αυτών των αποστάσεων. Η υπερδύναμη γνωρίζει πολύ καλά ότι στη Γηραιά Ήπειρο κάθε χώρα κουβαλάει τη δική της (μακρά) ιστορία και τα δικά της χαρακτηριστικά με αποτέλεσμα η πορεία προς την ουσιαστική ένωση να είναι μεγάλη και κουραστική. Το ίδιο συμβαίνει και με την οικοδόμηση ενός μεσοδιαστήματος που θα προσδιορίζεται από την υιοθέτηση κοινών στόχων, με αποτέλεσμα η ΕΕ να φαντάζει (και να είναι) σήμερα ένα παράξενο ετερόκλητο σύνολο απρόθυμων εταίρων.
Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ χαμογελούν με νόημα, επειδή ξέρουν ότι το σύνολο αυτό μετράει μέρες. Όσο δεν υπάρχουν και δεν επιδιώκονται οι κοινοί στόχοι τόσο η απουσία κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής θα είναι κυρίαρχη. Ούτως ή άλλως στη Ευρώπη (μέλη της ΕΕ πλέον) υπάρχουν αρκετές χώρες που δεν νιώθουν άνετα με την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα, σε ό,τι αφορά την ιστορική τους διαδρομή (Λετονία, Εσθονία, Λιθουανία, Τσεχία, Σλοβακία, Κροατία κ.ά.) λόγω σοβιετικής περιπέτειας, και έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν άνετα να βρίσκουν συνομιλητές που θα συνεργάζονται ευχαρίστως μαζί τους, δουλεύοντας εις βάρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και η ΕΕ, θα ρωτήσει κανείς, δεν το ήξερε αυτό, όταν αποφάσιζε τη διεύρυνση; Βεβαίως το ήξερε, αλλά αφενός δεν μπορούσε να αντιταχθεί σε αυτήν, αφού αποτελούσε επιθυμία και πίεση (και μέσω ΝΑΤΟ) των ΗΠΑ, αφετέρου στους κόλπους της υπήρχαν ήδη χώρες (Βρετανία, Δανία, Ολλανδία και περιστασιακά Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία) ταυτισμένες με τις ατλαντικές θέσεις.
Δύσκολες μέρες για την Ευρώπη. Με ή χωρίς τρομοκρατία…