Βυζάντιον

Ω, ναι. Είναι από τις στιγμές που θα ήθελα να γράφω σε γραφομηχανή. Στην ανάγκη θα ξανάρχιζα και το τσιγάρο. Γιατί γράφω πλάι σε τοίχο κυκλαδίτικο και θα ήταν πρέπον ο ήχος από τα πλήκτρα μου να καλεί το τζιτζίκι σε αγώνα χωρίς σκοπό. Θα έγραφα πιο παθιασμένα τότε, θα χτυπούσα τα πλήκτρα δυνατά, ενώ ο καπνός του τσιγάρου θα ανέβαζε στον ουρανό τις λέξεις μου. Φυσικά γράφω στον υπολογιστή, ρίχνω καμιά ματιά στη θάλασσα και μαζεύω το ύποπτο βλέμμα του ξενοδόχου: Υποψιάζεται ότι δεν έχω λεφτά να τον πληρώσω. Το πρόβλημα είναι ότι κι εγώ ακριβώς το ίδιο πράγμα υποψιάζομαι.

Τέλος πάντων, αν ξεμείνω θα τηλεφωνήσω στον εκδότη μου και θα το τακτοποιήσει, ως συνήθως. Εγώ παριστάνω τον Χέμινγουεϊ και εκείνος τον εκδότη του. Εγώ γελοιοποιούμαι, αυτός με αντέχει. Δεν θέλω να τον ενοχλήσω, πιστεύω ότι τώρα γράφει το άρθρο για τη Μεγαλόχαρη, στην οποία προσβλέπει ο Ελληνισμός. Όχι, δεν βάζουμε το ίδιο κομμάτι κάθε χρόνο. Διότι κάθε χρόνο τα πράγματα είναι χειρότερα από πέρσι, συνεπώς κάθε χρόνο ο Ελληνισμός προστρέχει στη Θεοτόκο για το ρουσφέτι του με μεγαλύτερη κατάνυξη. Άλλωστε ο Ελληνισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Ορθοδοξία. Έτσι και γυρίσεις τη φουστανέλα ανάποδα, γίνεται ράσο. Και ο Έλληνας πιστεύει στον Θεό. Ο δε Θεός αγαπά την Ελλάδα και έχει συμπαρασταθεί στις δύσκολες στιγμές της. Πότε αποκρούοντας τον εχθρό, πότε χορηγώντας κουράγιο, πότε με μικρά ή μεγάλα θαύματα. Αυτό που αρνείται να κάνει ο Κύριος είναι να βρέξει μετρητά. Cash. Ζεστό χρήμα από τον ουρανό. Στους άλλους έριξε το μάννα. Επίσης έχει πολλαπλασιάσει ψάρια, ψωμιά, κρασί. Όμως αρνείται να κάνει κάτι με τα μετρητά. Ακόμα και για τα ανθρώπινα μέτρα, είναι πιο εύκολο να βρεις 300 δισεκατομμύρια ευρώ από το να αναστήσεις νεκρό. Όμως ο Κύριος, ο Θεός της Ελλάδας, αρνείται να λύσει το πρόβλημα. Κολυμπώντας θα πήγαινα στην Τήνο.
•••
Από την άλλη, υπάρχουν περιπτώσεις όπου το κοσμικό είναι πιο σπλαχνικό κι από το θείο. Διαβάζω –χωρίς καμία έκπληξη– τις δηλώσεις του Μητροπολίτη Αμβρόσιου περί Ντερτιλή, ενός κοινού καθάρματος που έχει καταδικαστεί και για εν ψυχρώ δολοφονία. Και αντιλαμβάνομαι ότι η ελληνική Πολιτεία είναι αρκετά πιο φιλεύσπλαχνη από την ίδια την Εκκλησία. Όχι μόνο επιτρέπει στον παππούλη να εγκωμιάζει κοινούς εγκληματίες, αλλά τον πληρώνει και αδρά, χωρίς καμία περικοπή, από τον καχεκτικό προϋπολογισμό της. Δεν είναι θαύμα; Είναι και μου αρκεί. Δεν ζητώ πλέον να βρέξει μετρητά από τον ουρανό.
