Απορρίπτει όλους το 47%

Ενδεικτικό της σοβαρότατης κρίσης και αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος και ειδικότερα των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων είναι ότι, σύμφωνα με τη μελέτη της εταιρείας την οποία παρουσιάζει σήμερα αποκλειστικά «ΤΟ ΠΑΡΟΝ»:

• Ένα ποσοστό 47% στο σύνολο του εκλογικού σώματος πανελλαδικά, που ολοένα και περισσότερο δυναμικά συγκροτεί μια ομοιογενή ομάδα, δηλώνει απερίφραστα ότι κανένα κόμμα δεν ξέρει τι πρέπει να γίνει για να ορθοποδήσει η χώρα! Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως αυτό το πολύ υψηλό και σημαντικό 47% απόρριψης συγκροτείται διακομματικά (31% των οπαδών της ΝΔ, 39% του ΠΑΣΟΚ, 50% του ΚΚΕ, 60% του ΣΥΝ, 74% όσων ψηφίζουν άκυρο-λευκό, 67% των αναποφάσιστων). Επισημαίνεται μάλιστα ότι:

• Είναι η πρώτη φορά που η δυσαρέσκεια δεν εκφράζεται με τάση μετακίνησης από κόμμα σε κόμμα, δεν μένει μέσα στο σύστημα, αλλά εκφράζεται ως τάση απόρριψης και κατευθείαν αντιπαράθεσης με τα πολιτικά κόμματα.

Άλλωστε, από τα στοιχεία της ίδιας μελέτης προκύπτουν:
– Ισχυρή αμφισβήτηση της κυβερνητικής πολιτικής.
– Απόρριψη του κυβερνητικού παρελθόντος του ΠΑΣΟΚ.
– Αίτημα (από το 78% του συνόλου του εκλογικού σώματος) για μια ριζικά διαφορετική πολιτική για να πάει η χώρα μπροστά. Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη:
– Έγκριση της απογραφής στην οικονομία, παρά την οξεία αντιπολίτευση που ασκεί το ΠΑΣΟΚ σε αυτό το θέμα και παρά την επικριτική προς την κυβέρνηση στάση των ΜΜΕ.
– Αίτημα του 76% προς τις πολιτικές δυνάμεις να συνδράμουν την κυβέρνηση στο έργο της.
– Οξεία κριτική προς την κυβέρνηση, αφού το 45% (έναντι του 40%) την κρίνει μη αποτελεσματική, το 46% (έναντι του 38%) εκτιμά ότι κινείται σε λάθος κατεύθυνση και το 39% (έναντι του 35%) προβλέπει ότι δεν θα πετύχει.

Αναλυτικά η μελέτη της εταιρείας «PROGNOSIS» έχει ως εξής:

ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΩΡΗΣΗ
Ας παρακολουθήσουμε πώς διαμορφώνεται το νέο πολιτικό τοπίο:

Το κλίμα που επικρατεί στην κοινή γνώμη είναι ιδιαίτερα φορτισμένο. Η ένταση η οποία υποβόσκει για μεγάλο χρονικό διάστημα αρχίζει να δείχνει τα δόντια της. Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται εδώ και πολλά χρόνια σε μια μόνιμη μεταβατική περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι οι όποιες αλλαγές ή μεταβολές έγιναν σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό επίπεδο παρέμειναν ανολοκλήρωτες, αφήνοντας μια πικρή γεύση. Αλλά ακόμη και στη μορφή αυτή δεν υπήρξε επαρκής χρόνος, ώστε το άτομο, αλλά και οι διάφορες κοινωνικο-οικονομικές ομάδες να «ζήσουν» αυτό που πέτυχαν, να το επεξεργαστούν, να το αφομοιώσουν.

Σήμερα οι πολίτες διαπιστώνουν ότι το πολιτικό σύστημα, οι θεσμοί, το κράτος, η παιδεία, η ενημέρωση, βρίσκονται σε διάσταση με τις απαιτήσεις της εποχής και σε προέκταση με τις ανάγκες και τις προσδοκίες τους. Θεριεύει έτσι ένας ανταγωνισμός ο οποίος δημιουργεί τις προϋποθέσεις ρήξης ή και ανοικτής αντιπαράθεσης. Για την ώρα οι διεργασίες είναι υπόκωφες, βρίσκονται σε μια λανθάνουσα κατάσταση, αλλά η υποδομή υπάρχει και η «απειλή» έχει ταυτότητα.

