ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΟΒΟΠΟΥΛΟΣ: ΣΤΑΣΙΜΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΤΟ 2010
Για την κατάσταση αυτή φταίει το πολιτικό σύστημα και οι δυνάμεις που κατευθύνουν την ελληνική αγορά. Από τους πολιτικούς, οι περισσότεροι έχουν άγνοια των όσων συμβαίνουν γύρω μας. Γι’ αυτό ο κ. πρωθυπουργός καλεί ξένους καθηγητές από το Χάρβαρντ για να διδάξουν τους υπουργούς τι συμβαίνει στην Ελλάδα και πώς θα αντιμετωπιστούν τα προβλήματα! Με τέτοιες ενέργειες, οι ξένοι γελάνε και οι Έλληνες χτυπάνε το κεφάλι τους για την άγνοια της κυβέρνησης. Αλήθεια, πιστεύει ο κ. πρωθυπουργός ότι οι καθηγητές του Χάρβαρντ θα ασχοληθούν με την επίλυση των ελληνικών προβλημάτων, όταν ο ίδιος και οι υπουργοί του ή ταξιδεύουν συνεχώς ή ασχολούνται μόνο με την προσωπική τους προβολή μέσα από τα «παράθυρα» της τηλεόρασης; Η επίλυση των ελληνικών προβλημάτων απαιτεί ανάπτυξη. Και η ανάπτυξη απαιτεί κατάρτιση και υλοποίηση σωστών αναπτυξιακών σχεδίων, που απαιτούν σκληρή και υπεύθυνη δουλειά.
Στην έκθεσή του ο κ. Προβόπουλος προβλέπει ότι το 2010 θα έχουμε ρυθμό ανάπτυξης -2% και αύξηση του πληθωρισμού κατά 3%. Θα πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι αν η κατρακύλα σταματήσει εδώ. Η μείωση του ΑΕΠ που μας καταδικάζει σε ύφεση, θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη, γιατί ο τουρισμός βρίσκεται σε συρρίκνωση και η ελληνική παραγωγική μηχανή συνεχώς υποχωρεί και παράγει όλο και λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες, καθώς υφίσταται τον άγριο ανταγωνισμό των ξένων προϊόντων που κατακλύζουν τις ελληνικές αγορές. Έτσι, σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο οι εξαγωγές μας να βρίσκονται στο 25% των εισαγωγών, όταν τη δεκαετία του ’70 οι εξαγωγές κάλυπταν το 60% των εισαγωγών. Χωρίς τουρισμό, χωρίς εξαγωγές, χωρίς αύξηση των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών, δεν είναι δυνατόν να αποφύγουμε μια μακροχρόνια ύφεση.
Το 2009 η ελληνική οικονομία παρουσίασε συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 2% και φέτος αναμένεται συρρίκνωση στον ίδιο βαθμό. Επομένως η Ελλάδα μπαίνει οριστικά σε κατάσταση ύφεσης. Για χιλιοστή φορά από τη στήλη αυτή είχαμε μεταφέρει τους φόβους μας ότι η ελληνική οικονομία θα περιπέσει σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού. Κι αυτό λόγω της εισόδου μας στην Ευρωζώνη με αθωράκιστη την οικονομία μας. Με ψεύτικα μακροοικονομικά στοιχεία, με τη βοήθεια της δημιουργικής λογιστικής και με την εικονική πραγματικότητα που παρουσίαζε η κυβέρνηση Σημίτη, γίναμε δεκτοί στην ΟΝΕ χωρίς την απαιτούμενη προπαρασκευή. Όμως η ένωση μιας ασθενούς οικονομίας με οικονομίες υπέρτερες σε παραγωγικό και τεχνολογικό επίπεδο καταδικάζει την ασθενή οικονομία σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού. Δηλαδή αναπτυξιακή στασιμότητα με πληθωριστικά φαινόμενα. Αντίδοτο και μέσο άμυνας της ασθενούς οικονομίας είναι η εξειδίκευσή της στους κλάδους εκείνους που παρουσιάζει συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι των συνεταίρων της.