•••
Θα μου πείτε βέβαια ότι η θεία οικονομία (δεν είναι τυχαία η εννοιολογική ταύτιση) τα έχει προβλέψει όλα. Δείτε μέσα στα παγκάρια των εκκλησιών. Δείτε στα δαιδαλώδη οικονομικά της εκκλησίας που απολαμβάνουν την εύνοια των κοσμικών αρχόντων. Δείτε στα τάματα τα μοναδικά χρήματα που είναι βαφτισμένα σε δάκρυα. Υπάρχει κανείς που πιστεύει ότι ο Θεός θα μπορούσε να μαζέψει περισσότερο χρήμα; Τούτες τις μέρες γιορτάζει η Θεοτόκος, η ζώνη της οποίας βρίσκεται στη μονή Βατοπεδίου. Είναι, φυσικά, η πραγματική… ευρωζώνη – δημιουργεί τόσα ευρώ που βλέπεις το θαύμα μπροστά στα μάτια σου. Η ζώνη της Παναγίας σε κάθε εμφάνισή της μαζεύει περισσότερα κι από τον Ρέμο, ειδικά όταν ο Εφραίμ την πηγαίνει σε σπίτια επιχειρηματιών. Η πολιτική ηγεσία θα απευθύνει μηνύματα και θα εκκλησιαστεί. Ο λαός το ίδιο. Κάπως έτσι, η μεγάλη πλειοψηφία του υπέροχου λαού πιστεύει ότι στον ουρανό υπάρχει μία Αγία Οικογένεια που έχει και εθνικές συμπάθειες. Ο ίδιος λαός που πιστεύει αυτό, αγανακτεί επειδή του είπαν ψέματα με το «Λεφτά υπάρχουν».
•••
Φυσικά δεν συμβαίνει μόνο με αυτόν τον λαό, συμβαίνει με όλους τους λαούς του κόσμου. Το να πιστεύεις σε μια δογματική δόμηση του θείου, αλλά συνάμα να αγανακτείς για τα ψεύδη στην πολιτική, συνθέτει μια από τις μεγάλες αντιφάσεις του δημοσίου βίου. Οι κοινωνίες προχωρούν αργά. Καμιά φορά οι αυταπάτες, για να εξαφανιστούν, χρειάζονται τον χρόνο που θέλει η θάλασσα για να μετατρέψει έναν βράχο σε άμμο. Είναι στιγμές που αισιοδοξώ βαθιά και άλλες που απελπίζομαι το ίδιο. Αισιοδοξώ, ας πούμε, όταν διαβάζω άρθρα (τα γράφουμε κι εμείς εδώ) για την έλλειψη ηγετών στην Ευρώπη. Δεν υπάρχει, λέει, ένας Μιτεράν, ένας Ανδρέας, ένας Κολ, ακόμα και μια κατάπτυστη (τότε) Θάτσερ. Βεβαίως οι ίδιοι που τα γράφουν λησμονούν ότι έτσι και υπήρχε σήμερα πολιτικός που θα κυβερνούσε όπως ο Ανδρέας ή ο Μιτεράν, δεν θα κατηγορείτο απλώς για αυταρχισμό, αλλά για τυραννία. Χαριτωμένο παράδειγμα: Ο Ανδρέας τον Παπασπύρο της ΑΔΕΔΥ μπορεί και να τον έκλεινε χωρίς δίκη στη φυλακή, λέγοντας μια φούσκα του τύπου «οι υπονομευτές της Αλλαγής θα δουν τη σκληρή τους μοίρα χαραγμένη από την οργή του λαού». Και σοβαρές εφημερίδες θα του έκαναν σιγόντο. Σήμερα θα τον αποκαλούσαν Μουσολίνι. Αρνούμαστε να καταλάβουμε ότι η έλλειψη ηγετών αυτής της μορφής είναι αποτέλεσμα κοινωνικής προόδου. Δεν έχει να κάνει με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, αλλά με κοινωνικά. Πιο απλά, ο Σαρκοζί στην εποχή του Μιτεράν μπορεί να έκανε μεγαλύτερα πράγματα. Τον Γιώργο δεν θα γύριζε να τον κοιτάξει ψυχή.