Ποσοστό 47% στο σύνολο του εκλογικού σώματος σε πανελλαδικό επίπεδο, συγκροτεί μια ομοιογενή ομάδα η οποία «απειλεί» και προειδοποιεί το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Η PROGNOSIS είχε αρκετές φορές την ευκαιρία, με το ερευνητικό της έργο στα προηγούμενα 18 χρόνια, να αναδείξει διεργασίες οι οποίες προανήγγειλαν έγκαιρα επερχόμενες μεταβολές, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας.

Η κοινή γνώμη αποδίδει την ευθύνη για τις εξελίξεις:

• Άμεσα στο πολιτικό σύστημα
• Έμμεσα στην οικονομική, επιχειρηματική, πνευματική ελίτ της χώρας

Η ένταξή μας στην Ε.Ε. δημιούργησε ένα μέτρο σύγκρισης που μεγιστοποίησε με δραματικό τρόπο τις αδυναμίες μας.

Μια χώρα, η Ελλάδα, με χαμηλό επίπεδο οργάνωσης «ενσωματώθηκε» σε ένα πολύπλοκο οργανισμό, την Ε.Ε., η οποία διαθέτει ένα πολυσύνθετο τρόπο σκέψης, παραγωγής γνώσης και προηγμένης παραγωγικής διαδικασίας.

Ο χρόνος προσαρμογής που είχαμε στη διάθεσή μας εξαντλήθηκε χωρίς να υπάρξουν τα αναμενόμενα ή προσδοκώμενα αποτελέσματα. Στη συνέχεια παραθέτουμε και σχολιάζουμε τα στοιχεία, τα οποία δίνουν μια πλήρη εικόνα για τον τρόπο που οι πολίτες τοποθετούνται απέναντι στις εξελίξεις.

Η ΑΧΙΛΛΕΙΟΣ ΠΤΕΡΝΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

Τόσο η κυβέρνηση της ΝΔ όσο και το ΠΑΣΟΚ ως αξιωματική αντιπολίτευση βρίσκονται αντιμέτωποι με μερικά κρίσιμα προβλήματα.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Μόνο 30% από τους ερωτηθέντες (70% στους οπαδούς της ΝΔ), θεωρούν ότι είναι η μόνη κατάλληλη για να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη. Ποσοστό 50% διαφωνεί με την τοποθέτηση αυτή, ενώ 20% δεν γνωρίζουν ή αρνούνται να τοποθετηθούν. Διαφωνούν το 86% του ΠΑΣΟΚ, 70% του ΚΚΕ, 86% του ΣΥΝ, 63% από τους αναποφάσιστους. Εδώ, η ΝΔ βρίσκεται «μόνη» της και φαίνεται να υπερασπίζει μια δύσκολη υπόθεση.

Το γεγονός, ότι η κοινή γνώμη διαμόρφωσε τόσο γρήγορα αρνητική εικόνα για την εφαρμοζόμενη πολιτική σημαίνει δύο τινά:

α) η κοινή γνώμη προσδοκούσε κάτι άλλο και οπωσδήποτε κάτι πιο σημαντικό, πιο ολοκληρωμένο
β) η ΝΔ δεν έχει προβάλει επαρκώς και με πειστικότητα περί ποιας πολιτικής πρόκειται

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ…

Με την ίδια κατηγορηματικότητα η κοινή γνώμη πιστεύει ότι οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ άφησαν μεγάλα προβλήματα που θα απαιτήσουν πολύ χρόνο και μεγάλη προσπάθεια για να ξεπερασθούν.

