Βυζάντιον

Το τείχος του Βερολίνου είχε πλακώσει κάτι αριστερές εμμονές που διέθετα, η εγχώρια οικονομική και πολιτική κρίση προκαλούσε ένταση κι εγώ φοβόμουν τη νέα δεκαετία περισσότερο και από το σκοτάδι. Ανησυχίες ενός αφελούς. Με εξαίρεση τις πολύ δραματικές περιπτώσεις, το μέλλον είναι πάντα γοητευτικό, ακόμα κι αν δείχνει ζοφερό. Άλλωστε, το πιο τρομακτικό που μπορεί να σου συμβεί είναι να παρατηρείς τη φθορά σου παρέα με τον καθρέφτη. Δες, λοιπόν, το ημερολόγιο χωρίς φόβο. Να αποφύγεις τις παλιές φωτογραφίες.
•••

Από τη δεκαετία του ’80 μπορούσες να δεις το 2012 μόνο με τη φαντασία, παρατηρώντας τα άστρα του καλοκαιρινού ουρανού, γεμίζοντας τα νύχια σου με άμμο. Θα το έβλεπες και ως σκηνή από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Οι περισσότερες περιέγραφαν τις μέρες που ζούμε τώρα με γκρίζα χρώματα, βροχή, βία, μοναξιά, έλεγχο και καταστολή. Δεν έπεσαν και τόσο έξω. Όμως ακόμα και τώρα πιστεύω ότι η ζωή είναι καλύτερη από τότε. Έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, είναι πιο συναρπαστική. Σκληρότερη και πιο περιπετειώδης. Γι’ αυτό περνάει πιο γρήγορα. Ρωτήστε και τον εαυτό σας: Από το 2000 και μετά τα χρόνια φεύγουν σαν νερό πάνω σε τζάμι. Ο χρόνος υιοθέτησε τηλεοπτικές διαστάσεις, έχει περισσότερες εικόνες και λιγότερες σκέψεις. Βλέπεις πολλά, σκέφτεσαι λιγότερο – άλλωστε φοβάσαι και να σκεφτείς πολύ. Παλαιότερα έβλεπες λιγότερα και είχες όλο τον χρόνο να σκεφτείς. Προτιμώ το σήμερα επειδή ζεις μόνο μία φορά. Που λέτε, τώρα έχω βάλει κάτω τα γεγονότα του 2011 και κινούμαι όπως ένα παιδί ανάμεσα στα παιχνίδια του. Πατάω επάνω σε πρόσωπα και γεγονότα. Ο Εφραίμ βλοσυρός. Ο ΓΑΠ γελάει. Ο Σαμαράς προβάρει μουτράκια. Ο Παπαδήμος συγκρατεί την ηδονή μην του βάψει κόκκινο το πρόσωπο. Ο Ψωμιάδης ανάβει πούρο. Ένας Ιάπωνας κλαίει. Η Μέρκελ, ο Σαρκοζί, ο Στρος Καν, ο Μπερλουσκόνι, ο Ράιχενμπαχ. Είναι τόσο πολλά που επιβεβαιώνουν αυτό που σας λέω. Περνάνε πολλά χρόνια μέσα σε ένα, ζούμε πολλές ζωές μέσα σε μία. Κι εγώ τώρα προσπαθώ να κάνω για σας μια ανασκόπηση του 2011. Βάζω στον εαυτό μου τον εξής περιορισμό: Θα ξεχάσω όλα όσα έγιναν το 2011, εκτός από ένα γεγονός που θα το θυμάμαι για πάντα. Ποιο θα ήταν αυτό;
•••