Τη δεκαετία του ’90, και κυρίως από το 1995 και μετά και μέχρι σήμερα, καμία κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ δεν ασχολήθηκε με την εξειδίκευση της οικονομίας μας. Επαναπαύονταν και οι δυο στα θετικά μεγέθη ανάπτυξης που στηρίζονταν στην εκποίηση της κρατικής περιουσίας, στην εισροή κοινοτικών πόρων και στην υπερκατανάλωση, που οδήγησε στην υπερχρέωση των καταναλωτών, των επιχειρήσεων και του κράτους. Όμως οικονομική πολιτική που δεν περιλαμβάνει αναπτυξιακή προοπτική, θεμελιώνεται πάνω στην άμμο, και αυτό έγινε και τότε, γιατί προκαλούσε ευδαιμονία στο πολιτικό κατεστημένο. Αυτά τα λάθη του παρελθόντος ήρθαν στην επιφάνεια με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. Ήταν συνεπώς επόμενο, από την αρχή του 2009, η ελληνική οικονομία να μην έχει άλλη διέξοδο μέσα στο πλαίσιο της ΟΝΕ παρά μόνο την είσοδό της σε κατάσταση ύφεσης.
Βασικά αίτια της ύφεσης, πέρα από τα παραπάνω, είναι η δυσμενής εξέλιξη βασικών παραγωγικών και εμπορικών δραστηριοτήτων και η λήψη πρόσθετων φορολογικών μέτρων για τη μείωση του ελλείμματος και την επίτευξη δημοσιονομικής ισορροπίας. Σε κάθε περίπτωση, η τελική επίπτωση του συνόλου των μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής εξαρτάται από την επίδρασή τους στο σύνολο της οικονομίας. Για παράδειγμα αναφέρουμε ότι η αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ επιβαρύνει τον πληθωρισμό, ενώ ευεργετεί τον δημόσιο κορβανά. Η επιβάρυνση από τον πληθωρισμό φέρνει εξασθένηση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και περιορισμό της ζήτησης, γεγονός τελικά που οδηγεί στην ύφεση.
Η κυβέρνηση δεν ανέλυσε επαρκώς τις επιπτώσεις των μέτρων που έλαβε. Τα οποία μέτρα δεν κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση, παρά τους επαίνους που εκφράστηκαν απ’ όλους τους στυλοβάτες του αντιδραστικού και αντιλαϊκού νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου. Αλήθεια, οι τόσοι έπαινοι από αυτούς τους κυρίους δεν προβλημάτισαν καθόλου την κυβέρνηση, που ισχυρίζεται ότι τάχα είναι σοσιαλιστική;
Τώρα με τα ελλείμματα που υπάρχουν και με το γιγαντιαίο δημόσιο χρέος, τις επιχειρήσεις υπερχρεωμένες και τα νοικοκυριά να χάνουν συνεχώς αγοραστική δύναμη, δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί αποτελεσματική αναπτυξιακή πολιτική. Και η κυβέρνηση μας παραπλανά ή παραπλανάται ότι τάχα μπορεί να εφαρμόσει αναπτυξιακή πολιτική ενώ παράλληλα προσπαθεί να μειώσει το έλλειμμα και να επιβάλει δημοσιονομική πειθαρχία. Βασικός παράγων ανάπτυξης είναι η αύξηση της εγχώριας παραγωγής. Αύξηση της ζήτησης με εφαρμογή μέτρων δημοσιονομικής εξισορρόπησης, δηλαδή με αύξηση της φορολογικής πίεσης, δεν είναι δυνατόν να υπάρξει. Γι’ αυτό η αύξηση της φορολογίας που αποφασίστηκε αποκλείει την ανάπτυξη και βαθαίνει την ύφεση.
