Ο Χ. Φλωράκης σύμβολο της πορείας του ΚΚΕ

Ο Χ. Φλωράκης ήταν ο πρώτος τέως γενικός γραμματέας του ΚΚΕ που κηδεύτηκε τιμώμενος από το κόμμα του και όχι διαγραμμένος, αποκηρυγμένος ή ξεχασμένος.

«Κατέκτησες με το σπαθί σου τον τίτλο του λαϊκού ηγέτη, του ιστορικού ηγέτη, και τον κράτησες μέχρι την τελευταία σου πνοή, τον δικαίωσες, και κανείς δεν μπορεί να σου τον αμφισβητήσει… Εμείς ξέρουμε ότι μέχρι την τελευταία σου πνοή έμεινες ορθός, στητός, περήφανος κομμουνιστής, αμετανόητος για τη ζωή που επέλεξες, για το όραμα του σοσιαλισμού, της κομμουνιστικής κοινωνίας. Εμείς έχουμε δρόμο ακόμα μπροστά μας για να το αποδείξουμε», είπε χαρακτηριστικά στον επικήδειο που εκφώνησε εκ μέρους της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ η Αλέκα Παπαρήγα.

Λαϊκός ηγέτης

Με τον θάνατο του Χαρίλαου Φλωράκη εκλείπουν πλέον σχεδόν όλοι από εκείνη τη γενιά των πολιτικών ηγετών οι οποίοι, ανεξάρτητα από την ιδεολογική και πολιτική τους τοποθέτηση, είχαν απευθείας ισχυρότατους δεσμούς με τις λαϊκές μάζες, χωρίς να χρειάζονται την παρέμβαση της βιομηχανίας των ΜΜΕ ή του Τύπου -σαν τον Ανδρέα Παπανδρέου, τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον «Γέρο της Δημοκρατίας» Γεώργιο Παπανδρέου.

Ηγέτες των οποίων οι προσωπικές επιλογές ασκούσαν πολύ μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή της χώρας από τις αποφάσεις των σύγχρονων «διαχειριστών της εξουσίας» τύπου Κ. Σημίτη, Κ. Καραμανλή κ.λπ., καθώς η σχέση των παλιών ηγετών με τον λαό τούς επέτρεπε να μη λειτουργούν ως σχεδόν άβουλα όργανα οικονομικών συμφερόντων, αλλά «να πατάνε πόδι» από καιρό σε καιρό.

Ο Χ. Φλωράκης είχε πολύ έντονο αυτό το πολιτικό χάρισμα της άμεσης επικοινωνίας με τα μέλη και τους οπαδούς του ΚΚΕ, ακόμη και με τη νέα γενιά της μεταπολίτευσης, παρά την αβυσσαλέα διαφορά κουλτούρας.

Ο «καπετάν Γιώτης»

Ο Χ. Φλωράκης κέρδισε την αγάπη των αριστερών και τον σεβασμό και την εκτίμηση των πολιτικών του αντιπάλων από το αστικό στρατόπεδο για διαφορετικούς λόγους.

Οι αριστεροί τον αγαπούσαν πρώτα απ’ όλα επειδή ήταν ο «καπετάν Γιώτης» -ζωντανό σύμβολο, δηλαδή, των αγώνων του κομμουνιστικού κόμματος τόσο μέσω του ΕΛΑΣ, για την αντίσταση στους ναζί κατακτητές, όσο και του Δημοκρατικού Στρατού, για το όραμα μιας άλλης Ελλάδας και όχι εκείνης της αμερικανοκρατίας και των συνεργατών των κατακτητών.

Για τους ηλικιωμένους αριστερούς ο Χ. Φλωράκης συμβόλιζε τους αγώνες και τα όνειρα της νιότης τους, που τα είχαν πληρώσει πανάκριβα, συχνά με φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια, στερήσεις. Ταυτόχρονα, το γεγονός ότι ήταν γγ του ΚΚΕ επί δεκαπέντε χρόνια και πλέον μετά τη μεταπολίτευση αποτελούσε τη ζωντανή απόδειξη ότι αυτοί οι αγώνες συνεχίζονταν, ότι δεν είχαν πάει στράφι.

Για τους νεαρούς αριστερούς της ΚΝΕ και του ΚΚΕ η παρουσία στην ηγεσία του κόμματος ενός «ζωντανού μνημείου» των αγώνων του ΚΚΕ και του ματωμένου μεγαλείου του παρελθόντος, και όχι κάποιου άχρωμου γραφειοκράτη του μηχανισμού, αποτελούσε πηγή ενίσχυσης της ρομαντικής αυτοθυσίας και του ενθουσιασμού της νεολαίας.

