Ο φαύλος κύκλος του τρόμου και η ανάγκη της πολιτικής

Τη φορά αυτή, η συγκέντρωση της προσοχής στη συνάντηση των 8 πλουσιότερων χωρών κοντά στο Εδιμβούργο λειτούργησε εκ των πραγμάτων ως αντιπερισπασμός ασφαλείας και άφησε μεγαλύτερο περιθώριο επιτυχίας στους σχεδιαστές των τρομοκρατικών κτυπημάτων.

2 Η τυπολογία των πληγμάτων παραπέμπει σαφώς σε ισλαμική τρομοκρατία. Εκεί παραπέμπει λογικά και η πολιτική σκοπιμότητα που εξυπηρετείται από τέτοιου είδους μακάβριες πράξεις. Η Μεγάλη Βρετανία είναι πλήρως ταυτισμένη με την πολιτική Μπους, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το Ιράκ, που έχει καταστεί σήμερα το επίκεντρο και το λάβαρο μιας νέας ισλαμικής τρομοκρατίας πολύ ευρύτερης από εκείνη που εντοπιζόταν προηγουμένως στην Παλαιστίνη, το Αφγανιστάν και την Τσετσενία.

3 Ο πόλεμος στο Ιράκ και η συνεχιζόμενη παρουσία αμερικανικών και βρετανικών κυρίως στρατευμάτων συγχέει την ισλαμιστική τρομοκρατία τύπου Αλ Κάιντα με την ιρακινή αντίσταση, τον αραβικό εθνικισμό και τον ισλαμικό φανατισμό. Το γεγονός αυτό δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για νέα ανάπτυξή της, κινητοποιεί μαχητές απ’ όλο τον αραβικό και ισλαμικό κόσμο και στρατολογεί, μεταξύ άλλων, εθελοντές αυτοκτονίας.

4 Αυτό είναι ίσως, από πολιτική άποψη, το σημαντικότερο χαρακτηριστικό των τρομοκρατικών πληγμάτων του Λονδίνου. Αποκαλύπτουν μια θέληση διευρύνσεως του πεδίου μάχης. Μεταφοράς του πολέμου στην ίδια την Ευρώπη, με επίκεντρο τις χώρες που αποτελούν τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στο Ιράκ και συμμετέχουν ενεργά στον πόλεμο. Διέπονται επίσης από την κλασική λογική της τρομοκρατίας. Τυφλό κτύπημα κατά αμάχων, με στόχο την πρόκληση όσο το δυνατόν περισσότερων θυμάτων και όσο το δυνατόν μεγαλύτερου τρόμου. Από την άποψη αυτή, η τρομοκρατία αποτελεί επιστροφή στην πλέον πρωτόγονη λογική του πολέμου, χωρίς κανένα όριο ή κανόνα. Ο πόλεμος του είδους αυτού χαρακτηρίζει οργανώσεις και κινήματα άκρατου φανατισμού, που θέτουν τον εαυτό τους έξω από οποιοδήποτε διεθνές πολιτικό σύστημα και δεοντολογία.

Δεν υπολογίζουν, συναφώς, κανένα πολιτικό κόστος, όπως νοείται στην τρέχουσα λογική, το οποίο θα λειτουργούσε ανασταλτικά και περιοριστικά για τη δράση τους και για το είδος των στόχων που επιλέγουν.

Η προσθήκη στο οπλοστάσιό τους των εθελοντών αυτοκτονίας καθιστά τη δράση τους άκρως αποτελεσματική και φονική, γιατί η προαποφασισμένη και ενταγμένη σε έναν σχεδιασμό αυτοθυσία καθιστά προβληματικά ακόμη και τα πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας, ιδίως όταν αυτά αφορούν την καθημερινή ζωή και την καθημερινή κοινωνία.

5 Πού θα οδηγήσει η κλιμάκωση αυτή των τρομοκρατικών κτυπημάτων, που μετά τη Μαδρίτη πλήττουν τώρα το Λονδίνο και απειλούν εν δυνάμει και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις;

Είναι βέβαιο ότι το νέο πλήγμα δεν θα αλλάξει, ασφαλώς, τη βρετανική πολιτική στο Ιράκ, έστω και αν αυξήσει τον προβληματισμό και τη δυσφορία του κοινού ανθρώπου για τη βρετανική εμπλοκή εκεί. Αντιθέτως, θα οδηγήσει σε νέα πιο αυστηρά μέτρα ασφαλείας και σε πιέσεις για την υιοθέτηση αντιστοίχων κοινών πολιτικών σε ολόκληρη την Ευρώπη.