Την εκτίμηση αυτή κάνει το 70% στο σύνολο, ενώ μόνο 19% διαφωνεί (57% από τους οπαδούς ΠΑΣΟΚ) και 11% δεν εκφράζει γνώμη. Επομένως, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται αντιμέτωπο με ένα παρελθόν που θα επιβαρύνει την εικόνα του για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αντίσταση που προβάλλουν οι οπαδοί του (57%) δείχνει βέβαια με τι πείσμα υπερασπίζονται αυτό το παρελθόν, αλλά εάν θυμηθούμε ότι 34% από αυτούς δέχονται ότι τα στοιχεία της οικονομικής απογραφής είναι αληθινά, τότε το «πείσμα» υποδηλώνει περισσότερο κομματικό πατριωτισμό, παρά αυτοπεποίθηση.

Διαπιστώνουμε ότι η κοινή γνώμη συγκλίνει σε δύο κορυφαία θέματα:
• Μεγάλα προβλήματα από το παρελθόν
• Ανεπάρκεια της εφαρμοζόμενης σήμερα πολιτικής

Παρατηρούμε ότι η κοινή γνώμη παρακολουθεί και τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας με ισχυρή επιφύλαξη σε ό,τι αφορά στην ικανότητά τους να αναμετρηθούν με τα δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα.

Τη ΝΔ επιβαρύνει επιπλέον ως κόμμα εξουσίας η ευθύνη ότι έπρεπε να γνωρίζει ποια ήταν η έκταση των δυσχερειών που εκαλείτο να διαχειριστεί ώστε να έχει προετοιμαστεί κατάλληλα για την αντιμετώπισή τους.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ;

ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Το κλίμα αλλάζει όταν η κοινή γνώμη καλείται να εξετάσει την περίπτωση μιας εναλλακτικής λύσης, η οποία θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να ξεπεραστεί το διαφαινόμενο αδιέξοδο που χαρακτηρίζει σήμερα την πολιτική ζωή της χώρας.

Σε πρώτο επίπεδο, η συντριπτική πλειοψηφία -ποσοστό 78% στο σύνολο- υποστηρίζει ότι χρειάζεται μια ριζικά διαφορετική πολιτική για να πάει μπροστά η χώρα. Το εντυπωσιακό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι την ίδια αντίληψη συμμερίζεται και το 67% των οπαδών της ΝΔ. Στους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ το ποσοστό ανεβαίνει στο 84%, του ΚΚΕ στο 79%, του ΣΥΝ στο 92% και στους αναποφάσιστους στο 84%.

Θα πρέπει να επανέλθουμε στους οπαδούς της ΝΔ. Είδαμε προηγουμένως ότι ποσοστό 70% υποστήριζε ότι η πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση είναι η μόνη κατάλληλη για να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη. Τώρα παρατηρούμε ότι το 67% πιστεύει ότι χρειάζεται μια «ριζικά διαφορετική πολιτική» για να πάει μπροστά η χώρα, δηλαδή το τελείως αντίθετο. Το φαινόμενο αυτό, την ταυτόχρονη επιλογή δύο αντίθετων προτάσεων, το χαρακτηρίζουμε ανάδρομη συμπεριφορά. Είναι μάλλον σπάνιο, στην έκταση που το διαπιστώνουμε, και αποκαλύπτει ότι τουλάχιστον 1 στους 2 ψηφοφόρους της ΝΔ ανησυχεί και προβληματίζεται έντονα για την κυβερνητική πολιτική. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε μια γενικευμένη σύγχυση αναφορικά με τις επιλογές τους: ο «κομματικός πατριωτισμός» κόντρα στην αμφιβολία. Στην ίδια ερώτηση, τον Απρίλιο του 2004, λίγο μετά τις εκλογές, ποσοστό 72% στο σύνολο ζητούσε μια ριζικά διαφορετική πολιτική (σε σύγκριση με εκείνη του ΠΑΣΟΚ) και όχι απλώς κάποιες μεταρρυθμίσεις. Τότε, και πάλι το 70% των οπαδών της ΝΔ ενέκρινε τη συγκεκριμένη θέση.

Η ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ

Η κοινή γνώμη εμφανίζεται αρκετά φορτισμένη από τις αλληλοσυγκρουόμενες πληροφορίες γύρω από τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα. Το επικοινωνιακό περιβάλλον επιτείνει το αρνητικό κλίμα. Κάτω από τις συνθήκες αυτές πρέπει να θεωρηθεί ως σχεδόν αυτονόητο, ότι η κοινή γνώμη εμφανίζεται να δημιουργεί αναχώματα, προκειμένου να είναι έτοιμη να αντιπαρατεθεί με τα «δυσάρεστα».