•••
Νομίζω πως αυτό δεν είναι δα και τόσο τραγικό πλέον. Πού θα είναι ο πρωθυπουργός τον Δεκαπενταύγουστο; Ιδέα δεν έχω. Αλλά αν είναι σε καμιά Τήνο ή Πάρο, μέχρι και που γίνεται το θαύμα και σηκώνονται οι κατάκοιτοι μαζί με τις πέτρες, ενώ η εικόνα της Παναγιάς μας θα αρχίσει όχι απλώς να δακρύζει, αλλά να κάνει και γκριμάτσες. Ευτυχώς η Ελλάδα μας είναι σπαρμένη με εκκλησιές της Μεγαλόχαρης. Αν ήμουν ΓΑΠ, θα έκανα Δεκαπενταύγουστο σε κανένα μέρος σαν την Κάσο, τη Σύμη, το Καστελλόριζο, που είναι και δύο βήματα από την Τουρκία για να την κάνουμε σε περίπτωση κινδύνου.
•••
Ομοίως περιμένω να δω και τον Δεκαπενταύγουστο του Βενιζέλου, κοινώς δεν θα με εκπλήξει πλέον αν ακούσω κάτι για αύξηση φόρων που είναι θέλημα Θεού, για της Παναγιάς τη χάρη. Οι δηλώσεις του για την αύξηση της φορολογίας στον επισιτισμό βρίθουν φαυλότητας, όσο κι αν το σχήμα των λέξεων προσδίδει κομψότητα. Θα το βλέπει, υποθέτω, και ο ίδιος: Από αυτήν την περιπέτεια δεν θα βγει απλώς τραυματισμένος πολιτικά, αυτό είναι το λιγότερο. Θα βγει εντελώς απογυμνωμένος από μια εικόνα που έστησε με προσήλωση, συνέπεια και την αρωγή ενός ολόκληρου συστήματος. Δεν ξέρω αν είναι η θέση που επιβάλλει τον λαϊκισμό ή αν είναι ο λαϊκισμός ο μόνος τρόπος για να επιβιώσεις εκεί. Αισθάνομαι ότι ο Βενιζέλος λαϊκίζει με τον τρόπο του, χωρίς να έχει σπάσει ούτε ένα αυγό. Να, με την ευκαιρία να ρωτήσω το εξής: Πόσοι σύμβουλοι αποκρατικοποιήσεων απασχολούνται μέχρι στιγμής; Πόσοι προβλέπεται να απασχοληθούν; Με τι αμοιβές; Και επειδή η ερώτηση ακούγεται κάπως αδιάκριτη για να απαντηθεί, θα σας την απαντήσω εγώ λίαν συντόμως και περιεκτικώς.
•••
Ένας εξ αυτών πάντως μου έλεγε ότι είναι γελοίο να αρχίζεις πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων με το χρηματιστήριο στο χειρότερο σημείο των τελευταίων 15 χρόνων. Δεν είναι ατυχές, είναι γελοίο και κάπως κάποιος πρέπει κάτι να πει. Του είπα εγώ. Του είπα πως κατά βάθος είναι υπέροχη αυτή η επιστροφή στα αξέχαστα ʼ90s. Εννοώ ότι μπορεί να ζούμε τώρα το πένθος μας για την απώλεια του Ανδρέα πριν από επτά εβδομάδες, αλλά έχουμε μπει στην εποχή της ισχυρής Ελλάδας του Κώστα Σημίτη, του Τσουκάτου που –για φαντάσου!– μου διαφεύγει το μικρό του όνομα, του Μαντέλη και του Άκη. Αλλά και του Γιάννου. Σε λίγο το χρηματιστήριο θα πάρει μπροστά, η ΟΝΕ θα είναι το Άγιο Δισκοπότηρο του έθνους, θα πάρουμε ευρώ, σκάφη, SAAB, πούρα, Ρωσίδες και τραπέζι μόλις δέκα μέτρα από την παρέα του Πέτρου Κωστόπουλου. Είναι σαν κάτι ταινίες όπου ξαναζείς τη ζωή σου, αλλά, δυστυχώς, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα για να την αλλάξεις. Ας είναι. Και αυτό που συμβαίνει τώρα καλό είναι. Παρά την έπαρση που το διακρίνει ως θεσμό, το χρηματιστήριο είναι ταπεινότερο όλων μας. Κάνει αναδρομή και αναζητεί την αιτία της καταστροφής. Εσύ μπορείς να κάνεις το ίδιο; Έχεις το κουράγιο;