Το Πατριαρχείο στη δίνη των επιλογών Ειρηναίου

1 Τώρα που η Μέση Ανατολή βρίσκεται σε φάση δυναμικής γεωπολιτικής ανασύνταξης, με απρόβλεπτο προς το παρόν σημείο επανισορροπίας, βρέθηκε και η Ελλάδα να παίζει «παιχνίδι» στην περιοχή αυτή. Αιτία η κρίση στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Και πρόβλημα η διατήρηση της ελληνικότητας του Πατριαρχείου και των Αγίων Τόπων. Αναμφισβήτητα είναι πολλά και σημαντικά τα λάθη του Πατριάρχη κ. Ειρηναίου. Αυτά, όμως, δεν ενδιαφέρουν τώρα. Ίσως ενδιαφέρουν το Φανάρι που προσπαθεί να αποκομίσει κέρδος από αυτά.

Ως Ελλάδα μάς ενδιαφέρει η συνέχιση της ελληνικότητας του Πατριαρχείου (και όλων των Ορθοδόξων Πατριαρχείων) και η ενδυνάμωση του κύρους του. Γιατί ένα αποδυναμωμένο ελληνικό Ορθόδοξο Πατριαρχείο εξ ορισμού ενέχει τον κίνδυνο ανά πάσα στιγμή να χαθεί για την Ελλάδα. Έτσι, όλες οι κινήσεις και οι αποφάσεις των πολιτικών και θρησκευτικών μας ηγετών πρέπει κυρίως να σταθμίζουν το μέλλον. Την κρίση για το παρελθόν και τις τυχόν εσφαλμένες επιλογές του κ. Ειρηναίου την έχει αναλάβει το Οικουμενικό Πατριαρχείο που επιδιώκει να είναι πανταχού παρόν. Η δική μας κυβέρνηση πρέπει να σταθμίσει σωστά την εκεί γενικότερη κατάσταση και να κινηθεί με μαεστρία, αφού μελετήσει τα πλεονεκτήματα που διαθέτει η χώρα μας στο θέμα που έχει προκύψει. Οι περιοικούντες στην Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ότι η Ελλάδα είναι ο ισχυρότερος παίκτης. Και οι περιοικούντες στην Ιερουσαλήμ, παίκτες στο παιχνίδι του μέλλοντος του Πατριαρχείου, είναι το Ισραήλ, η Ιορδανία και η Παλαιστινιακή Αρχή. Από τις τρεις αυτές χώρες το Ισραήλ είναι το πιο επικίνδυνο, γιατί μπορεί και μας διαβάζει σωστά. Έχει μελετήσει τη διεθνή συμπεριφορά μας και έχει πεισθεί ότι οι έλληνες κυβερνητικοί παράγοντες δεν μπορούν να βάλουν «γκολ» έστω και με… πέναλτι και δεν μπορούν να «σκοράρουν» ούτε προ… κενής εστίας. Με βάση αυτή την αναμφισβήτητη ελληνική αδυναμία θα προσπαθήσουν να κερδίσουν το παιχνίδι εις βάρος μας. Και δεν θα είναι δύσκολο γι’ αυτούς να το καταφέρουν. Ξέρουν ότι η Ελλάδα δεν έχει παίκτες διεθνούς επιπέδου και αυτό φυσικό είναι να το εκμεταλλευτούν. Ουδείς ψόγος για τις επιδιώξεις των Ισραηλινών. Για εμάς τους Έλληνες είναι βαρύ να μην μπορούμε να χειριστούμε σωστά τα διεθνή θέματα που μας απασχολούν. Καίμε όλα μας τα ατού από αφέλεια ή ανοησία ή κακή εκτίμηση των καταστάσεων.
2 Ας δούμε, όμως, πρώτο το παιχνίδι Ελλάδας – Ισραήλ. Το Ισραήλ έχει συνειδητοποιήσει ότι από την ιστορία είναι υποχρεωμένο να δέχεται στο έδαφός του τη δραστηριότητα ενός αλλοδαπού ορθόδοξου Πατριάρχη, αφού είναι αδύνατο προς το παρόν να εκλεγεί ένας ραβίνος ως ορθόδοξος Πατριάρχης Ιεροσολύμων! Επομένως ο Πατριάρχης θα είναι πάντα έλληνας ή ρώσος ή άραβας ορθόδοξος. Άραβα ορθόδοξο Πατριάρχη δεν είναι νοητό να επιθυμεί το Ισραήλ. Γιατί έτσι ενδυναμώνεται σε μεγάλο βαθμό η θέση των Παλαιστινίων, ορθοδόξων και ισλαμιστών.

Η ενδυνάμωση της θέσης των Παλαιστινίων είναι που προκαλεί ρίγη στην ισραηλινή κυβέρνηση, όποια και αν είναι. Το ίδιο δεν θέλει να παραδοθεί το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων σε ρώσο Πατριάρχη, καθώς φοβάται την επιρροή της Μόσχας στον ομοεθνή της Πατριάρχη που ασφαλώς θα συσπειρώσει γύρω του τους ορθόδοξους Άραβες. Και θα είναι μια διαρκής απειλή για το Ισραήλ. Ένας ρώσος Πατριάρχης θα αντλεί κύρος και από τη θέση του, αλλά και από τη Μόσχα και έτσι θα είναι ακαταμάχητος και με τη συμμαχία του αραβικού στοιχείου. Συνεπώς η επιλογή του Ισραήλ περιορίζεται ή να δεχθεί ή έλληνα Πατριάρχη, σεβόμενο και το σημερινό στάτους των Αγίων Τόπων, ή να διευκολύνει την εκλογή ρωμαιοκαθολικού Πατριάρχη, παραδίδοντας τα προσκυνήματα στους καθολικούς, κάτι που το Βατικανό εποφθαλμιά από τα πολύ παλιά χρόνια.