Ποσοστό 63% στο σύνολο δηλώνει ότι δεν έχει καμία διάθεση να κάνει κάποια προσωπική θυσία, γιατί δεν ξέρει αν θα έχει αποτέλεσμα. Δεν είναι διατεθειμένοι να στηρίξουν μια πολιτική εάν δεν είναι σίγουροι ότι θα είναι αποτελεσματική, το 49% των οπαδών της ΝΔ, 73% εκείνων του ΠΑΣΟΚ, 67%-70% του ΚΚΕ και ΣΥΝ, 61% του ΛΑΟΣ.

Τόσο το υψηλό ποσοστό του 63% όσο και η «διακομματική» συναίνεση προδιαγράφουν την ύπαρξη κλίματος αντιπαράθεσης, η οποία θα πρέπει να γίνει κατανοητή εγκαίρως από όλους τους παράγοντες της χώρας: πολιτικούς, επιχειρηματίες, πανεπιστημιακούς, συνδικαλιστές, ανθρώπους των Μέσων Ενημέρωσης.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΡΗΞΗ

ΚΑΝΕΝΑ ΚΟΜΜΑ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ…

Σε δεύτερο επίπεδο, η κοινή γνώμη, εμφανίζεται πολύ πιο δραστική. Η τοποθέτησή της είναι πιο αιχμηρή και προσλαμβάνει τον χαρακτήρα μιας κατευθείαν αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος.

Ποσοστό 47% στο σύνολο δηλώνει απερίφραστα πως έχει την εντύπωση, ότι κανένα κόμμα δεν ξέρει τι πρέπει να γίνει για να ορθοποδήσει η χώρα.

Αιφνιδιάζει το γεγονός ότι, παρά την οξύτητα της διατύπωσης, υπάρχει υψηλό ποσοστό αποδοχής: 47% έναντι 42% που διαφωνούν και 11% οι οποίοι αρνούνται να εκφράσουν γνώμη. «Ξαφνικά» σχεδόν 1 στους 2 ερωτώμενους έρχεται σε κατευθείαν αντιπαράθεση με τα πολιτικά κόμματα. Η θέση αυτή συγκεντρώνει πολύ υψηλότερα ποσοστά από τον μέσο όρο στις νεότερες ηλικίες 18-29 (56%), κινείται στον μέσο όρο στις ηλικίες 30-59 και μειώνεται σημαντικά (33%) στις ηλικίες 60 και άνω. Σε επίπεδο κομμάτων την ασπάζεται το 31% των οπαδών της ΝΔ, 39% του ΠΑΣΟΚ, 50% του ΚΚΕ, 60% του ΣΥΝ, 74% από όσους ρίχνουν Άκυρο / Λευκό, 67% από όσους δηλώνουν αναποφάσιστοι ή δεν ανέφεραν κομματική τοποθέτηση. Με τη θέση αυτή διαφωνεί το 59% των οπαδών της ΝΔ, 49% του ΠΑΣΟΚ, 43% του ΚΚΕ.

Η τοποθέτηση της συγκεκριμένης ομάδας δεν συνδέεται άμεσα ούτε με το πολιτικό, ούτε με το οικονομικό status του ερωτώμενου, έστω και αν από λόγους συνήθειας κυρίως, μια πρώτη ανάγνωση παραπέμπει σε αυτά. Όλες οι ενδείξεις συνηγορούν σε μια ταχεία ριζοσπαστικοποίηση μεγάλου μέρους του εκλογικού σώματος, σχεδόν 1 στους 2. Για τον λόγο αυτό κρίνουμε απαραίτητο να παρακολουθήσουμε τη γενικότερη συμπεριφορά της ομάδας του 47% που σχολιάζουμε και να εξετάσουμε ποια είναι η τοποθέτησή της στα θέματα τα οποία αναπτύξαμε μέχρι τώρα.