Έτσι, συνδέθηκε η εξεγερμένη «γενιά του Πολυτεχνείου» με την παράδοση του κομμουνιστικού κινήματος, κάνοντας την ΚΝΕ κυρίαρχη στον χώρο της νεολαίας τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, κάτι που έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο στην καθολική επικράτηση του ΚΚΕ στον χώρο της Αριστεράς, εξουδετερώνοντας τον τότε ενδοαριστερό αντίπαλό του, το ΚΚΕ Εσωτερικού, παρ’ όλο που το τελευταίο είχε πολύ γνωστότερα αριστερά στελέχη στις γραμμές του.

«Το άθροισμα των δημοκρατικών δυνάμεων»

Ο Χ. Φλωράκης κέρδισε τη συμπάθεια του κόσμου του ΠΑΣΟΚ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου κατέκτησε την εξουσία.

Σε αντίθεση με άλλους συντρόφους του, ο Χ. Φλωράκης εκτίμησε τα ανοίγματα του Α. Παπανδρέου προς την Αριστερά και την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης. Έχει μείνει ιστορική η ρήση του, πριν από τις βουλευτικές εκλογές του 1985, ότι δεν έχει σημασία το ποσοστό που θα πάρει το ΚΚΕ, αλλά το ποσοστό που θα πάρει «το άθροισμα των δημοκρατικών δυνάμεων».

Η θέση αυτή προκάλεσε ισχυρότατες αντιδράσεις στους κόλπους του ΚΚΕ, αλλά έδειξε την ευρύτητα της πολιτικής αντίληψης του εκλιπόντος επίτιμου προέδρου του, η οποία ξεπερνούσε τα όρια του στενού κομματικού συμφέροντος.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι ηγεσίες των χωρών του «υπαρκτού σοσιαλισμού» έτρεφαν ιδιαίτερη εκτίμηση προς τις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου -κάτι που θα ήταν αδύνατον να συμβαίνει σε τέτοια έκταση αν ο Χ. Φλωράκης, ως γγ του ΚΚΕ, τους μετέδιδε διαφορετική γνώμη.

Η κυβέρνηση Τζαννετάκη

Οι οπαδοί της Δεξιάς εκτίμησαν βαθύτατα τον Χαρίλαο Φλωράκη, που μέχρι τότε στην τεράστια πλειονότητά τους τον θεωρούσαν φορέα «εθνικού διχασμού», προσκολλημένοι στα μετεμφυλιακά σύνδρομα, κατά τη διάρκεια της βαθιάς κρίσης του 1989.
Αποφασίζοντας να συμμετάσχει στην επιχείρηση απομάκρυνσης του ΠΑΣΟΚ από την εξουσία, ο Χ. Φλωράκης δεν δίστασε να οδηγήσει το ΚΚΕ σε συνεργασία με τη Δεξιά εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου.

Συμφώνησε, λοιπόν, με τον Κ. Μητσοτάκη και σχημάτισαν κυβέρνηση ΚΚΕ-ΝΔ, μαζί φυσικά και με τους υπόλοιπους του τότε ενιαίου Συνασπισμού, υπό τον Τζανή Τζαννετάκη.
Επρόκειτο για ένα καθοριστικό βήμα, που σφράγισε τον χαρακτήρα του ΚΚΕ από κει και πέρα.

Το βήμα αυτό χαρακτηρίστηκε από τη Δεξιά ως το απόγειο της «εθνικής συμφιλίωσης», αφού έτσι την απενοχοποιούσε στα μάτια της δημοκρατικής κοινής γνώμης.

Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα η ΝΔ τίμησε τόσο πολύ τον νεκρό Χ. Φλωράκη, αναγνωρίζοντάς του αυτήν την ύψιστη υπηρεσία.

Το ΚΚΕ πλήρωσε βαρύτατο τίμημα γι’ αυτήν την επιλογή του Χ. Φλωράκη. Οι σχέσεις του με το ΠΑΣΟΚ υπέστησαν βαρύτατο πλήγμα, το οποίο δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Ούτε όταν λίγους μήνες αργότερα ο Χ. Φλωράκης δεν δίστασε καθόλου να συμφωνήσει τόσο με τον Κ. Μητσοτάκη όσο και με τον Α. Παπανδρέου να σχηματιστεί η οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα.