Θεωρητικά θα μπορούσε να είναι η εξόντωση του Οσάμα από τους Αμερικανούς. Ίσως είναι ένα γεγονός που θα το έπαιρναν πολλοί ως μοναδική ανάμνηση. Όμως όσο δεν βλέπεις τις φωτογραφίες του πτώματος και όσο κανείς δεν μιλάει γι’ αυτόν, το γεγονός υποβιβάζεται στο επίπεδο της εκκαθάρισης ενός κοινού εγκληματία. Μένει, βέβαια, να δούμε αν η Αλ Κάιντα είναι υπόθεση ενός ανδρός ή σύστημα που δεν εξολοθρεύεται. Ίσως πάλι μάθουμε ότι είναι καλύτερο να κρατάς τον Οσάμα ζωντανό, αλλιώς θα σου ξεφυτρώσουν κι άλλοι. Όπως και να ‘χει, εγώ τοποθετώ τον θάνατό του στα θετικά της χρονιάς. Ένα κάθαρμα λιγότερο. Το θέμα είναι ότι έχουμε τόσο πολλά καθάρματα, που μία απώλεια δεν κάνει τη διαφορά, απλώς υπενθυμίζει πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημά μας.
•••

Να πάρω το μακελειό στη Νορβηγία; Θα μπορούσα, αν δεν είχα να κάνω με έναν ψυχασθενή. Ο τύπος που μακέλεψε εκείνη τη μέρα το Όσλο είναι πιο ψυχασθενής κι από τον Χάνιμπαλ Λέκτερ. Και επειδή δεν θυμάμαι ούτε αριθμό θυμάτων, ούτε καν το όνομα του δολοφόνου, συγκρατώ τον συνδυασμό της ψυχασθένειας με την πολιτική του άποψη. Ζούμε στην εποχή που, αν πάρεις έναν ψυχασθενή και τον αφήσεις στο internet, θα τον πάρεις πίσω καλογυαλισμένη φονική μηχανή. Και στην τρέλα του προσώπου του θα δεις μια διεστραμμένη έκφραση της παγκοσμιοποίησης των ιδεών. Παλαιότερα ο ίδιος τύπος δεν θα μπορούσε να βρει συνομιλητές στην τρέλα του. Τώρα κατάλαβε ότι υπάρχουν αρκετοί σαν κι αυτόν, ίσως και χειρότεροι. Δεν θα πάρω το μακελειό στη Νορβηγία επειδή φοβάμαι πως δεν θα είναι το μοναδικό.
•••

Α, ναι. Η «Αραβική Άνοιξη» μου άνοιξε ένα χαμόγελο στο πρόσωπο, με μια μικρή λάμψη στα μάτια. Μου άρεσε που έπαιζα κι εγώ τον ακτιβιστή από το γραφείο μου, με τα πόδια στο σκαμπό και τα δάχτυλα στο πληκτρολόγιο. Ο άλλος έτρωγε ξύλο ή έπεφτε νεκρός στην πλατεία, όμως εγώ έκανα like στο Facebook και retweet στο Twitter. Δεν το γράφω ειρωνικά, μου άρεσε τόσο πολύ, ώστε δηλώνω γοητευμένος. Άλλωστε η παγκοσμιοποίηση είναι ό,τι πιο όμορφο μπορούσαμε να δούμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Και τα κοινωνικά δίκτυα το υπογραμμίζουν, μας φέρνουν πιο κοντά, κάνουμε share τις αγωνίες μας. Το πρόβλημα είναι πως ακόμα και στην επανάσταση συμπεριφερόμαστε λες και βλέπουμε το καινούργιο βιντεοκλίπ της Lady Gaga. Ο αρχικός ενθουσιασμός υποχωρεί, περιμένοντας κάτι καινούργιο. Η Αίγυπτος είχε τον πλανήτη δίπλα της. Η Συρία δεν τον έχει. Δεν ξέρω αν είναι ο ενθουσιασμός που ατόνησε ή η επικοινωνιακή διαχείριση από το καθεστώς της Συρίας, αλλά το κύμα της «Αραβικής Άνοιξης» υποχώρησε. Και επειδή οι δικτατορίες αντικαταστάθηκαν από καινούργιες, ελπίζω ότι θα ξανασηκωθεί, άρα θα επαναληφθεί, δεν χρειάζεται να το πάρω μαζί μου στο μέλλον. Και εντάξει, θα το ομολογήσω: Η εικόνα του Καντάφι να πεθαίνει στα χέρια των ανταρτών μού προκάλεσε μια διέγερση, έβγαλε στον ουρανίσκο το αρχέγονο ένστικτο του σαρκοφάγου ζώου. Ας πρόσεχε. Δεν τον λυπάμαι, τυχερός ήταν στο τέλος.
•••