Στον πίνακα που ακολουθεί διαβάζουμε τις θέσεις τις οποίες εκφράζουν όσοι συγκροτούν την ομάδα η οποία αμφισβητεί την ικανότητα των κομμάτων να δώσουν λύσεις στα προβλήματα.
ΟΜΑΔΑ 47%=100
• Η αντιπολίτευση να συνδράμει
την κυβέρνηση για να πετύχει
το νοικοκύρεμα της οικονομίας 75
• Τα στοιχεία της οικονομικής
απογραφής είναι δυσάρεστα,
αλλά αληθινά 68
• Η κυβέρνηση δεν είναι τόσο
αποτελεσματική όσο απαιτούν
οι περιστάσεις 51
• Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ
άφησαν μεγάλα προβλήματα 77
• Χρειάζεται μια ριζικά διαφορετική
πολιτική για να πάει μπροστά η χώρα 90

ΚΑΝΕΝΑ ΚΟΜΜΑ ΔΕΝ ΞΕΡΕΙ…

Παράλληλα κρίνουν, σχεδόν στο σύνολό τους, ότι για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο χρειάζεται μια ριζικά διαφορετική πολιτική (90%). Τέλος, επικρίνουν την κυβέρνηση γιατί δεν την θεωρούν τόσο αποτελεσματική όσο απαιτούν οι περιστάσεις (51%).

Η στάση της ομάδας διαθέτει μια εσωτερική συνοχή και ομοιογένεια, η οποία δείχνει ότι παρακολουθεί τα τεκταινόμενα με πολύ μεγάλη προσοχή. Προτείνει ριζοσπαστικές λύσεις προκειμένου η χώρα να ξεπεράσει το αδιέξοδο στο οποίο κατά τη γνώμη της μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί.

Στην ομάδα αυτή συνυπάρχουν όλες οι ηλικίες και όλες οι κοινωνικο-οικονομικές ομάδες. Σε κομματικό επίπεδο, το 45% της δύναμής της το αποτελούν, σχεδόν εξίσου, οπαδοί της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, το 16% οπαδοί του ΚΚΕ / ΣΥΝ / Άλλου κόμματος και το 39% άτομα που ρίχνουν Λευκό / Άκυρο, δηλώνουν Αναποφάσιστοι ή δεν αναφέρουν κομματική τοποθέτηση.

Το φαινόμενο που σχολιάζουμε εμφανίζεται για πρώτη φορά με τόση οξύτητα στην περίοδο της μεταπολίτευσης. Η διαμόρφωσή του, και μάλιστα σε τόσο μεγάλο μέγεθος, είναι μάλλον πρόσφατη, δηλαδή έχει ημερομηνία γεννήσεως ολίγων μηνών, γύρω στους 6-7. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει προηγηθεί μια περίοδος επώασης, όπως θα έπρεπε να συμβεί. Μέχρι τώρα είχαμε μορφές δυσαρέσκειας, οι οποίες κατέληγαν σε μετακινήσεις από κόμμα σε κόμμα ή από έναν πολιτικό χώρο σε άλλον.

Δηλαδή, η δυσαρέσκεια έμενε μέσα στο σύστημα και προσπαθούσε να δημιουργήσει ανακατανομές, οι οποίες θα λειτουργούσαν ως ομάδες πίεσης για την ανανέωση του πολιτικού συστήματος. Τώρα, εμφανίζεται μια νέα κατάσταση, η οποία έχει μαζικό χαρακτήρα, διαθέτει πολλά ποιοτικά στοιχεία και εκφράζει θέσεις οι οποίες δίνουν ένα σαφές στίγμα.

Η ομάδα αυτή για την ώρα καραδοκεί. Δεν έχει αυτονομηθεί. Ωστόσο, εάν η κατάσταση, όπως την αντιλαμβάνονται τα άτομα που συγκροτούν την ομάδα, παραταθεί χρονικά και η αβεβαιότητα ενισχυθεί, θα είναι αρκετά πιο δύσκολο να υπάρξει επαφή μαζί τους. Τότε θα έχει ανοίξει και ο δρόμος ώστε ένα μεγάλο τμήμα του 47% να αυτονομηθεί, αναζητώντας άλλη διέξοδο, η οποία θα προκαλέσει αναστάτωση και αναταραχή στο πολιτικό σύστημα γενικότερα.