Στο ΚΚΕ σημειώθηκε τότε η πρώτη μεγάλη διάσπαση από αριστερά, με την αποχώρηση δεκάδων χιλιάδων μελών της ΚΝΕ και του ΚΚΕ που διαφώνησαν με τη συνεργασία με τη ΝΔ. Έναν χρόνο αργότερα το κακό ολοκληρώθηκε με την πολύ μεγαλύτερη διάσπαση από δεξιά, όταν έφυγε σχεδόν η μισή Κεντρική Επιτροπή και δεκάδες χιλιάδες μέλη και φίλοι του κόμματος για να ενταχθούν στον ΣΥΝ, που έπαψε πλέον να είναι ενιαίος.

Η εκλογική δύναμη του ΚΚΕ έπεσε στο μισό, γύρω στο 6%, στις εθνικές εκλογές, έναντι του 10%-12% όπου κυμαινόταν την προηγούμενη περίοδο.

Δεκαπέντε χρόνια μετά, το ΚΚΕ δεν έχει ακόμη καταφέρει να ανακάμψει εκλογικά, καθώς φυσικά προστέθηκαν πολιτικές δυσκολίες με τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάρρευση της επιρροής των κομμουνιστικών κομμάτων παντού στην Ευρώπη.

Πίστευε όσα έκανε

.
Εκεί, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, με την καθίζηση της επιρροής του ΚΚΕ λόγω των συνεπειών της επιλογής του Χ. Φλωράκη να συνεργαστεί με τον Κ. Μητσοτάκη για τον σχηματισμό της κυβέρνησης Τζαννετάκη, τελείωσε η πολιτική σταδιοδρομία του σχεδόν 80χρονου τότε Χ. Φλωράκη, ο οποίος παρέδωσε την ηγεσία του βαθύτατα λαβωμένου κόμματος στην Αλέκα Παπαρήγα.

Το ΚΚΕ άλλαξε γραμμή, εγκαταλείποντας τις απόψεις του Χ. Φλωράκη, και έτσι κατόρθωσε να επιβιώσει μέσα στις πολύ δύσκολες, εξοντωτικές για την Αριστερά, συνθήκες της τελευταίας δεκαπενταετίας.

Όμως, ούτε η αγάπη των κομμουνιστών ούτε η εκτίμηση του κόσμου μειώθηκε απέναντι στο πρόσωπο του Χ. Φλωράκη, παρά τις επιλογές του που συνάντησαν σφοδρότατη αντίθεση από πάρα πολλούς, κατά περίπτωση.

Αυτό το «πολιτικό θαύμα» εξηγείται από το γεγονός ότι ολόκληρος ο ελληνικός λαός διαισθανόταν τη βαθύτατη ειλικρίνεια και την πίστη του Χ. Φλωράκη τόσο στις αρχές και στα ιδανικά του όσο και στις πολιτικές του επιλογές, ακόμη και όταν ο κόσμος τις θεωρούσε βαθύτατα λανθασμένες.

Κανείς δεν αμφέβαλλε για την αμετακίνητη πίστη του Φλωράκη στον κομμουνισμό, ακόμη και την ώρα που συνεργαζόταν με τον πιο αδίστακτο εκπρόσωπο της Δεξιάς, τον Μητσοτάκη! Και επειδή οι πάντες γνώριζαν πως από αυτήν τη σχέση δεν αποκόμιζε κανένα απολύτως προσωπικό όφελος, ήταν διατεθειμένοι να του αναγνωρίσουν τίμιες προθέσεις ακόμη και εκείνοι που θεωρούσαν τη στάση του εγκληματικό πολιτικό λάθος.

Ο λαός αγαπούσε τον Χαρίλαο Φλωράκη όχι για τις πολιτικές του ικανότητες, αλλά για την «ντομπροσύνη» που ανέδιδε. Για το γεγονός ότι παρέμενε συνεπής εβδομήντα χρόνια στην ίδια ιδεολογία, την ώρα που όλοι γύρω, σαν «πολιτικοί σαλταδόροι», π.χ. τύπου Ανδρουλάκη ή Δαμανάκη, κοιτάνε σε ποιο μεγάλο κόμμα εξουσίας μπορούν να προσκολληθούν για να βολευτούν προσωπικά, υψώνοντας ιδεολογικές «σημαίες ευκαιρίας».

Ο λαός έχει ανάγκη από ηγέτες με ιδεολογική συνέπεια, όσα λάθη και αν κάνουν, όσες πολιτικές αδυναμίες και αν έχουν επιδείξει στη δράση τους.

Ο Χαρίλαος Φλωράκης θα μείνει στην καρδιά του ελληνικού λαού, βαθιά
αγαπημένος και σεβαστός, επειδή ακριβώς απέπνεε ανυποχώρητη εμμονή στις ιδέες και στα ιδανικά του.