6 Προφανώς όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο τεχνικό, αστυνομικό. Έχει βαθιά πολιτική διάσταση και θα πρέπει να αναζητηθούν και σε αυτόν τον τομέα τα μηνύματα που θα πρέπει να σταλούν προς τις κοινωνίες και τους λαούς που, λιγότερο ή περισσότερο, βλέπουν στις αποτρόπαιες αυτές πράξεις πλήγματα ανταποδόσεως και στο πρόσωπο των πρωταγωνιστών τους εκδικητές, μαχητές και μάρτυρες.

Τα μηνύματα αυτά πρέπει να δίνουν ελπίδα και να διανοίγουν προοπτική για μια άλλη πορεία ελευθερίας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης και ανάπτυξης, όσο δύσκολο και αν έχει γίνει αυτό από τον φαύλο κύκλο της βίας, του πολέμου και της καχυποψίας.

7 Ο πόλεμος στο Ιράκ έγινε με επιχειρήματα που απεδείχθησαν αβάσιμα και προσχηματικά. Προς μεγάλη κατάπληξη κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, το φοβερό επιτελείο που οργάνωσε τον πόλεμο στο Ιράκ δεν προέβλεψε σχεδόν τίποτε για το μετά. Συμβολικό μνημείο αυτού του απίστευτου ελλείμματος πολιτικής ήταν η λεηλασία του Μουσείου της Βαγδάτης μπροστά στα αμερικανικά άρματα, που δεν είχαν εντολές να την εμποδίσουν!

Το χάος γενικά που ακολούθησε διέψευσε κάθε ελπίδα ότι η επέμβαση του αμερικανικού και του αγγλικού στρατού για την ανατροπή του Σαντάμ είχε «ευγενή» και δικαιολογημένα κίνητρα, που θα έκαναν σε κάθε περίπτωση σεβαστή την εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία του Ιράκ.

8 Η ρητορεία και τα σχέδια για γεωπολιτική αναμόρφωση της περιοχής, παράλληλα με την ανατροπή της εσωτερικής ισορροπίας στο Ιράκ υπέρ των Σιιτών και των Κούρδων και εις βάρος των Σουνιτών, που κατείχαν παραδοσιακά την εξουσία, εξώθησε τους τελευταίους ή μια πολύ σημαντική μερίδα τους σε ενεργό αντίσταση κατά της καταγγελλόμενης ξένης κατοχής.

Η μονομερής επέμβαση, χωρίς την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας, απομόνωσε πολιτικά τον πόλεμο και του προσέδωσε χαρακτήρα ηγεμονικής πολιτικής, που επιδιώκει γεωπολιτικά πλεονεκτήματα και στόχους σε μια κρίσιμη περιοχή του κόσμου και εύφλεκτη όσο το πετρέλαιο.

9 Η προσπάθεια για μια εκ των υστέρων νομιμοποίηση, με πρόσκληση στον ΟΗΕ να αναλάβει κάποιον ρόλο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεργασθεί για την πολιτική και οικονομική ανοικοδόμηση του Ιράκ, ήρθε πολύ αργά για να εξασφαλίσει την εμπιστοσύνη των Ιρακινών και να αφοπλίσει πολιτικά την ένοπλη αντίσταση. Όλοι είναι πεπεισμένοι ότι ο ΟΗΕ και η Ευρωπαϊκή Ένωση προσκαλούνται για να λειτουργήσουν ως σύμμαχοι και επίκουροι της αμερικανικής πολιτικής.

10 Υπό τις συνθήκες αυτές και με την όξυνση της εμφύλιας πλευράς του πολέμου, η χώρα κινδυνεύει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Γιουγκοσλαβίας και να τριχοτομηθεί μεταξύ των Σιιτών, των Κούρδων και των Σουνιτών.

Μια άλλη περιπλοκή στην ήδη πολύ δύσκολη κατάσταση είναι οι σχέσεις που έχουν οι Σιίτες του Ιράκ με τους Σιίτες του Ιράν, που αντιμετωπίζεται με ασυγκάλυπτη καχυποψία και εχθρότητα από τις ΗΠΑ. Η εκλογή στη χώρα αυτή ως προέδρου ενός αδιάλλακτου, προερχόμενου από τις τάξεις των Φρουρών της Επαναστάσεως, επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση στην περιοχή και καθιστά ειδικότερα δυσκολότερη την παγίωση στο Ιράκ ενός νέου πολιτικού καθεστώτος, που θα πρέπει να έχει αναγκαστικά τριμερή πολιτική βάση.