Όμως το Ισραήλ φοβάται την τρομερή δύναμη του Βατικανού που ενδεχομένως να στραφεί και εναντίον του κράτους του Ισραήλ. Με τα δεδομένα αυτά έχουμε τη γνώμη ότι η ισραηλινή κυβέρνηση προτιμά έλληνα ορθόδοξο Πατριάρχη, γιατί η Ελλάδα είναι διεθνώς αδύναμη και δεν θεωρείται ικανή να δημιουργήσει προβλήματα. Η μόνη (συμπληρωματική) επιδίωξη του Ισραήλ ήταν και θα είναι η αποδυνάμωση της θέσης του έλληνα Πατριάρχη. Άλλωστε, σε αυτό απέβλεψε όλη η προσπάθεια να μειωθεί το κύρος του κ. Ειρηναίου και στους Άραβες και στους Έλληνες, στην οποία προσπάθεια βοήθησαν και οι «νέες αποκαλύψεις» των ελληνικών καναλιών, αλλά και η περίεργη κυβερνητική αδράνεια. Οι «νέες αποκαλύψεις» της ελληνικής τηλεόρασης «ψαλίδισαν» το κύρος όχι μόνο του Πατριάρχη Ειρηναίου, αλλά και του μελλοντικού έλληνα Πατριάρχη. Και ένας αδύναμος και χωρίς δύναμη αντίστασης Πατριάρχης, ευάλωτος στις υποδείξεις τής εκάστοτε ισραηλινής κυβέρνησης, είναι ό,τι καλύτερο για το Ισραήλ. Να και μια περίπτωση όπου η αδυναμία μας σε διπλωματικά παιχνίδια μετατρέπεται σε πλεονέκτημα. Ας το εκμεταλλευτούμε για να διατηρήσουμε την ελληνικότητα του Πατριαρχείου.
3 Το παιχνίδι της Ελλάδας με τα δύο συμπλεκόμενα αραβικά κράτη (Ιορδανία και Παλαιστίνη) είναι συγκριτικά ευκολότερο. Δεν έχουν την οργάνωση, τη δύναμη και τα διεθνή στηρίγματα του Ισραήλ. Επιπλέον, επιθυμούν καλές σχέσεις με τη χώρα μας και εκτιμούν τη φιλοαραβική στάση της Ελλάδας. Και ειδικά η Ιορδανία δεν φαίνεται διατεθειμένη να διαταράξει το σημερινό στάτους του Πατριαρχείου και να υπονομεύσει την ελληνικότητά του. Οι Ιορδανοί και οι Παλαιστίνιοι γνωρίζουν ότι ένας άραβας Πατριάρχης δεν θα μπορούσε να σταθεί στον θρόνο και η εκλογή του θα προκαλούσε γενικότερη αναταραχή στην περιοχή.

Κυρίως για τον λόγο αυτόν η Ιορδανία είχε θεσπίσει νόμο, που ισχύει
ακόμα, ο οποίος αναγνωρίζει την ελληνικότητα της αγιοταφικής κοινότητας και το δικαίωμά της να εκλέγει Πατριάρχη ελληνικής καταγωγής.

Η αντίδραση των Αράβων προήλθε από την πώληση ακινήτων του Πατριαρχείου σε Ισραηλινούς και την αλλοίωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ, την οποία θέλουν αμιγώς παλαιστινιακό έδαφος. Αυτή η δικαιολογημένη αντίδραση των Αράβων μπορεί εύκολα να υπερπηδηθεί και με τη συνδρομή της ελληνικής κυβέρνησης. Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους πρέπει να συνδράμει την Παλαιστινιακή Αρχή στην πρωτοβουλία που ανέλαβε να ακυρώσει τα συμβόλαια που υπέγραψε ο κ. Ειρηναίος με τους Ισραηλινούς. Η βοήθεια της Ελλάδας πρέπει να είναι νομική και οικονομική. Και για τυχόν αποζημίωση των ισραηλινών αγοραστών (ή ενοικιαστών) ας πουληθούν μερικά ακίνητα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων από αυτά που βρίσκονται στην Αθήνα. Δεν χάθηκε ο κόσμος, αν χάσει το Πατριαρχείο μερικά από τα εδώ ακίνητά του.

Όλα αυτά, όμως, απαιτούν δραστηριοποίηση των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου Εξωτερικών και κατάλληλους κυβερνητικούς χειρισμούς. Μέχρι τώρα με διάφορα αφελή προσχήματα η κυβέρνηση απέφευγε να αναμειχθεί στην υπόθεση του Πατριαρχείου. Μέχρι πότε όμως; Όταν θα είναι αργά θα αποφασίσει να παρέμβει; Το θέμα είναι κυρίως εθνικό και κατά δεύτερο λόγο εκκλησιαστικό. Και την ευθύνη για τον χειρισμό των εθνικών θεμάτων την έχει αποκλειστικά η κυβέρνηση.