Ο σεισμός στην Ιαπωνία έδωσε μια αντίφαση. Ο πλανήτης είναι και απελπιστικά μεγάλος. Καταναλώσαμε το γεγονός σε δέκα, άντε είκοσι μέρες. Να φυλάξω τον σεισμό; Όχι βέβαια. Θα ξαναγίνει, πάντα θα επαναλαμβάνεται ως γεγονός.
•••

Τώρα πάμε πίσω στη μιζέρια μας. Μόνο μη μου ζητήσετε να κάνω την κρίση γεγονός. Δεν είναι. Η κρίση είναι πλαίσιο, περιβάλλον, κατάσταση. Γεννά γεγονότα. Θα μπορούσα, όμως, να φτιάξω ένα γεγονός για τη Δικαιοσύνη. Μέσα ο Εφραίμ, μέσα ο Μάκαρος, ο Μπέος. Με χειροπέδες ονόματα όπως Πετζετάκις. Πριν από έναν χρόνο μπορούσες να τους φανταστείς στη φυλακή μόνο για επισκεπτήριο. Συμβαίνει κάτι; Πιθανότατα ναι, συμβαίνει. Σκέφτομαι πως η απορρύθμιση του συστήματος επιτρέπει πλέον στους δικαστικούς λειτουργούς να κάνουν τη δουλειά τους επειδή δύσκολα πια θα χτυπήσει το τηλέφωνο ή θα τους φωνάξει κάποιος στο γραφείο του. Η δικαιοσύνη είναι το κύτταρο της ηθικής. Και η αίσθηση της ηθικής λειτουργεί συνεκτικά. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί, θα γυρίσω πίσω από το μέλλον και θα την πάρω μαζί μου.
•••

Να διαλέξω ως γεγονός της χρονιάς τη συγκρότηση της κυβέρνησης Παπαδήμου; Όχι, γιατί είναι ένα γεγονός σε εξέλιξη. Μπορεί σε έναν χρόνο από σήμερα να το θεωρούμε πλήρως αδιάφορο, ανάμνηση ενός συστήματος που κάθισε για λίγο στον πάγκο για να επιστρέψει σκάβοντας το γήπεδο και τις ζωές μας. Δεν θα κρατούσα τίποτα σχετικό με τον ΓΑΠ γιατί θέλω να ξεχάσω τα πάντα. Ακόμα και η αλλαγή του νόμου για τα ΑΕΙ με την κατάργηση του ασύλου στο μέλλον θα αποτιμηθεί.
•••

Το «κούρεμα»; Ναι, η απόφαση για το PSI θα μπορούσε να αποδειχθεί ιστορική και μοναδική, ακόμα κι αν δεν μεταφέρει συγκίνηση. Αλλά και αυτό το γεγονός θέλει χρόνο επώασης, θα είναι το 2012 που θα ελέγξει το πραγματικό του μέγεθος. Τι έχει μείνει, λοιπόν; Οι Αγανακτισμένοι; Απογοήτευση! Τι να κρατήσω από το 2011;
•••

Θα κρατήσω τη βία. Τις τεράστιες διαδηλώσεις στην Αθήνα με τη βίαιη κατάληξη. Θα κρατήσω τη βία ως μια συνθήκη που έχει ενταχθεί στην καθημερινότητά μας. Ως γεγονός έγινε στους δρόμους. Ως κλίμα βρίσκεται παντού, φοβούμαι πια και μέσα στα σπίτια μας. Το 2011 ήταν μια βίαιη χρονιά, και αυτό, πιστέψτε με, άφησε μέσα μας πληγές. Γι’ αυτό σας χαιρετώ όπως κάνω κάθε χρόνο με εκείνο το εύρημα του Σαββόπουλου από τα ’80s: Ευτυχισμένος και καινούργιος πόνος.