Θα έπρεπε ίσως η κυβέρνηση, παράλληλα με την αύξηση της φορολογίας, να είχε μελετήσει και αντισταθμιστικά οφέλη, κυρίως για τα νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος (μισθωτούς, συνταξιούχους, μικροεπιτηδευματίες και μικροαγρότες). Τα αντισταθμιστικά αυτά οφέλη θα μπορούσαν να είναι, για παράδειγμα, η κατάργηση της γραφειοκρατίας, που στοιχίζει ακριβά στον πολίτη, η αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρει το Δημόσιο, η ορθότερη και παραγωγικότερη οργάνωση της δημόσιας διοίκησης, η πληρέστερη οργάνωση των μέσων μαζικής μεταφοράς και κάθε άλλο μέτρο που μπορεί να συρρικνώσει το κόστος των υπηρεσιών που προσφέρονται στον πολίτη από το κράτος και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Θα μπορούσε το κράτος να βάλει φρένο στις αυξήσεις των τιμολογίων των ΔΕΚΟ και να υποχρεώσει τα πλούσια ταμεία που παρέχουν επικουρικές συντάξεις (και υπάρχουν αρκετά τέτοια) να αυξήσουν τις παροχές τους στους ασφαλισμένους. Και με τα μέτρα αυτά να καταφέρει να αντισταθμίσει την εξασθένηση της αγοραστικής δύναμης των μικρομεσαίων.
Οι προοπτικές για την εξέλιξη του πληθωρισμού για το 2010 είναι έντονα αρνητικές. Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος στην έκθεσή του υπολογίζει μέση ετήσια αύξηση στο 3%. Το 2009 ο πληθωρισμός συγκρατήθηκε στο 1,3% σε μέσο ετήσιο επίπεδο. Όμως από τον Δεκέμβριο του 2009 παρατηρείται σημαντική αύξηση, η οποία συνεχίστηκε και το πρώτο δίμηνο του 2010 (Ιανουάριος 2,3% και Φεβρουάριος 2,9%). Το 2010 έχουν δημιουργηθεί στον τομέα των πληθωριστικών πιέσεων αντίρροπες δυνάμεις. Ισχυρές δυνάμεις που ωθούν προς τα κάτω τον πληθωρισμό είναι η σοβαρή μείωση της ζήτησης, λόγω εξασθένησης της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και περιορισμού του προγράμματος προμηθειών του Δημοσίου. Το 2010 προβλέπεται μείωση της ιδιωτικής και της δημόσιας κατανάλωσης. Ορισμένος αριθμός επιχειρήσεων προαναγγέλλει ότι η τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθήσει θα απορροφήσει τις όποιες αυξήσεις του κόστους παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών. Σε μια τέτοια περίπτωση θα έχουμε οριακή συγκράτηση του πληθωρισμού, για ελάχιστο χρονικό διάστημα. Όμως υπάρχουν ισχυρότατοι παράγοντες που ωθούν τον πληθωρισμό προς τα πάνω. Αυτοί είναι:
α) Η αύξηση της έμμεσης φορολογίας και ειδικά του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) και ορισμένων φόρων κατανάλωσης (καύσιμα, ποτά, τσιγάρα κ.λπ.). Όπως είναι γνωστό, η αύξηση της έμμεσης φορολογίας μετακυλίεται στις τιμές πώλησης και καταβάλλεται από τους καταναλωτές.
β) Οι προσδοκίες ή μάλλον οι προβλέψεις των ειδικών που παρακολουθούν τις εξελίξεις στις αγορές πρώτων υλών, ότι το 2010 θα έχουμε αύξηση των τιμών των βασικών πρώτων υλών από 12% έως 22%.
γ) Οι προβλέψεις του ΔΝΤ και πολλών ειδικών αναλυτών για την τιμή του πετρελαίου. Με βάση αυτές, φέτος θα έχουμε μέση ετήσια αύξηση 22%, ενώ σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες της ΕΚΤ η αύξηση θα κινηθεί στο 21%, που σημαίνει αύξηση του κόστους παραγωγής.
Οι παράγοντες που ωθούν στην αύξηση του πληθωρισμού είναι ισχυρότατοι. Και έχουμε τη γνώμη ότι φέτος θα υπάρξει, κυρίως κατά το β΄ εξάμηνο του έτους, σημαντική αύξηση του συγκεκριμένου δείκτη στο επίπεδο του 4-4,5%. Η μείωση του ΑΕΠ, σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθωρισμού, αποτελούν ένα εκρηκτικό μείγμα στα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής. Να γιατί ορισμένοι φοβούνται κοινωνική έκρηξη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία της χώρας μας.