11 Το σκηνικό αυτό δεν είναι άσχετο με την ανάπτυξη της ισλαμικής τρομοκρατίας, η οποία επιπλέον ενοποιεί συμβολικά τα μέτωπα της Παλαιστίνης, του Ιράκ και του Αφγανιστάν.

Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό, παράλληλα με τα αναπόφευκτα αστυνομικά μέτρα που θα ληφθούν για την πρόληψη και τον έλεγχο της ισλαμικής τρομοκρατίας και τους συντονισμούς και τις κοινές πολιτικές που θα επιδιωχθούν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, είναι αναγκαίο και επείγον να εξετασθούν οι πολιτικές που ακολουθούνται στα τρία παραπάνω μέτωπα. Στο Αφγανιστάν ακολουθήθηκε η ίδια περίπου πολιτική με το Ιράκ. Μεγάλη στρατιωτική εκστρατεία για την ανατροπή των Ταλιμπάν και μικρή πολιτική ανοικοδόμησης και ανάπτυξης της χώρας. Η πολιτική αυτή οδήγησε πάλι τον εξαθλιωμένο και βασανισμένο πληθυσμό του Αφγανιστάν πίσω στην καλλιέργεια του οπίου, ως μόνου τρόπου επιβιώσεως. Επανέφερε επίσης ως ενδημικό φαινόμενο το αντάρτικο των Ταλιμπάν, που φαίνεται από τις τελευταίες επιτυχίες του (κατάρριψη δύο αμερικανικών ελικοπτέρων) ότι επανέκτησε σημαντικό μέρος της προηγούμενης μαχητικής ισχύος του.

Στην Παλαιστίνη, μόνη ένδειξη αισιοδοξίας είναι η αναγγελλόμενη αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Λωρίδα της Γάζας. Το κλίμα όμως και εκεί παραμένει τεταμένο. Οι ισραηλινοί έποικοι διεξάγουν φανατικό αγώνα κατά της διαλύσεως οποιωνδήποτε εβραϊκών οικισμών στα κατεχόμενα. Το ενδεχόμενο επίσης κάποιου νέου χτυπήματος από ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις μπορεί να πυροδοτήσει νέα ένταση και να θέσει σε κίνδυνο την εύθραυστη διαδικασία αναζητήσεως μιας συνολικής λύσεως στο Μεσανατολικό.

Ασφαλώς το Ιράκ, με τον όγκο, τη θέση και την ένταση της διαμάχης που το αφορά, κατέχει κεντρική θέση στις σημερινές εξελίξεις και στις προσπάθειες ανασχέσεως, με πολιτικά επιπλέον μέσα, της ισλαμικής τρομοκρατίας.

12 Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και αν αισθάνεται αλληλέγγυη στο θέμα των τρομοκρατικών πληγμάτων και των κοινών μέτρων για την αντιμετώπιση της ισλαμικής τρομοκρατίας, δεν πρέπει να ταυτισθεί με τις αμερικανικές πολιτικές στο Ιράκ. Πρέπει να κρατήσει αποστάσεις και να διαφυλάξει έναν διακριτό ρόλο και το πολιτικό κεφάλαιο που αντιπροσωπεύει. Μπορεί αυτό να αποδειχθεί αργότερα πολύτιμο για τη διαπραγμάτευση πολιτικής διεξόδου από το σημερινό αδιέξοδο.

Ο βασανισμένος λαός του Ιράκ αναμένει μια ακτίδα φωτός και μια ελπίδα στη σκοτεινή και αδιέξοδη κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα. Λογικά θα έπρεπε, εάν υπήρχε Ευρωπαϊκή Ένωση άξια του ονόματός της, να είναι αυτή ένας από τους σημαντικούς παράγοντες, που θα μπορούσαν να εγγυηθούν μια νέα κατεύθυνση και προοπτική. Είναι όμως γνωστό ποια είναι σήμερα η πραγματική κατάσταση και το γεγονός αυτό περιθωριοποιεί και φαλκιδεύει τον ρόλο της Ευρώπης.

Είναι πολύ σημαντικό επίσης να υπογραμμισθεί ότι ο θρήνος, η οργή και τα δάκρυα για τα τρομοκρατικά πλήγματα δεν πρέπει να οδηγήσουν σε απώλεια του μέτρου, με τη θέσπιση ακραίων και υπερβολικών νομοθετικών μέτρων ασφαλείας που θα φαλκίδευαν τα δημοκρατικά δικαιώματα και τον δημοκρατικό τρόπο ζωής. Δεν πρέπει να λησμονείται σχετικά ότι απαραίτητη προϋπόθεση για μια αποτελεσματική αντίσταση κατά της τρομοκρατίας είναι η ίδια η θέληση, η πίστη και η συνεργασία του λαού κάθε χώρας.